تشخیص سرطان پانکراس و عوامل ژنتیکی مربوط به آن

سرطان پانکراس نوعی سرطان است که از پانکراس شروع می شود. راهکار های تشخیص سرطان پانکراس و علائم آن از اهمیت زیادی برخوردار است. از انواع شایع سرطان لوزالمعده می توان به آدنوکارسینوم پانکراس اشاره کرد. سرطان پانکراس شامل انواع مختلفی است که در ادامه مقاله به آن خواهیم پرداخت.

انواع سرطان پانکراس

سرطان های برون ریز شایعترین نوع سرطان پانکراس هستند.

• آدنوکارسینوم پانکراس
• انواع کمتر شایع سرطان اگزوکرین
• سرطان آمپولار [(ampullar cancer) carcinoma of ampulla Vater ]
• نئو پلاسم های کیستیک سروزی Serous cystic neoplasm(SCNs)
• نئوپلاسم های کیستیک موسینوس mucinous cystic neoplasms (MCNs)
• نئوپلاسم های موسینوس پاپیلاری داخل مجاری intraductal papillary mucinous neoplasms (IPMNs)  
• نئوپلاسم های کاذب پاپیلاری جامد solid pseudopapillary neoplasms

✅ تست تشخیص آسم

عوامل خطرساز ژنتیکی و ارثی سرطان پانکراس

تغییرات ژنی ارثی می تواند از والدین به فرزندان منتقل شوند. این تغییرات ژنی ممکن است باعث ایجاد ۱۰% از سرطان های پانکراس شوند. گاهی اوقات این تغییرات منجر به سندرم هایی می شود که شامل افزایش خطر سایر سرطان ها می شود. نمونه هایی از سندرم های ژنتیکی که می توانند باعث سرطان پانکراس شوند عبارتند از:

• سندرم ارثی سرطان سینه و تخمدان، ناشی از جهش در ژنهای BRCA1,2 می باشد.
• سرطان سینه ارثی، ناشی از جهش در ژن PALB2 می باشد.
• سندرم ملانوم مول متعدد آتیپیک خانوادگی (FAMMM)، ناشی از جهش در ژن P16/CDKN2A و مرتبط با ملانوم پوست و چشم می باشد.
• پانکراتیت خانوادگی، معمولا به دلیل جهش در ژن PRSS1 ایجاد می شود.
• سندرم لینچ، همچنین به عنوان سرطان روده بزرگ غیر پولیپوز ارثی (HNPCC) شناخته می شود که اغلب به دلیل نقص در ژن های MLH1 یا MSH2 ایجاد می شود.
• سندرم پتز-جگرز، ناشی از نقص در ژن STK11 می باشد. این سندرم همچنین با پولیپ در دستگاه گوارش چندین سرطان دیگر مرتبط است.

چه عوامل ژنتیکی باعث سرطان پانکراس می شود؟

برخی از ژن ها حاوی دستورالعمل هایی برای کنترل زمان رشد و تقسیم سلول های ما هستند.

• انکوژنها: ژنهای خاصی که باعث رشد و تقسیم سلولی می شوند.
• ژنهای سرکوبگر تومور: ژنهایی که تقسیم سلولی را کند می کنند یا باعث می شوند سلول ها در زمان مناسب بمیرند.

سرطان ها می توانند به دلیل جهش های DNA  ایجاد شوند که انکوژن ها را فعال می کنند یا ژن های سرکوب گر تومور را خاموش می کنند.

جهش های ژنی ارثی در سرطان پانکراس

برخی از تغییرات ژنی قابل انتقال از والدین  به فرزندان می باشند که به اینها تغییرات ارثی می گویند و می توانند خطر ابتلا به سرطان پانکراس را افزایش می دهد. گاهی اوقات این تغییرات ژنی بخشی از سندرم ها هستند که خطرابتلا به سایر مشلات سلامتی را افزایش می دهد.

جهش های ژنی اکتسابی در سرطان پانکراس

برخی از تغییرات غیر ارثی  DNA در سرطان پانکراس مشاهده می شود، که مشابه تغییراتی ارثی می باشند. به عنوان مثال، بسیاری از موارد تغییرات غیر ارثی در ژن های P16 و TP53  وجود دارند که مشابه برخی از سندرم های ژنتیکی می باشد . با این حال، در بسیاری از موارد سرطان های پانکراس جهش های ایجاد شده در ژنهایی مانند BRAF، kRAS و DPC4(SMAD4) وجود دارند که  جزء سندرم های ارثی نیستند.

✅ سازگاری گروه خونی در ازدواج

تست های تشخیص سرطان پانکراس

اگر سرطان  تشخیص داده شد، دانستن این که سرطان غدد درون ریز است یا سرطان برون ریز مهم است. به  دلیل اینکه، عوامل خطر وعلل مشخصی دارند، علائم و نشانه های متفاوتی دارند، با آزمایش های مختلف تشخیص داده می شوند وبه روش های مختلف درمان می شوند.

• معاینه فیزیکی و سابقه پزشکی
• تست های تصویر برداری
• سی تی اسکن
• MRI
• سنوگرافی
• کلانژیوپانکراتوگرافی
• اسکن PET
• آنژیوگرافی

• ازمایش های خون

یکی از آزمایش هایی که به تشخیص این سرطان کمک می کند، آزمایش خون و بررسی فاکتورهای آن است.

• ازمایش های عملکرد کبد:

اولین علائم سرطان پانکراس می توان به زردی (زردی پوست و چشم) اشاره نمود. پزشکان اغلب آزمایش خون را برای ارزیابی عملکرد کبد و افراد مبتلا به زردی برای کمک به تعیین علت آن انجام می دهند. برخی از آزمایش های خون می توانند سطوح مختلف بیلی روبین را بررسی کنند و به تشخیص زردی کمک کنند که آیا زردی بیمار به دلیل بیماری در خود کبد یا به دلیل انسداد جریان صفرا (از سنگ کیسه صفرا، تومور یا بیماری دیگر) است.

• تومور مارکر ها

تومور مارکر ها موادی هستند که گاهی در زمان ابتلا به سرطان، در خون یافت می شوند. تومور مارکر هایی که ممکن است در تشخیص سرطان پانکراس مفید باشد:

• CA19-9

یک آنتی ژن کربوهیدارت سطح سلول است. اگر چه در ابتدا تصور می شد که اختصاصی برای سرطان کلورکتال است، اما در حال حاضر عمدتا در ارزیابی بیماران مبتلا به سرطان پانکراس یا کبد صفراوی استفاده می شود. برای مثال، در تشخیص کارسینوم پانکراس، وجود توده لوزالمعده یا انسداد صفراوی وسطوح بالای CA19-9  می تواند در  تشخیص سرطان پانکراس نسبت به پانکراتیت خوش خیم کمک کننده باشد. سرطان کبد صفراوی در بیمارانی مشکوک است که علائم آنها آسیت، یرقان و افزایش سطح CA19-9 است. سطوح CA19-9 ممکن است در همه بیماران مبتلا به سرطان پانکراس بالا نرود. تقریبا ۷۰% از بیماران مبتلا به سرطان پانکراس و ۶۵% از بیماران مبتلا به سرطان کبد صفراوی و سطوح بالایی از CA19-9 دارند.

سطوح CA19-9 در نظارت پس از درمان افرادی که سرطان پانکراس یا کبد صفراوی داشته اند استفاده می شود. در تعداد معدودی از  بیماران مبتلا به سرطان پانکراس یا صفراوی که پاسخ خوبی به جراحی، شیمی درمانی یا پرتو درمانی دارند، کاهش سطح سرمی آن پاسخ را تایید می کند. افزایش سریع سطوح CA19-9 ممکن است با رشد عود کننده یا پیشرونده تومور همراه باشد. سطح خفیف بالا ممکن است در بیماران مبتلا به سرطان معده، سرطان کلورکتال، هپاتوم و حتی ۶% تا ۷% از بیماران مبتلا به بدخیمی های غیر گوارشی وجود داشته باشد. بیمارانی که پانکراتیت، سنگ کیسه صفرا، بیماری التهاب روده یا فیبروز کیستیک دارند نیز ممکن است سطح CA19-9 را به میزان خیلی کم افزایش دهند.

• سایر آزمایش های خون

سایر آزمایش ها مانند CBC یا پانل شیمی، می تواند به ارزیابی سلامت عمومی فرد (مانند عملکرد کلیه ها و مغز استخوان) کمک کنند.

• بیوپسی : تست های آزمایشگاهی نمونه های بیوپسی

نمونه های بدست آمده در طول بیوپسی (یا در حین جراحی) جهت بررسی سرطانی بودن سلول ها به ازمایشگاه ارسال می شود. اگر سرطان پیدا شود، ممکن است آزمایش های دیگری نیز انجام شود. به عنوان مثال، ممکن است آزمایشهایی برای بررسی اینکه ایا سلول های سرطانی دارای جهش در ژنهای خاصی مانند ژنهای BRCA و NTRK هستند، انجام شود.

اگر سرطان پانکراس برای شما تشخیص داده شود، پزشک ممکن است از آزمایش های ژنتکی برای تشخیص دقیق تر سرطان بهره مند شود.

برخی از افراد مبتلا به سرطان پانکراس جهش های ژنی (مانند BRCA) در تمام سلول های بدن خود هستند که آنها را در معرض خطر ابتلا به سرطان پانکراس (و احتمالا سایر سرطان ها) قرار می دهد. آزمایش این جهش های ژنی می تواند روی درمان هایی که ممکن است مفید باشد، تاثیر بگذارد.

✅ تست های تشخیص فقر آهن

مراحل سرطان پانکراس

• مرحله ۰: سلول های غیر طبیعی در پوشش پانکراس یافت می شود. سلول ها ممکن است سرطانی شوند و به بافت طبیعی مجاور متاستاز دهند. مرحله ۰ مرحله درجا نیز نامیده می شود.
• مرحله IA: سرطان فقط در پانکراس یافت می شود. اندازه تومور ۲ سانتی متر یا کوچکتر می باشد.
• مرحله IB: سرطان فقط در پانکراس یافت می شود. تومور بزرگ تر از ۲ سانتی متر است.
• مرحله IIA: سرطان به بافت ها و اندام های مجاور گسترش یافته است اما به غدد لنفاوی مجاور، رگ های خونی اصلی و اعصاب یا مکان های دور گسترش نیافته است.
• مرحله IIB: سرطان به غدد لنفاوی مجاور گسترش یافته است و ممکن است به بافت ها و اندام های مجاور نیز سرایت کرده باشد. با این حال به مکان های دور یا رگ های خونی یا اعصاب اصلی گسترش پیدا نکرده است.
• مرحله III: سلول های سرطانی توانسته اند به رگ های خونی اصلی نزدیک پانکراس گسترش پیدا کنند و امکان سرایت به غدد لنفاوی مجاور را دارند. با این حال، به مکان های دور سرایت نکرده است.
• مرحله IV: سرطان ممکن است در هر اندازه ای باشد و به اندام های دور دست مانند کبد،ریه و حفره صفاقی، غغد لنفاوی و بافت های نزدیک پانکرانس نیز گسترش پیدا کرده باشد.

نویسنده : اصغر عباسی ملکی