تب دنگی یا تب استخوان شکن، یک عفونت ویروسی است که پس از نیش زدن توسط پشه خاصی که حامل ویروس است، ایجاد می شود. این پشه‌ها اغلب در نواحی گرمسیری و نیمه گرمسیری مانند هند، پاکستان، تایوان، مکزیک، آفریقا و غیره یافت می‌شوند و بیشتر در مناطقی با آب راکد یا بهداشت ضعیف، رایج می باشند.
تب دنگی چیست؟
اکثر موارد تب دنگی با درمان حمایتی، خود به خود بهبود می یابند و به دارو یا گزینه درمانی خاصی نیاز ندارند. با این حال، برخی از موارد ممکن است عوارض شدیدی ایجاد کنند که نیاز به مراقبت و درمان فوری دارد.
علائم تب دنگی از خفیف تا شدید متغیر است. علائم شدید می تواند نشان دهنده سندرم شوک دنگی (DSS) و تب خونریزی دهنده دنگی (DHF) باشد. در سال 2019، سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) واکسنی را برای کودکان 9 تا 16 ساله که در گذشته مبتلا به دنگی بوده و در مناطقی زندگی می‌کنند که تب دنگی شایع است، تأیید کرد.
هیچ درمانی برای تب دنگی وجود ندارد. با این حال، تشخیص زودهنگام و درمان می تواند به مدیریت علائم و جلوگیری از مرگ و میر کمک کند. بهترین روش پیشگیری از تب دنگی، انجام اقداماتی برای جلوگیری از نیش پشه است.
بیشتر بدانید: آزمایش خون(CBC)
علائم تب دنگی
علائم تب دنگی به شدت بیماری بستگی دارد. حدود 75 درصد از افراد مبتلا به تب دنگی معمولا علائمی را تجربه نمی کنند.
✔ علائم خفیف
در موارد خفیف، ممکن است تب ناگهانی حدود 104 درجه فارنهایت (40 درجه سانتیگراد) با یک یا چند مورد از علائم زیر مشاهده شود:
- درد عضلات و مفاصل
- کهیر
- درد پشت چشم
- تهوع و استفراغ
- گرگرفتگی صورت
- گلو درد
- سردرد
- قرمز شدن چشم ها
علائم معمولا بین 2 تا 7 روز طول می کشد و اکثر افراد پس از یک هفته احساس بهتری می کنند. تب ممکن است شدید شود، به مدت 24 ساعت از بین برود و سپس دوباره افزایش یابد.
✔ علائم شدید
بین 0.5 تا 5 درصد از موارد تب دنگی ممکن است شدید باشد. اگر این اتفاق بیفتد، می تواند تهدید کننده زندگی شود.
ابتدا، دمای بدن معمولاً 99.5 تا 100.4 درجه فارنهایت (37.5 تا 38 درجه سانتیگراد) می باشد. پس از آن علائم شدید ممکن است 24 تا 48 ساعت بعد از مبتلا شدن به بیماری یا حدود 3 تا 7 روز بعد ظاهر شوند.
علائم تب دنگی شدید شامل:
- درد یا حساسیت شکم
- استفراغ حداقل سه بار در 24 ساعت
- خونریزی از بینی یا لثه
- استفراغ خون
- خون در مدفوع
- خستگی
- احساس بی قراری یا تحریک پذیری
- تغییرات دمای بدن از خیلی گرم به خیلی سرد
- سردی پوست
- نبض ضعیف و سریع
- کاهش اختلاف بین فشار خون سیستولیک و دیاستولیک
هر فردی با علائم شدید نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد.
علائم شدید می تواند نشان دهنده تب خونریزی دهنده دنگی (DHF) یا سندرم شوک دنگی (DSS) باشد. این موارد بالقوه کشنده می باشند.
علت تب دنگی
چهار ویروس می توانند باعث تب دنگی شوند. همه آنها یا توسط پشه Aedes aegypti یا به ندرت از طریق پشه Aedes albopictus منتقل می شوند. این گونه از پشه‌ها در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری در سراسر جهان زندگی می‌کنند.
پشه حامل ویروس با نیش زدن انسان را مبتلا می کند. وقتی پشه دیگری فرد مبتلا به این بیماری را نیش می زند، حامل ویروس خواهد شد. سپس پشه ویروس را به فرد بعدی که نیش می زند، منتقل می کند.
یک فرد ممکن است بیش از یک بار به تب دنگی مبتلا شود. آنها نسبت به ویروس خاصی که باعث آن شده است مصون می مانند، اگرچه در برابر سه ویروس دیگر مصون نخواهند بود.
عوامل خطر و مناطق پرخطر
عوامل خطر متعددی در ایجاد و انتشار ویروس دنگی دخیل هستند. پشه های ناقل این ویروس به عنوان بخشی از رشد خود به آب راکد نیاز دارند. بنابراین افرادی که در نزدیکی مناطق با مخازن آب ساکن یا بدون سرپوش زندگی می کنند در معرض خطر بالایی هستند.
سفر به مناطقی با شیوع فعال تب دنگی نیز می تواند خطر ابتلا به ویروس دنگی را افزایش دهد. نوزادان و کودکان تازه متولد شده نیز در معرض خطر بالایی هستند. برخلاف تصور رایج، کودکانی که تغذیه مناسبی دارند یا کودکان مناطق شهری بیشتر در معرض ابتلا به این ویروس هستند. یکی دیگر از عوامل خطر اصلی برای ایجاد یک بیماری جدی تب دنگی این است که افراد قبلاً به یکی از زیرگروه ها آلوده شده باشند.
شیوع دنگی بیشتر در جنوب شرقی آسیا، جنوب چین، هند، پاکستان، تایوان، مکزیک، اندونزی، مالزی، آفریقا و سایر کشورها مشاهده می شود. این ویروس می‌تواند افراد را در هر سن و جنسیتی تحت تاثیر قرار دهد، اگرچه عفونت شدید در میان کودکان خردسال به دلیل ایمنی پایین‌تر شایع‌تر است.
تشخیص تب دنگی چگونه است؟
پزشکان ممکن است ترکیبی از آزمایش‌های خون و آزمایش‌های تصویربرداری را برای تشخیص عفونت تب دنگی تجویز کنند. شناسایی عفونت دنگی بدون آزمایشات آزمایشگاهی و رادیولوژی دشوار است زیرا علائم اولیه ممکن است مشابه برخی بیماری ها مانند آنفلوانزا و مالاریا باشد. آزمایشات ممکن است شامل:
- تست سرولوژی دنگی (Dengue IgG & IgM): برای تشخیص آنتی بادی های تولید شده توسط سیستم ایمنی بدن در زمانی که فرد در معرض ویروس قرار گرفته است. این آزمایش‌ها زمانی مؤثر هستند که حداقل 4 روز پس از شروع علائم آنهارا انجام دهید.
- تست پی سی آر دنگی : آزمایش پی سی آر نوعی آزمایش مولکولی می باشد که برای تشخیص بیماری دنگی انجام می شود.. بهترین زمان انجام این آزمایش 5 روز پس از بروز علائم می باشد.
این آزمایش به افرادی که علائم بیماری تب دنگی دارند و یا اخیرا به مناطقی سفر کرده اند که تب دنگی شایع است ، پیشنهاد می گردد.
بیشتر بدانید: آزمایش کراتینین ادرار و سلامت کلیه ها
در صورت بروز علائم شدید، پزشکان ممکن است آزمایش خون و آزمایش تصویربرداری رادیولوژی دیگری را برای اطلاع از گسترش عفونت دنگی به سایر اندام‌ها تجویز کنند، این آزمایشات شامل:
- تست های عملکرد کبد (LFT): برای تشخیص افزایش خفیف در بیلی روبین سرم، افزایش ترانس آمینازها و اختلالات در آلبومین سرم ناشی از اثرات سمی کبدی ویروس پشه Aedes که همچنین می تواند منجر به نارسایی حاد کبدی با پیامدهای کشنده شود، انجام می شود.
- شمارش کامل خون (CBC یا CBP): برای بررسی تعداد پلاکت‌های معمول در مراحل بعدی بیماری و تشخیص کاهش هماتوکریت، هموگلوبین و تعداد گلبول‌های قرمز خون (شواهد کم خونی) که با از دست دادن خون همراه با تب دنگی شدید اتفاق می‌افتد.
- تست عملکرد کلیه (RFT): برای بررسی افزایش سطح کراتینین سرم که ممکن است باعث انواع بیماری های کلیوی مانند نارسایی حاد کلیوی، نکروز حاد توبولار، سندرم اورمیک همولیتیک، افت فشار خون، رابدومیولیز، پروتئینوری، گلومرولوپاتی، سندرم نفروتیک یا همولیز شود، تجویز خواهد شد.
- ECG: پزشک این آزمایش را برای بررسی اختلالات الکتریکی قلب توصیه می کند.
- اولتراسوند شکم (USG): برای بررسی شرایطی مانند سروزیت، ادم کیسه صفرا، مایع پری کولسیستیک، آسیت (جمع شدن مایع در فضاهای داخل شکم) که عمدتاً ناشی از عفونت تب دنگی است، انجام می شود.
- اشعه ایکس قفسه سینه: برای بررسی جمع شدن مایع اضافی بین لایه های پلور (بافت هایی که ریه ها و قفسه سینه را پوشانده اند) و ساختار لایه ای اطراف قلب به نام پریکارد، که ناشی از عفونت تب دنگی می باشد، تجویز می شود.
درمان تب دنگی
درمان تب دنگی شامل مدیریت علائم است. درمان اشکال خفیف تر شامل موارد زیر است:
- نوشیدن آب برای جلوگیری از کم آبی بدن
- استراحت زیاد
- استفاده از مسکن ها، مانند تیلنول یا پاراستامول، که می تواند به کاهش تب نیز کمک کند.
داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی مانند آسپرین یا ایبوپروفن مناسب نیستند زیرا می توانند خطر خونریزی داخلی را افزایش دهند.
در برخی موارد، پزشک ممکن است بستری شدن در بیمارستان را همراه با موارد زیر توصیه کند:
- مایعات داخل وریدی
- انتقال خون
- انتقال پلاکت، در برخی موارد
بدون درمان، 10 تا 20 درصد موارد شدید تب دنگی ممکن است کشنده باشد. درمان این رقم را به 1 درصد کاهش می دهد.
پیشگیری از تب دنگی
در سال 2019، FDA اولین واکسن تب دنگی را تایید کرد. این واکسن می تواند از تب دانگ ناشی از هر چهار ویروس جلوگیری کند. همچنین برای افرادی است که:
- 9 تا 16 سال هستند.
- در گذشته مبتلا به تب دنگی شده اند.
- در مناطقی زندگی می کنند که تب دانگ رایج است.
افرادی که واجد شرایط دریافت واکسن نیستند، می توانند با انجام اقداماتی برای جلوگیری از نیش پشه، خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهند.
نکاتی برای پیشگیری از ابتلا به تب دنگی:
- پوشیدن لباس هایی که بدن را کامل می پوشاند.
- استفاده از مواد دافع پشه بر روی بدن
- استفاده از پشه بند
- استفاده از توری برای در و پنجره
- در صورت امکان، خودداری از بیرون رفتن در هنگام صبح، غروب و اوایل عصر
- دوری از هر گونه آب راکد و اجتناب از کمپ زدن در نزدیکی آب ساکن
- بررسی زهکش ها و گلدان های گیاهی برای جمع نشدن آب
خلاصه مطلب:
پشه های آئدس، ویروسی را که باعث تب دنگی می شود پخش می کنند. اکثر افراد علائمی را تجربه نمی کنند. با این حال، علائم اغلب خفیف هستند. در برخی موارد، تب دنگی می تواند تهدید کننده زندگی باشد.
علائم شامل تب، درد و بثورات پوستی است. فردی با علائم شدیدتر ممکن است به طور مداوم استفراغ کند یا خونریزی از لثه یا بینی را در کنار سایر علائم داشته باشد. تب دنگی شدید نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد.
انجام آزمایش پی سی آر تب دنگی در آزمایشگاه جردن
لازم است بدانید که آزمایش تشخیصی بیماری تب دنگی به روش پی سی آر در آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک جردن قابل انجام است و نتیجه آن ظرف 2 روز کاری گزارش می گردد.
این آزمایش بر روی نمونه خون انجام می شود و نیاز به آمادگی خاصی پیش از آزمایش ندارد.
توجه فرمایید که بهترین زمان انجام آزمایش تب دنگی ، 5 روز پس از بروز علائم بیماری می باشد.
