جهش ژنتیکی چیست؟

مقدمه

شاید تا به حال این عنوان به گوشتان خورده است که برخی می گویند جهش ژنتیکی اتفاق افتاده است، اساس تنوع گونه های مختلف موجودات در همین موضوع نهفته است. جهش ها تغییراتی هستند که در توالی ژنتیک ایجاد می شوند و علت اصلی ایجاد آن ها تنوع در موجودات است.

جالب است بدانید این تغییرات در سطح مختلف عواقب بسیاری در سیستم های بیولوژیکی که توانایی تولید مثل دارند بر جای می گذارند. البته بعضی از این جهش ها فقط در فرد حامل تاثیر گذار است در حالی که برخی دیگر از آن ها بر تمامی فرزندان و نسل بعدی فرد منتقل کننده نیز اثر گذار است.

در ادامه این مقاله قصد داریم اطلاعات بیشتری در این باره در اختیارتان قرار دهیم با ما همراه باشید تا در مورد جهش های ژنتیکی بیشتر بدانید.

در مورد جهش های ژنتیکی

بر اساس تحقیقاتی که انجام شده است ژن ها از ترتیب قرارگیری 4 نوکلئوتید یا همان مولکول های تشکیل دهنده ی DNA که آدنین، تیمین، گوانین، سیتوزین نام دارند در توالی مولکولی DNA تولید می شوند.

خلاصه می توان به ترتیب مشخصی از این 4 مولکول را یک ژن می گویند. هر ژن هم مشخصات و کد های مخصوصی دارد که سلول های بدن با استفاده از همین کد ها پروتئین های مورد نیاز خود را به دست می آورند. به همین خاطر است ک می توان گفت یک جهش ژنی نوعی تغییر دائمی در توالی و ترتیب این کد های DNA هستند که ژن ها را تولید می کنند به طوری که این روند در هر فردی متفاوت است و تمامی ژن های افراد با یکدیگر فرق می کنند.

جالب است بدانید که جهش های ژنتیکی اندازه های مختلفی دارند و قادرند بر هر نقطه ای از ژن ها نفوذ کنند و در نهایت یک DNA یا یک بخش مهم و بزرگ از یک کروموزوم که چند ژن دارد را می تواند تحت تاثیر قرار دهد.

تفاوت ژن های جهش یافته

انواع جهش ها

محققین جهش های ژنتیکی را با در نظر گرفتن دلایل بروز آن و میزان تاثیر آن بر روی عملکرد ژن یا تغییر در ساختار های ژن دسته بندی کرده اند.

جهش های خود به خودی

بر اثر شرایط محیطی و وضع زندگی روز مره موجودات اتفاق می افتند. این نوع از جهش ها، تعیین کننده ی میزان زمینه ای جهش ها هستند.

جهش های القایی

نوع دیگر از جهش ها القایی بودن آن ها است که بر خلاف همان نوع اول، در اثر استفاده از مواد جهش زا به وجود می آید و همین امر باعث افزایش مقدار زمینه ی جهش می شود. به عنوان مثال مصر برخی از مواد های شیمیایی یا تابش های فراوان تشعشعات ایکس یا فرابنفش خود به تنهایی از عوامل مهم جهش زا به شمار می آیند. لازم است بدانید که جهش القایی رابطه مکملی نوکلئوتید ها را نیز تحت تاثیر قرار می دهد چرا که پرتو های ایکس و گاما در DNA ها شکستگی های ایجاد می کنند که همین امر باعث بروز مشکلاتی در همانند سازی DNA می شود.

1. ابتلا انسان ها به بیماری کم خونی داسی شکل و مالاریا
2. سندروم کلاین فلتر
3. تحمل لاکتوز

موارد فوق نمونه ای از بیماری های است که در اثر جهش های ژنتیکی ایجاد شده اند.

جهش ژنتیکی چگونه رخ می دهند؟

• فاکتور های ایجاد سرطان
• پرتوهای پر انرژی مانند یونیزان
• عوامل محیطی مثل وجود برخی از آلودگی ها در مواد غذایی که د رنهایت منجر به تغییر ژنتیکی ارگانیسم ها می شود.
• برخی دیگر از جهش ها به طور اتفاقی درست زمان تکثیر و همانند سازی DNA یا ایجاد می شوند. این گونه که در برخی از موارد مشاهده شده است آنزیم های و سایر اجزای مکانیسم های همانند سازی در کارگذاری باز ها در رشته ژنتیکی جدید دچار خطایی می شوند که باعث بروز تغییراتی در توالی باز های ژنوم می شود.

آیا جهش های ژنتیکی اتفاقی هستند؟

با توجه به مطالعاتی که انجام شده است بله می توان گفت که جهش های ژنتیکی به صورت تصادفی نیز ایجاد می شوند. به عبارت دیگر جهش های ژنتیکی با توجه به مفید بودن تاثیرات آن ها به طور تصادفی رخ می دهند.

در نتیجه

بنابراین نمی توان نقش جهش های ژنتیکی را در میزان ابتلا به انواع بیماری ها نادیده گرفت و همیشه به عنوان یک نیروی قدرتمند در تکامل وجود خواهد داشت.