آزمایش غربالگری سه ماهه دوم بارداری یکی از مراحل مهم بررسی سلامت جنین در دوران بارداری بوده که بین هفته های 15 تا 20 بارداری انجام می شود. این آزمایش با هدف شناسایی احتمال وجود برخی ناهنجاری های ژنتیکی و ساختاری در جنین مانند سندرم داون، تریزومی 18 و ناهنجاری های لوله عصبی (مثل اسپینا بیفیدا) انجام می شود. آیا این آزمایش برای همه زنان باردار ضروری است؟ اگر نتیجه آزمایش پرخطر باشد، چه اقدامات بعدی باید انجام شود؟ در ادامه این مقاله به بررسی دقیق تری از نحوه انجام آزمایش، زمان مناسب برای آن، تفسیر نتایج، تفاوت آن با غربالگری سه ماهه اول و اقدامات لازم پس از دریافت نتیجه پرخطر خواهیم پرداخت پس با ما همراه باشید.
غربالگری سه ماهه دوم بارداری چیست؟
غربالگری سه ماهه دوم که گاهی به آن آزمایش کواد مارکر (Quad Marker) نیز گفته می شود، یک تست خون غیر تهاجمی است که معمولا بین هفته 15 تا 22 بارداری (هفته 15 تا 18 بهترین زمان است) انجام می شود. هدف این غربالگری، بررسی احتمال وجود برخی ناهنجاری های ژنتیکی یا نقص های لوله عصبی (NTD) در جنین است.
اجزای آزمایش کواد مارکر
در این آزمایش، 4 ماده بیوشیمیایی در خون مادر اندازه گیری می شود:
- AFP (آلفا فتوپروتئین): پروتئینی که توسط کبد جنین تولید می شود. مقادیر بالا نشان دهنده نقص لوله عصبی مانند اسپینا بیفیدا می باشد.
- hCG (هورمون گنادوتروپین جفتی انسانی): توسط جفت ترشح می شود و سطوح غیر طبیعی آن ممکن است با تریزومی 21 (سندرم داون) یا تریزومی 18 مرتبط باشد.
- Estriol (uE3) : نوعی استروژن که در دوران بارداری توسط جفت و کبد جنین ساخته می شود. سطح پایین آن ممکن است به ناهنجاری های کروموزومی اشاره دارد.
- Inhibin A: این نوع توسط جفت تولید می شود و افزایش این هورمون نیز ریسک سندرم داون را افزایش می دهد.
آزمایش غربالگری سه ماهه دوم بارداری، چه بیماری هایی را بررسی می کند؟
- تریزومی 21 (سندرم داون)
- تریزومی 18 (Edward syndrome)
- نقص‌های لوله عصبی باز مانند اسپینا بیفیدا و آنانسفالی
نکته: غربالگری سه ماهه دوم یک تست تشخیصی نیست؛ بلکه ریسک ابتلا را محاسبه می کند و در صورت ریسک بالا، آزمایش های تشخیصی مانند آمنیوسنتز پیشنهاد می شود.
بیشتر بخوانید: آزمایش غربالگری سه ماه اول بارداری
چه کسانی باید آزمایش غربالگری سه ماهه دوم بارداری را انجام دهند؟
این آزمایش به همه زنان باردار پیشنهاد می شود اما در شرایط زیر اهمیت بیشتری دارد:
- دیابت وابسته به انسولین
- بارداری در سن بالای 35 سال
- سابقه خانوادگی اختلالات ژنتیکی
- عدم انجام غربالگری سه ماهه اول
- وجود بیماری های زمینه ای در مادر
- قرار داشتن در بارداری چندقلویی (در برخی شرایط خاص)
تفسیر نتایج آزمایش غربالگری سه ماهه دوم بارداری
نتایج این آزمایش بر اساس سن دقیق بارداری، وزن مادر، نژاد، دیابت و تعداد جنین تفسیر می شود. نتایج به صورت یک عدد MoM (Multiples of Median) برای هر مارکر و در نهایت، یک ریسک عددی نهایی ارائه می شود.
برای مثال:
- AFP بالاتر از حد → احتمال نقص لوله عصبی
- hCG و Inhibin A بالا Estriol , پایین → احتمال سندرم داون
- همه مارکرها پایین → احتمال سندرم ادوارد
در صورتی که ریسک بالاتر از حد طبیعی باشد، معمولا انجام آمنیوسنتز جهت تشخیص نهایی پیشنهاد می شود.
بیشتر بخوانید: تلومر چیست؟
مزایای غربالگری سه ماهه دوم بارداری
- تست غیر تهاجمی و بدون خطر برای مادر و جنین
- امکان تشخیص زودهنگام و انتخاب آگاهانه برای ادامه بارداری
- بررسی نقص های ساختاری که در غربالگری اول دیده نمی شوند
- افزایش دقت غربالگری با ترکیب با غربالگری مرحله اول (Sequential or Integrated Screening)
بهترین زمان انجام غربالگری سه ماهه دوم
ابتدا بهتر است بدانید انجام این آزمایش اجباری نیست اما به شدت توصیه می شود زیرا مسیر تصمیم گیری های پزشکی و حتی روحی-روانی والدین را تغییر می دهد. به طور کلی بهترین زمان انجام این تست به شرح زیر است:
- هفته 15 تا 18 بارداری، بهترین بازه زمانی برای دقت بالاتر تست
- قابل انجام تا هفته 22 اما با دقت کمی پایین تر
چرا آزمایشگاه جردن بهترین گزینه برای انجام غربالگری بارداری است؟
- دقت بالا با تجهیزات پیشرفته:آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک جردن با استفاده از دستگاه های به روز، کیت های مورد تایید و پرسنل مجرب، تضمین می کند که آزمایش های بارداری با بالاترین دقت و حساسیت ممکن انجام می شود.
- مشاوره ژنتیک تخصصی: در مواردی که نیاز به تفسیر تخصصی یا اقدامات بعدی (مثل آمنیوسنتز) باشد، مشاوران ژنتیک آزمایشگاه جردن همراه شما خواهند بود.
- جهت دریافت وقت مشاوره ژنتیک: ۰۹۱۲۸۹۰۵۰۶۷
- هماهنگی نمونه گیری: ۰۹۱۲۸۹۰۵۰۶۵ – ۰۹۱۲۸۹۰۵۰۶۶
- پذیرش بیمه های متنوع: همکاری با بیش از 41 نوع بیمه پایه و تکمیلی مانند بیمه کوثر، سلامت، تأمین اجتماعی، آتیه سازان، ایران، دانا، آسماری، آسیا، سینا، معلم، دی و ….
- دسترسی آسان + فضای بهداشتی و اختصاصی برای مادران باردار
بیشتر بخوانید: آزمایش حساسیت به گلوتن
اطلاعات و راه های ارتباطی با آزمایشگاه جردن
تهران، بالاتر از چهارراه جهان کودک، بلوار آفریقا، قبل از پل میرداماد، خیابان عمدی، پلاک ۹
- تماس: ۸۸۷۹۸۹۷۹
- ساعت کاری: شنبه تا چهارشنبه: ۶:۳۰ تا ۲۰، پنجشنبه: ۶:۳۰ تا ۱۸، تعطیلات رسمی: ۷ تا ۱۵
- وب سایت www.jordanmedlab.com
- اینستاگرام @JordanHealthCenter
نتیجه گیری
با توجه به مطالب ذکر شده در بالا نتیجه می گیریم، آزمایش غربالگری سه ماهه دوم بارداری یکی از ابزارهای ارزشمند در تشخیص زودهنگام برخی اختلالات ژنتیکی و ساختاری جنین به شمار می رود. این آزمایش اگرچه نمی تواند به تنهایی تشخیص قطعی بدهد اما به والدین و تیم پزشکی این فرصت را می دهد که در صورت نیاز، بررسی های دقیق تر و اقدامات لازم را در زمان مناسب انجام می دهند. آگاهی از نتایج غربالگری به آرامش خاطر مادر کمک کرده و مسیر بارداری را با اطمینان بیشتری همراه می سازد.
- گردآورنده: بخش علمی آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک جردن- خانم غزال گلابچی فرد
- تایید صحت علمی : جناب آقای دکتر شهاب سلامی
منابع علمی:
1. American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG). Screening for Fetal Chromosomal Abnormalities. Practice Bulletin No. 226.
2. Mayo Clinic. Quad screen: A prenatal test. www.mayoclinic.org
3. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Birth Defects & Prenatal Screening
4. UpToDate. Second-trimester maternal serum screening for fetal Down syndrome and trisomy 18
5. WHO. Prenatal screening and diagnosis of congenital anomalies
