بیماری واریکوسل یکی از مشکلاتی است که در آن وریدهای بزرگی که برای حمل خون از بخش تحتانی بدن استفاده میشوند، تورم و بزرگ شده و تنش زیادی را ایجاد میکنند. این بیماری معمولاً در وریدهای بالای بیضهها اتفاق میافتد. واریکوسل ممکن است علائمی مانند تورم، درد، و یا احساس سنگینی در ناحیه بیضهها ایجاد کند. این موضوع در مردان رخ میدهد و ممکن است منجر به مشکلاتی در نظام تولید و کیفیت اسپرم گردد.
در این مطلب قصد داریم تمامی نکات در این باره را در اختیار شما قرار دهیم.
با ما همراه باشید.
واریکوسل چیست؟
بیماری واریکوسل یک وضعیت پزشکی است که وریدهای داخل کیسه بیضه (کیسه ای از پوست که حاوی بیضه است) را تحت تاثیر قرار می دهد. وریدها معمولاً دارای دریچه های یک طرفه هستند که به جریان خون در جهت صحیح کمک می کنند. در بیماری واریکوسل، این دریچه ها ضعیف می شوند یا آسیب می بینند. در نتیجه، خون در سیاهرگها جمع می شود و باعث بزرگ شدن و پیچ خوردگی آنها می شود. واریکوسل بیشتر در سمت چپ کیسه بیضه رخ می دهد. در حالی که اغلب مشکلات قابل توجهی ایجاد نمی کند، اما می تواند بر باروری مردان تأثیر بگذارد.
علت بیماری واریکوسل
عوامل متعددی ممکن است در ایجاد بیماری واریکوسل نقش داشته باشند:
📌 آناتومی:
زاویه ای که وریدهای بیضه وارد وریدهای بزرگتر (وریدهای کلیوی) می شود می تواند بر جریان خون تأثیر بگذارد. زاویه تندتر ممکن است خطر تجمع خون و اختلال در عملکرد دریچه را افزایش دهد.
📌 ژنتیک:
یک جزء ژنتیکی میتواند برخی افراد را مستعد ابتلا به دریچههای سیاهرگی ضعیفتر کند و احتمال ابتلا به واریکوسل را افزایش دهد.
📌 جریان خون:
تغییرات در دینامیک جریان خون، احتمالاً به دلیل افزایش فشار داخل وریدها، ممکن است در ایجاد واریکوسل نقش داشته باشد.
📌 تأثیر هورمونی:
عدم تعادل هورمونی می تواند به طور بالقوه بر ساختار و عملکرد دیواره های سیاهرگ و دریچه ها تأثیر بگذارد و منجر به واریکوسل شود.
بیشتر بخوانید: آزمایش اسپرم – مایع منی
علائم بیماری واریکوسل چیست؟
در برخی از مردان، بیماری واریکوسل هیچ علامتی ایجاد نمی کند. اگر تعداد و کیفیت اسپرم طبیعی باشد، ممکن است در چنین مواردی نیاز به درمان نباشد. با این حال، در برخی افراد، واریکوسل ممکن است باعث مشکلات مهمی از جمله ناباروری شود. شایع ترین علائم واریکوسل به شرح زیر است:
✅ درد:
در بیماران مبتلا به واریکوسل، درد ممکن است به دلیل افزایش فشار خون در وریدهای اطراف بیضه ایجاد شود.
✅ ناباروری:
خون انباشته شده در وریدهای بیضه ممکن است دمای بیضه را افزایش دهد و باعث کاهش تعداد و تحرک اسپرم و با گذشت زمان باعث تغییر شکل اسپرم شود. در یک مطالعه، حدود ۴۰ درصد از مردان نابارور مبتلا به واریکوسل بودند. در ۵۰ تا ۷۰ درصد از این موارد، اصلاح واریکوسل با آمبولیزاسیون یا جراحی ممکن است منجر به بهبود پارامترهای اسپرم شود.
✅ آتروفی:
در واریکوسل، احتباس خون وریدی بدون اکسیژن در وریدهای بیضه ممکن است گردش خون را مختل کند و باعث آتروفی بیضه (چروکیدگی) شود. اگر بیمار در مراحل اولیه تشخیص داده شود و به درستی درمان شود، بیضه ممکن است دوباره رشد کند و به اندازه طبیعی خود برسد.
✅ ظاهر بد:
برخی از واریکوسل ها ممکن است به اندازه ای بزرگ باشند که در حالت ایستاده به راحتی دیده شوند. این ممکن است باعث ناراحتی برخی از بیماران و ایجاد مشکلات روانی شود.
✅ واریکوسیته پا:
در برخی بیماران واریکوسل ممکن است با واریس پا همراه باشد. به همین ترتیب، در بیماران مبتلا به واریکوسیته پا، واریکوسل ممکن است به طور تصادفی تشخیص داده شود. در چنین بیمارانی، هم واریکوسل و هم واریکوسیته پا ممکن است ناشی از نارسایی ورید اصلی بیضه باشد و انسداد این ورید نه تنها واریکوسل را درمان می کند، بلکه برای واریکوسیته پا نیز مفید است.
تشخیص بیماری واریکوسل چگونه است؟
معاینه فیزیکی:
پزشک ممکن است در حالی که بیمار ایستاده و دراز کشیده است، یک معاینه فیزیکی از کیسه بیضه انجام دهد. معاینه به پزشکان کمک می کند تا علائم قابل مشاهده، رگ های بزرگ یا پیچ خورده را تشخیص دهند.
اولتراسوند:
سونوگرافی یک تکنیک تصویربرداری غیر تهاجمی است که از امواج صوتی برای ایجاد تصاویری از ساختارهای داخلی استفاده می کند. سونوگرافی می تواند تصاویر دقیقی از رگ های خونی ارائه دهد و به شناسایی بیماری واریکوسل و ارزیابی شدت آن کمک کند.
سونوگرافی داپلر:
این نوع تخصصی سونوگرافی بر جریان خون تمرکز دارد. این روش می تواند به اندازه گیری سرعت و جهت جریان خون در وریدها و همچنین به تشخیص کمک کند.
ونوگرافی:
در برخی موارد ممکن است ونوگرافی انجام شود. یک رنگ کنتراست به رگ ها تزریق می شود و تصاویر اشعه ایکس برای تعیین هر گونه ناهنجاری گرفته می شود.
درمان بیماری واریکوسل
انتخاب های درمانی به شدت و وجود علائم بستگی دارد. همه واریکوسل ها نیاز به درمان ندارند، به خصوص اگر ناراحتی قابل توجهی ایجاد نکنند یا بر باروری تأثیر گذار نباشند. با این حال، اگر درمان ضروری تشخیص داده شود، چند رویکرد وجود دارد که پزشکان ممکن است توصیه کنند:
- اقدامات حمایتی:
برای افرادی که احساس ناراحتی می کنند، پوشیدن لباس زیر حمایتی یا استفاده از تکیه گاه های کیسه بیضه می تواند با ایجاد فشار ملایم به کاهش درد یا ناراحتی کمک کند.
- جراحی:
اگر بیماری واریکوسل باعث درد، ناراحتی یا مشکلات باروری شود، ممکن است مداخله جراحی در نظر گرفته شود. یکی از روشهای جراحی رایج «واریکوسلکتومی» نامیده میشود که در آن سیاهرگهای آسیبدیده با جراحی بسته میشوند تا جریان خون تغییر مسیر دهد.
- آمبولیزاسیون:
یک کاتتر در ورید آسیب دیده وارد می شود و ماده ای تزریق می شود تا باعث بسته شدن ورید و تغییر جهت جریان خون شود.
باروری بعد از درمان واریکوسل
واریکوسل با مشکلات باروری مردان مرتبط است و درمان آن گاهی اوقات می تواند به بهبود باروری کمک کند. با این حال، همه مردان مبتلا به واریکوسل مشکلات باروری را تجربه نمی کنند و همه موارد ناباروری ناشی از واریکوسل نیست. پس از انجام درمان برای واریکوسل، برخی از افراد ممکن است در طول زمان بهبودهایی را در باروری خود مشاهده کنند.
اگر نا باروری همچنان پس از درمان باقی بماند، ممکن است به درمان ها یا مداخلات باروری اضافی نیاز باشد. مشاوره با متخصص باروری می تواند راهنمایی و گزینه های مناسب تری را برای زوج هایی که قصد باردار شدن دارند ارائه دهد.
خلاصه:
واریکوسل تورم غیرطبیعی وریدهای داخل کیسه بیضه است که در اثر تجمع خون در داخل سیاهرگها ایجاد میشود. این عارضه اغلب بدون علامت است اما در برخی افراد می تواند باعث درد و ناباروری شود. واریکوسل در نهایت به دلیل از کار افتادن دریچه های داخل ورید ایجاد می شود (اگرچه علت اصلی اغلب نامشخص است).
واریکوسل با معاینه فیزیکی و گاهی اوقات سونوگرافی تشخیص داده می شود. همه موارد نیازی به درمان ندارند، اما مواردی که باعث ناباروری، درد مزمن، تستوسترون پایین یا توقف رشد بیضه می شوند، ممکن است از روش های جراحی یا آمبولیزاسیون بهره مند شوند.
انجام آزمایش semen analysis توسط آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک جردن
آزمایش اسپرم با هدف تشخیص ناباروری در آقایان در آزمایشگاه جردن قابل انجام می باشد.
این آزمایش هم در خانه هم در آزمایشگاه قابل انجام می باشد اما ظرف ۱۵ دقیقه پس از انجام نمونه، ظرف نمونه باید به آزمایشگاه تحویل داده شود.
برای انجام آزمایش اسپرموگرام باید ۳ تا ۵ روز از آخرین نزدیکی گذشته باشد.
نتیجه آزمایش اسپرموگرام ظرف یک روز کاری گزارش خواهد شد.
گردآورنده: بخش علمی آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک جردن- خانم سعیده گوهری
تایید صحت علمی : جناب اقای دکتر شاهین مرتضی بیگی