سرطان زمانی شروع میشود که سلولها شروع به رشد غیر قابل کنترل کنند. تقریبا سلولهای موجود در هر قسمت از بدن توانائی تبدیل شدن به سرطان را دارند، و سپس به سایر قسمت های بدن گسترش پیدا میکنند.
لنفومها سرطانهایی هستند که در گلبول های سفید خون به نام لنفوسیتها شروع میشوند. ۲ نوع اصلی لنفوم وجود دارد:
• لنفوم هوچکین Hodgkin lymphoma (HL)
• لنفوم غیر هوچکین Non-Hodgkin Lymphoma (NHL)
HL و NHL از انواع مختلفی از سلول ها بوجود میآیند. آنها رفتار، گسترش و پاسخ متفاوتی به درمان دارند. با ما در ادامه این مقاله از سایت آزمایشگاه جردن همراه باشید تا در خصوص این موضوع نکات بیشتر و جزئیتری را عنوان کنیم.
سیستم لنفاوی چیست؟
دانستن سیستم لنفاوی به درک لنفوم هوچکین کمک میکند. سیستم لنفاوی بخشی از سیستم ایمنی است که به مبارزه با عفونت ها و برخی بیماری های دیگر کمک می کند. سیستم لنفاوی همچنین به کنترل جریان مایعات در بدن کمک می کند.
سیستم لنفاوی عمدتا از سلول هایی به نام لنفوسیت ها، نوعی گلبول سفید، تشکیل یافته است. ۲ نوع اصلی لنفوسیت وجود دارد:
• لنفوسیت B (سلول B):
سلول های B پروتئین هایی به نام آنتی بادی میسازند تا از بدن در برابر میکروبها ( باکتریها و ویروسها) محافظت کند.
• لنفوسیتهای T (سلول T):
انواع مختلفی از سلولهای T وجود دارد. برخی از سلولهای T میکروبها یا سلولهای غیر طبیعی بدن را از بین میبرند. سایر سلول های T به تقویت یا کاهش فعالیت سایر سلولهای سیستم ایمنی کمک میکنند.
لنفوم هوچکین معمولا از سلول های B شروع میشود.
شروع و گسترش لنفوم هوچکین
بافت لنفاویی در بسیاری از قسمت های بدن قرار دارد، بنابریان لنفوم هوچکین می تواند در هر قسمت از بدن شروع شود.
محلهای اصلی بافت لنفاوی:
گرههای لنفاوی:
غدد لنفاوی مجموعه ای به اندازه یک لوبیا از لنفوسیت ها و سایر سلولهای سیستم ایمنی هستند. آنها در سراسر بدن، از جمله داخل قفسه سینه، شکم و لگن یافت میشود. آنها توسط سیستمی از عروق لنفاوی به یکدیگر متصل هستند.
عروق لنفاوی:
شبکه ای از لوله های کوچک (بسیار شبیه رگ های خونی) که گره های لنفاوی را به هم متصل می کنند و سلول های ایمنی را در مایع شفافی به نام لنف حمل می کنند. لنف از اطراف بدن جمع آوری شده و وارد جریان خون می شود.
طحال:
طحال عضوی است که در زیر دنده های پائینی سمت چپ قرار دارد. طحال بخشی از سیستم ایمنی است. لنفوسیت ها و سایر سلول های سیستم ایمنی را می سازد. همچنین سلول های خونی سالم را ذخیره می کند و سلول های خونی آسیب دیده، باکتری و ضایعات سلولی را فیلتر می کند.
مغز استخوان:
مغز استخوان بافت مایع و اسفنجی داخل استخوان های خاص است. سلول های خونی جدید (از جمله برخی لنفوسیت ها) در آنجا ساخته می شود.
تیموس:
تیموس اندام کوچکی در پشت قسمت فوقانی سینه و جلوی قلب است. برای رشد لنفوسیت T مهم است.
آدنوئید ها و لوزه ها:
اینها مجموعه ای از بافت لنفاوی در پشت گلو هستند. آنها به ساخت آنتی بادی در برابر میکروب هایی که تنفس یا بلعیده می شوند، کمک می کنند.
دستگاه گوارش:
معده، روده و بسیاری از اندام های دیگر نیز دارای بافت لنفاوی هستند.
اگرچه لنفوم هوچکین می تواند تقریبا در هر جائی شروع شود، اغلب در غدد لنفاوی در قسمت بالایی بدن شروع می شود. شایع ترین نقاط در قفسه سینه، گردن یا زیر بازو هستند.
لنفوم هوچکین اغلب از طریق عروق لنفاوی به گره های لنفاوی گسترش مییابد. به ندرت، در اواخر بیماری، میتواند به جریان خون حمله کند و به سایر قسمتهای بدن مانند کبد، ریهها و یا مغز استخوان گسترش پیدا کنند.
انواع لنفوم هوچکین
انواع مختلف لنفوم هوچکین می توانند رشد و گسترش متفاوتی داشته باشند و ممکن است درمان شوند.
• لنفوم کلاسیک هوچکین
لنفوم کلاسیک هوچکین (cHL) بیش از ۹ مورد از ۱۰ مورد لنفوم هوچکین در کشورهای توسعه یافته را تشکیل می دهد.
سلولهای سرطانی موجود در cHL سلول های رید-استرنبرگ (Reed-Sternberg) نامیده می شوند. این سلول ها معمولا یک نوع غیر طبیعی از لنفوسیت B هستند. بزرگ شدن غدد لنفاوی در افراد مبتلا به cHL معمولا با تعداد کمی سلول رید -استرنبرگ و با تعداد زیادی سلول ایمنی طبیعی در اطراف آن ها، می باشد. این سلول های ایمنی باعث ایجاد تورم بیشتر درغدد لنفاوی می شود.
HL کلاسیک دارای ۴ زیر مجموعه است:
لنفوم هوچکین اسکلروز نودولار Nodular Sclerosis Hodgkin lymphoma (NSCHL)
شایعترین نوع بیماری هوچکین در کشورهای توسعه یافته است. حدود ۷ مورد از ۱۰ مورد را شامل می شود. تمایل دارد در غدد لنفاوی گردن یا قفسه سینه شروع می شود.
لنفوم هوچکین سلولی مختلط Mixed cellularity Hodgkin lymphoma (MCCHL)
دومین نوع رایج است که در حدود ۴ از ۱۰ مورد یافت می شود. بیشتر در افراد مبتلا به عفونت HIV دیده می شود. در کودکان و افراد مسن نیز یافت می شود. این می تواند در هر غدد لنفاوی شروع شود، اما اغلب در نیمه بالائی بدن رخ می دهد.
لنفوم هوچکین غنی از لنفوسیت Lymphocyte-rich Hodgkin lymphoma
این نوع رایج نیست. معمولا در نیمه بالای بدن رخ می دهد و به ندرت در بیش از چند غدد لنفاوی یافت می شود.
لنفوم هوچکین تهی شده از لنفوسیت Lymphocyte-depleted Hodgkin lymphoma
این یک نوع نادر از بیماری هوچکین است. عمدتا در افراد مسن ومبتلایان به عفونت HIV دیده می شود. نسبت به سایر انواع HL تهاجمی تر است و احتمالا هنگامی که اولین بار پیدا شده باشد، گسترش پیدا کرده باشد. اغلب در غدد لنفاوی شکم و همچنین در طحال، کبد و مغز استخوان وجود دارد.
• لنفوم هوچکین غالب لنفوسیت ندولار
لنفوم هوچکین غالب لنفوسیت ندولار (NLPHL) حدود ۵% موارد را تشکیل می دهد. سلول های سرطانی موجود در NLPHL سلول های بزرگی به نام سلول ها پاپ کورن ( چون شبیه پاپ کورن هستند) هستند که انواعی از سلولهای رید-استرنبرگ هستند. همچنین ممکن است این سلولها به نام سلولهای لنفوسیتی و هیستوسیتی نامیده شوند.
NLPHL معمولا در غدد لنفاوی گردن و زیر بازو شروع می شود. می تواند در افراد، در هر گروه سنی رخ دهد و در مردان شایعتر از زنان است. این نوع HL به کندی رشد می کند و متفاوت از انواع کلاسیک درمان میشوند.
عوامل خطر لنفوم هوچکین
عامل خطر هر چیزی است که بر شانس ابتلا به بیماری مانند سرطان تاثیر میگذارد. سرطانهای مختلف عوامل خطر متفاوتی دارند. برخی از عوامل خطرسرطان مانند سیگار کشیدن یا اضافه وزن را میتوان تغییر داد. موارد دیگر، مانند سن یا سابقه خانوادگی فرد، قابل تغییر نیستند.
چندین عامل خطر احتمال ابتلای فرد به لنفوم هوچکین (HL) را افزایش می دهد، اما همیشه مشخص نیست که چرا این عوامل، خطر ابتلا را افزایش میدهند. داشتن یک عامل خطر، یا حتی تعداد زیاد، به این معنا نیست که قطعا به این بیماری مبتلا خواهید شد.
• عفونت/مونونوکلئوز ویروس اپشتین بار
ویروس اپشتین بار (EBV) باعث مونونوکلئوز عفونی (اغلب مونو) می شود. افرادی که مونو دارند بیشتر در معرض خطر ابتلا به HL هستند. با وجود اینکه این خطر نسبت به افرادی که مونو ندارند بیشتراست، اما هنوز هم احتمال آن بسیار کم است ( حدود ۱ از ۱۰۰۰).
نقش دقیق EBV در توسعه HL مشخص نیست. بسیاری از افرادی که به EBV مبتلا هستند، تعداد کمی از آنها به HL مبتلا می شوند. بخشهایی از ویروس در سلول های رید-استرنبرگ در حدود ۱ نفر از ۴ نفر مبتلا به HL کلاسیک در آمریکا یافت میشوند. اما اکثر افراد مبتلا به HL هیچ نشانه ای از EBV در سلولهای سرطانی خود ندارند.
• سن
افراد مبتلا به HL در هر سنی قابل تشخیص هستند، اما این بیماری در اوایل بزرگسالی (بویژه در ۲۰سالگی) و در اواخر بزرگسالی (پس از ۵۵ سالگی) شایع است.
• جنسیت
HL در مردان کمی بیشتر از زنان رخ میدهد.
• سابقه خانوادگی
برادران و خواهران جوان مبتلا به این بیماری در معرض خطر بیشتری برای HL هستند.
• سیستم ایمنی ضعیف شده
خطر HL در افراد آلوده به HIV، ویروسی که باعث ایدز میشود، افزایش مییابد.
افرادی که پس از پیوند عضو از داروهایی برای سرکوب سیستم ایمنی استفاده میکنند و افراد مبتلا به بیماریهای خود ایمنی نیز در معرض خطر ابتلا به HL بیش از حد طبیعی هستند.
چه چیزی باعث لنفوم هوچکین میشود؟
برخی از محققان بر این باور هستند که عفونت با ویروس اپشتین بار گاهی اوقات باعث تغییرات در DNA سلولهای لنفوسیت B میشود. در برخی موارد، منجربه رشد سلولهای رید-استرنبرگ میشود که سلولهای سرطانی در HL هستند.
DNA ماده شیمیائی موجود در سلول ها میباشد که ژنها را میسازد که نحوه عملکرد سلولها را تعیین میکند. ما شبیه والدین خود هستیم زیرا انها منبع DNA ما هستند.
برخی از ژنها زمان رشد سلول ها، تقسیم به سلولهای جدید و مرگ را کنترل میکند:
• ژنهایی که به رشد، تقسیم و زنده ماندن سلول ها کمک میکنند، انکوژن نامیده میشوند.
• ژنهایی که تقسیم سلولی را کند میکنند یا باعث مرگ سلولها در زمان مناسب میشوند، ژنهای سرکوب کننده تومور نامیده میشوند.
سرطانها میتوانند ناشی از تغییرات DNA باشند که انکوژن ها را فعال میکنند یا ژنهای سرکوب کننده تومور را غیر فعال میکنند.
تغییرات ژنی بسیاری در سلولهای رید-استرنبرگ وجود دارد که به رشد و تقسیم سلول ها کمک میکنند. سلولهای رید-استرنبرگ همچنین موادی به نام سایتوکایین میسازند که بسیاری از سلولهای دیگر را به غدد لنفاوی جذب می کنند وباعث تورم (بزرگ شدن) آن می شوند. به نوبه خود، این سلولهای غیر سرطانی موادی آزاد میکنند که به رشد سلول های رید- استرنبرگ کمک میکنند.
واکنش غیر طبیعی به عفونت EBV یا سایر عفونتها ممکن است در برخی موارد محرک باشد.
آیا میتوان از لنفوم هوچکین پیشگیری کرد؟
تعداد کمی از عوامل خطر شناخته شده برای لنفوم هوچکین (HL) را می توان تغییر داد، بنابراین در حال حاضر امکان پیشگیری از اکثر موارد این بیماری وجود ندارد.
عفونت با HIV، ویروسی که باعث ایجاد ایدز می شود، خطر را افزایش میدهند، بنابراین یکی از راه های محدود کردن خطر این است که از عوامل خطر شناخته شده HIV مانند مصرف کردن مواد داخل وریدی (IV) یا رابطه جنسی محافظت نشده یا شرکای جنسی زیاد، اجنتاب کنید.
یکی دیگر از عوامل خطر برای HL عفونت با ویروس اپشتین بار( عامل منونوکلئوز عفونی با مونو) است، اما هیچ راه شناخته شده ای برای جلوگیری از این عفونت وجود ندارد.
علائم و نشانه های لنفوم هوچکین
HL اغلب باعث علائم یا تغییراتی می شود که باید با پزشک مشورت شود.
• توده زیر پوست
شایعترین علامت HL توده در گردن، زیر بازو یا در کشاله ران است که یک غده لنفاوی بزرگ شده است. معمولا درد ندارد، اما ممکن است پس از مصرف الکل درد داشته باشد. این توده ممکن است با گذشت زمان بزرگتر شود یا ممکن است توده های جدیدی در نزدیکی آن یا حتی در سایر قسمتهای بدن ظاهر شوند.
• علائم B
برخی از افراد مبتلا به HL علائم B را دارند:
تب ( که می تواند به مدت چند هفته بیاید و از بین برود) بدون عفونت
عرق شبانه خیس کننده
کاهش وزن بدون تلاش (حد اقل ۱۰%وزن بدن در مدت ۶ ماه)
این علائم بخش مهمی از مرحله بندی HL و تعیین پیش آگهی فرد است.
• علائم عمومی ( غیر اختصاصی)
سایر علائم احتمالی HL عبارتند از:
خارش پوست
احساس خستگی داشتن
از دست دادن اشتها
گاهی اوقات تنها علامت ممکن است احساس خستگی دائمی باشد.
• سرفه، مشکل در تنفس، درد در قفسه سینه
اگر HL غدد لنفاوی داخل قفسه سینه را تحت تاثیر قرار دهد، تورم این گره ها ممکن است بر روی نای فشار بیاورد و باعث سرفه یا حتی مشکلات تنفسی شود، به خصوص در حالت دراز کشیدن.
داشتن یک یا چند مورد از علائم بالا به این معنی نیست که قطعا HL دارید. در واقع، بسیاری از این علائم به احتمال زیاد ناشی از مشکلات دیگری مانند عفونت هستند. با این حال، اگر شما یا فرزندانتان هریک از این علائم را دارید جهت پیدا کردن علت بیماری و روش درمان آن به پزشک مراجعه نمایید.
تستهای لازم سرطان لنفوم هوچکین
اگر فردی علائمی داشته باشد که نشان دهنده HL باشد، معاینات و آزمایشاتی جهت اطمینان از وجود HL انجام می شود و در صورت وجود، نوع دقیق آن مشخص گردد. آزمایش سرطان به طور کلی برای شناسایی انواع سرطان ها بسیار کارآمد است.
• سابقه پزشکی و معاینات فیزیکی
پزشک غدد لنفاوی و سایر قسمتهای بدن، که ممکن است تحت تاثیر قرار گیرند، مانند کبد، طحال را معاینه میکند. از انجایی که عفونتها شایعترین علت بزرگ شدن غدد لنفاوی هستند، بویژه در کودکان، پزشک به دنبال عفونت در قسمتی از بدن در نزدیکی گرههای لنفاوی متورم میشود.
پزشک همچنین ممکن است ازمایش خون را برای بررسی علائم عفونت یا سایر مشکلات تجویز کند. اگر پزشک مشکوک شود که HL ممکن است مشکل ساز شود، بیوپسی ازیک غدد لنفاوی متورم توصیه میشود.
• بیوپسی
بیوپسی اکسیزیونال یا برش Excisional or incisional biopsy
بیوپسی سوزنی Needle biopsy
بیوپسی آسپیراسیون با سوزن ظریف Fine needle aspiration(FNA) biopsy
بیوپسی با سوزن مرکزی Core needle biopsy
آسپیراسیون مغز استخوان و بیوپسی Bone marrow aspiration and biopsy
تست های آزمایشگاهی نمونه های بیوپسی
تمام نمونههای بیوپسی برای جستجو سلولهای لنفوم هوچکین به آزمایشگاه ارسال میشود. گاهی اوقات اولین بیوپسی پاسخ روشنی نمیدهد و بیوپسیهای بیشتری نیاز است.
نگاه کردن به نمونه های بافت زیر میکروسکوپ اغلب برای تشخیص HL کافی است، اما گاهی اوقات به آزمایشهای بیشتری نیاز دارد.
ایمینوهیستوشیمی
این آزمایش پروتئینهای خاصی مانند CD15 و CD30 را روی سلولها جستجو میکنند. اینها در سطح سلولهای رید-استرنبرگ در لنفوم کلاسیک هوچکین (cHL) یافت میشود. آزمایشهای سایر پروتئینها ممکن است به لنفوم هوچکین (NLPHL) با لنفوسیت نودولار، به لنفوم غیر هوچکین یا شاید به بیماریهای دیگر اشاره کند.
• تست های تصویر برداری
اشعه ایکس قفسه سینه
سی تی اسکن CT scan
ام آر آی MRI
PET scan
اسکن استخوان
• سایر آزمایشها
آزمایش های خون
آزمایش های خون برای تشخیص HL استفاده نمیشوند، اما میتوانند به پزشک جهت دانستن مقدار پیشرفت بیماری و این که چقدر ممکن است برخی داروها را تحمل کنید، کمک میکنند.
CBC
آزمایش خون cbc آزمایشی است که سطح سلولهای مختلف در خون را اندازه گیری میکند. افراد مبتلا به HL گاهی اوقات ممکن است شمارش سلول های خون غیر طبیعی داشته باشند. برای مثال اگر لفنوم به مغز استخوان (جایی که سلول های خونی جدید ساخته میشود) حمله کند، ممکن است فرد مبتلا به کم خونی باشد (گلبولهای قرمز نا کافی). افزایش تعداد گلبول های سفید خون یکی دیگر از علائم احتمالی HL است، اگر چه ممکن است ناشی از عفونت نیز باشد.
ESR
این آزمایش می تواند به اندازه گیری میزان التهاب در بدن کمک کند. ممکن است در برخی از افراد مبتلا به HL افزایش پیدا کند.
همچنین ممکن است آزمایش خون برای بررسی عملکرد کبد و کلیه و بررسی نشانههایی مبتنی بر اینکه سرطان به استخوان رسیده است یا نه، انجام شود. برخی از زنان ممکن است آزمایش بارداری انجام دهند.
پزشک ممکن است ازمایش های خون دیگری نیز برای بررسی علائم عفونت های خاص پیشنهاد کند، مانند:
آزمایش HIV
دو نوع فعال ویروس نقص ایمنی انسانی وجود دارد، نوع ۱ و ۲. آزمایش سرولوژیک آنتی بادی های ایجاد شده در نتیجه عفونت HIV 1,2 را شناسائی می کند. آزمایشهای ویروس شناسائی RNA ( یا DNA) HIV های خاص را شناسائی میکنند. آزمایش های ویروس شناسی، می توانند عفونت HIV را در ۱۱ روز پس از عفونت شناسائی کنند. آزمایشهای سرولوژیک میتوانند عفونت HIV را پس از حدود ۳ هفته شناسائی کنند.
آنچه درباره ی ویروس ایدز باید بدانیم
آزمایش های سرولوژیک برای HIV
- آنتی ژن p-24 HIV-1
- انتی بادی HIV-1
- آنتی بادی HIV-2
- آنتی بادی HIV-1/HIV-2
- آنتی بادی سریع HIV-1
- آنتی بادی سریع HIV-3
- آنتی بادی سریع HIV1/HIV-2
- WB انتی بادی HIV-1
- WB آنتی بادی HIV-2
- آنتی بادی ایمونوفلورسانس HIV-1 (IFA)
- آزمایش کیفی HIV RNA NAAT
این آزمایش ممکن است در صورت داشتن علائم غیر طبیعی که ممکن است مربوط به عفونت HIV باشد انجام شود.
آزمایش ویروس هپاتیت B و C
هپاتیت، التهاب کبد ناشی از ویروس ها، مصرف الکل، داروها، سموم یا سپسیس باکتریایی شدید است. ویروس هپاتیت B به عنوان هپاتیت سرمی شناخته می شود. دوره کمون طولانی ۵ هفته تا ۶ ماه دارد. HBV بیشتر از طریق انتقال خون، منتقل می شود؛ با این حال می تواند از طریق قرار گرفتن در سایر مایعات بدن نیز منتقل شود. HBV ممکن است باعث ایجاد یک نوع شدید و بی وقفه هپاتیت شود که به نارسائی کبد و مرگ منجر می شود.
بروز HBV در بین دریافت کنندگان انتقال خون ، همجنس گرایان مرد، بیماران دیالیزی، بیماران پیوندی، مصرف کنندگان مواد داخل وریدی و بیماران مبتلا به لوسمی و لنفوم افزایش پیدا می کند.
HBV از یک هسته داخلی که توسط یک کپسول بیرونی احاطه شده است، تشکیل شده است. کپسول بیرونی حاوی آنتی ژن سطحی هپاتیت B (HbsAg) است که قبلا انتی ژن استرالیایی نامیده می شد. هسته داخلی حاوی آنتی ژن هسته HBV ( HBcAg) است. آنتی ژن e هپاتیت B (HBeAg) نیز در هسته یافت می شود. آزمایش هایی که برای تشخیص این آنتی بادی ها و آنتی ژن ها استفاده می شود شامل:
- آنتی ژن سطحی هپاتیت B (HbsAg)
- آنتی بادی سطحی هپاتیت B (HBsAb)
- آنتی ژن هسته هپاتیت B (HBcAg)
- آنتی بادی هسته هپاتیت B (HBcAb)
- انتی ژن e هپاتیت B (HBeAg)
- آنتی بادی e هپاتیت B (HbeAb)
آزمایش DNA هپاتیت B
تشخیص DNA، HBV به عنوان یک آزمایش مهم در تعدادی از تشخیص های بالینی عمل می کند. در تشخیص زود هنگام عفونت HBV، نظارت بر بیماری، و تعیین سطوح پایین ویرمی در بیماران مبتلا به HBV هپاتیت مزمن مفید است. از انجایی که هدف از درمان از بین بردن HBV است، بنابراین اندازه گیری دقیق ویروس بسیار مهم است.
ویروس هپاتیت سی ، HCV به روش مشابه HBV منتقل می شود. آزمایش غربالگری برای تشخیص عفونت HCV، تشخیص آنتی بادی های ضد HCV به آنتی ژن هسته نوترکیب HCV، ژن NS3، آنتی ژن NS4 و آنتی ژن NS5 است. آنتی بادی ها را می توان در عرض ۴ هفته پس از عفونت شناسائی کرد. با آزمایش HCV-RNA، ویریون HCV را می توان مستقیما شناسائی کرد.
در صورت ابتلا به این عفونت ها، برخی از داروهای شیمی درمانی ممکن است مشکلاتی ایجاد کنند.
بازارائی ژن ایمونوگلوبولین سلول B (B-cell immunoglobulin gene rearrangement )
این ازمایش تغییرات مشخصه (بازآرایی) در ژنهای خاص در سلول های B را تشخیص می دهد. این اطلاعات می تواند در تشخیص لنفوم سلول B مفید باشد.
این بازآرایی ها با توسعه مجموعه بزرگی از سلول های B متنوع همراه است و به آنها اجازه می دهد در برابر بسیاری از انوع مختلف عفونت ها محافظت کنند.
در لنفوم سلول B، سلول های لنفوم تقریبا یکسان هستند و نمایه های بازآرائی ژنی آنها نیز به همین ترتیب یکسان است. لنفوم ها زمانی به وجود می آیند که یک سلول B غیر طبیعی به تولید کپی های یکسان متعدد از خود می کند.
آزمایش باز آرائی ژن ایمونوگلوبولین سلول B سلول های نمونه فرد را ارزیابی می کند تا مشخص کند که آیا اکثر پروفایل های بازارایی سلول B متنوع یا یکسان هستند.
Beta2 Microglobulin
میکروگلوبولین بتا ۲ (B2M) پروتئینی است که در سطح سلول های هسته دار( حاوی یک هسته) یافت می شود و به عنوان بخشی از سیستم ایمنی بدن انسان عمل می کند. این پروتئین به طور معمول توسط سلول ها به داخل خون ریخته می شود و در بیشتر مایعات بدن ، با بالاترین سطح در خون و به طور کلی سطوح پائین تر در مایع نخاعی و سطوح کمی در ادرار وجود دارد.
B2M نوعی نشانگر تومور است. تومور مارکر ها موادی هستند که اغلب توسط سلول های سرطانی یا سلول های طبیعی در پاسخ به سرطان در بدن ساخته می شوند. سطوح بالای B2M در مایعات بدن اغلب توسط مالتیپیل میلوما، لوسمی لنفوسیتی حاد و انواع خاصی از لنفوم ایجاد می شوند.
CD15
آزمایش،آنتی بادی CD15، آنتی ژن CD15 موجود در سلول های میلومونوسیتی انسان را تشخیص می دهد. ازمایش CD15 خون برای اندازه گیری سطح انتی ژن CD15 انجام می گیرد. CD15 در گرانولوسیت ها بیان می شود و می تواند در لنفوم های بدخیم و لوسمی میلوئیدی حاد وجود داشته باشد. CD15 همچنین در سلول های رید-استرنبرگ و برخی از سلول های اپی تلیال نشان داده شده است. نقش واسطه گری بین فاگوسیتوز، فعالیت باکتری کشی و کموتاکسی را ایفا می کند. آنتی ژن CD15 نقش یک نشانگر تشخیصی بیماری هوچکین و لنفوم های سلول های بزرگ هردو فنوتیپ B و T را ایفا می کنند.
CD30
اهمیت بالینی CD30 (همچنین به عنوان Ki-1، Ber-H2 شناخته می شود) این است که نشانگر فعال شدن لنفوسیت و مشخصه لنفوم های سلول B ایمونوبلاستیک و یا سلول T اناپلاستیک است. بیان CD30 در کارسینوم های جنینی، تومور های مزانشیمی، ملانوم های بدخیم، و در لنفوسیت های T و B فعال و پلاسماسل ها مشاهده می گردد. CD30 همچنین در سلول های رید استرنبرگ لنفوم کلاسیک هوچکین (بیماری هوچکین) و همچنین سلول های نئوبلاستیک لنفوم سلول بزرگ اناپلاستیک بیان می شود. در کارسینوم جنینی اغلب CD30 مثبت است. CD30 در سلول های بدخیم خاص به شدت بیان می شود، اما تقریبا هیچ بیانی دربسیاری از سلول های طبیعی نشان نمی دهد.
IFR4
فاکتور تنظیم کننده اینترفرون ۴ (IRF4) ژنی است که یک پروتیئن رونویسی را کد می کند که به عنوان تنظیم کننده اینترفرون ها وژنهای القایی با اینترفرون عمل می کند. IRF ها در تنظیم اینترفرون ها در پاسخ به عفونت توسط ویروس و در تنظیم ژنهای القایی با اینترفرون مهم است. این عضو خانواده خاص لنفوسیت ها است و سیگنال های گیرنده TLR را که مرکزی برای فعال سازی سیستم ایمنی ذاتی و سازگار است تنظیم می کند. تغییرات یا جهش های این ژن در سرطان هایی مانند سرطان خون و لنفوم، روده و تخمدان مشاهده شده است.
• تست های عملکرد قلب و ریه
مراحل سرطان لنفوم
پس از این که فردی مبتلا به لنفوم هوچکین (HL) تشخیص داده شد، پزشکان سعی می کنند بفهمند که آیا لنفوم گسترش پیدا کرده است یا خیر، و اگر گسترش پیدا کرده است تا کجا بوده است. این فرایند مرحله بندی نامیده میشود. مراحل سرطان، میزان سرطان در بدن را توصیف می کند. این به تعیین این که سرطان چقدر جدی است و بهترین روش درمان آن کدام است، کمک می کند.
HL به طور کلی در غدد لنفاوی شروع می شود. اگر گسترش یابد، معمولا به مجموعه ای دیگر از غدد لنفاوی مجاور می رسد. همچنین می تواند به اندام های مجاور حمله کند. به ندرت HL در عضوی غیر از غدد لنفاوی مانند ریه شروع میشود.
مراحل بر اساس
• سابقه پزشکی
• اگرعلائم خاصی دارید ( به نام علائم B)
• معاینات فیزیکی
• بیوپسی
• تست های تصویر برداری، که معمولا شامل رادیو گرافی قفسه سینه، سی تی اسکن قفسه سینه/شکم/لگن و اسکن PET می باشد.
• آسپیراسیون مغز استخوان و بیوپسی
به طور کلی نتایج آزمایش های تصویر برداری مانند PET و سی تی اسکن در تعیین مرحله لنفوم اهمیت بیشتری دارند.
مراحل لنفوم
مرحله I
HL تنها در یک ناحیه غدد لنفاوی یا اندام لنفاوی مانند تیموس یافت می شود.
سرطان فقط در یک قسمت از یک عضو خارج از سیستم لنفاوی یافت می شود.
مرحله II
HL در ۲ یا چند ناحیه غدد لنفاوی در همان قسمت (بالا یا پائین) دیافراگم یافت می شود، که عضله نازک در زیر ریه ها است که قفسه سینه و شکم را جدا می کند.
سرطان به صورت موضعی از یک ناحیه غدد لنفاوی به اندام مجاور گسترش پیدا کرده است.
مرحله III
HL در نواحی غدد لنفاوی در دو طرف (بالا و پائین) دیافراگم یافت می شود.
HL در غدد لنفاوی بالای دیافراگم و در طحال است.
مرحله IV
HL به طور گسترده در حداقل یک عضو خارج از سیستم لنفاوی مانند کبد، مغز استخوان یا ریهها گسترش پیدا کرده است.
سایر اصلاح کننده ها نیز ممکن است برای توصیف مرحله لنفوم هوچکین استفاده شود.
بیماری حجیم Bulky Diseases
این اصطلاح برای توصیف تومورهایی در قفسه سینه با عرض حداقل ۱/۳ به اندازه قفسه سینه یا تومور هایی در سایر نواحی با عرض حداقل ۱۰ سانتی متر (حدود ۴ اینچ) استفاده می شود. معمولا با اضافه کردن حرف X به مرحله برچسب گذاری می شود. این امر به ویژه برای لنفوم های مرحله دوم مهم است، زیرا بیماری حجیم ممکن است به درمان شدیدتری نیاز داشته باشد.
A vs B
همچنین ممکن است به هر مرحله یک حرف ( Aیا B) اختصاص داده شود. B اضافه می شود (برای مثال IIIB) اگر هر فردی هر یک از این علائم را داشته باشد:
کاهش بیش از ۱۰% وزن بدن در ۶ ماه گذشته (بدون رژیم غذایی)
تب غیر قابل توضیح حداقل ۳۸
عرق شبانه خیس کننده
اگر فردی علائم B را داشته باشد، معمولا به این معنی نیست که لنفوم پیشرفتهتر است و اغلب درمان فشردهتری توصیه میشود. اگر علائم B وجود نداشته باشد، حرف A به مرحله اضافه میشود.
لنفوم هوچکین مقاوم یا عود کننده
HL مقاوم یا عود کننده بخشی از سیستم مرحله بندی رسمی نیست، اما پزشکان ممکن است از این اصطلاح برای توصیف آنچه در لنفوم می گذرد استفاده کنند.
اصطلاح بیماری مقاوم یا پیشرونده زمانی استفاده می شود که لنفوم از بین نمی رود یا پیشرفت (رشد) می کند در حالی که تحت درمان هستید.
بیماری عود کننده به این معنی است که HL با درمان از بین رفته، اما اکنون دوباره برگشته است. اگر لنفوم برگردد، ممکن است در همان جائی که شروع شده یا در قسمت دیگری از بدن باشد. این می تواند مدت کوتاهی پس از درمان یا پس از سالها اتفاق بیفتد.
درمان سرطان لنفوم
• شیمی درمانی
• پرتو درمانی
پرتو درمانی محل درگیر involved site radiation therapy (ISRT)
پرتو درمانی میدانی درگیر involved field radiation therapy (IFRT)
تشعشعات میدان گسترده extended field radiation
تابش کل بدن total body irradiation
• ایمنی درمانی
• شیمی درمانی با دوز بالا و پیوند سلولهای بنیادی برای لنفوم هوچکین
References:
www.cancer.org
www.webMD.com
www.cdc.gov
www.lymphoma-action.org.uk
www.cancerresearchuk.org
www.myclevelandclinic.org
www.medlineplus.gov
www.medicalnewstoday.com
DeVita oncology book
Mosby’s diagnostic and laboratory tests
Henry’s clinical diagnosis and management by laboratory Methods
نویسنده متن : اصغر عباسی ملکی