سرطان روده بزرگ

سرطان روده بزرگ یا Colorectal cancer

سرطان از تبدیل سلول های طبیعی به سلول های تومور در یک فرایند چند مرحله ای بوجود می آید، که به طور کلی از یک ضایعه پیش سرطانی به یک توموربد خیم پیشرفت می کند. این تغییرات نتیجه تعامل بین عوامل ژنتیکی فرد و ۳ دسته از عوامل خارجی که عبارتند از:
• سرطان زاهای فیزیکی: مانند اشعه ماراء بنفش و اشعه یونیزه کننده.
• سرطان زا های شیمیائی: مانند آزبست، اجزای دود تنباکو، الکل، آفلاتوکسین(آلاینده مواد غذایی) و آرسنیک (آلاینده آب آشامیدنی).
• سرطان زاهای زیستی: مانند عفونت های ناشی از برخی ویروس ها، باکتری ها و انگل‌ها.
بروز سرطان با افزایش سن به طور چشمگیری افزایش پیدا می‌کند.
کولون، که روده بزرگ نیز نامیده می شود، بخشی از دستگاه گوارش است. آب و مواد مغذی غذا را پس از حرکت در معده و روده کوچک و رسیدن به روده بزرگ، جذب می کند. مواد زائد جامد(مدفوع) قبل از انتقال به راست روده در روده بزرگ ذخیره می شوند. این لوله ۸ اینچی مواد زائد را تا زمانی که از بدن از طریق مقعد خارج نشوند، نگه می دارد. اکثر سرطان های کولورکتال تومورهای “بی صدا” هستند. آنها به آرامی رشد می کنند و ممکن است تا زمانی که بزرگ نشده اند، هیچ علامتی را متوجه نشوید. اما می توانید اقداماتی را برای پیشگیری ازسرطان روده بزرگ انجام دهید و در صورت تشخیص زود هنگام درمان کنید. انجام معاینات غربالگری منظم برای تشخیص سرطان روده یا نواحی پیش سرطانی مهم است، مخصوصا اگر در معرض خطر ابتلا به آن قرار دارید.
سرطان کولورکتال، که گاهی سرطان کولون نیز نامیده می شود، زمانی شروع می‌شود که سلول‌های پوشاننده روده بزرگ یا راست روده، خارج از کنترل رشد کنند. دیواره روده بزرگ از لایه‌هایی از غشای مخاطی، بافت و ماهیچه ساخته شده است. سرطان روده بزرگ از مخاط، داخلی ترین پوشش روده بزرگ، شروع می‌شود. سرطان از سلول هایی که مخاط و سایر مایعات را ساخته و آزاد می‌کنند، تشکیل می‌شود. اگر این سلول ها جهش یا تغییر کنند، ممکن است پولیپ روده بزرگ ایجاد کنند. پولیپ ها ممکن است کوچک باشند و علائم کمی داشته باشند. با گذشت زمان، پولیپ های روده بزرگ ممکن است سرطانی شوند.( معمولا ۱۰ سال طول می کشد تا سرطان در سلول های پولیپ تشکیل شود). در صورت عدم شناسائی و یا درمان نشدن، سرطان راه خود را از طریق لایه ای از بافت، ماهیچه و لایه بیرونی روده بزرگ ادامه می دهد. سرطان روده بزرگ همچنین ممکن است از طریق غدد لنفاوی یا رگ های خونی به سایر قسمت های بدن گسترش پیدا کند. سرطان کولورکتال سومین علت مرگ و میر ناشی از سرطان در مردان و زنان آمریکائی است.
در آمریکا ۷۲% موارد سرطان کولورکتال از روده بزرگ و ۲۸% از رکتوم، شروع می‌شوند.
تخمین های انجمن سرطان آمریکا برای تعداد موارد سرطان روده بزرگ در ایالات متحده برای سال ۲۰۲۲ چنین است:
۱۰۶.۱۸۰ موارد جدید از سرطان روده بزرک
۴۴.۸۵۰ موارد جدید از سرطان رکتوم

انواع سرطان کولورکتال

انواع مختلفی از سرطان روده بزرگ وجود دارد.
• آدنوکارسینوم(adenocarcinoma): شایعترین نوع که ۹۶% موارد را تشکیل می‌دهد. در سلول هایی شروع می‌شود که مخاط را برای روده بزرگ و راست روده ایجاد می‌کنند.

• تومور کارسینوئید(carcinoid tumor): در سلول هایی که هورمون ها را می سازند، شروع
می شود.

• تومور استرومائی دستگاه گوارش(gastrointestinal stromal tumor(GISTs)): از سلول های خاصی در دیواره روده بزرگ که سلول های بینابینی کژال( interstitial cells of Cajal) که به ماهیچه های گوارشی میگوید غذا و مایعات را در امتداد روده حرکت دهند، ایجاد می شوند. برخی خوش خیم هستند و در هر نقطه از دستگاه گوارش یافت می شوند.

• لنفوم(Lymphoma): سرطان سلول های سیستم ایمنی است. اکثرا ازغدد لنفاوی، اما از روده بزرگ، رکتوم و یا سایر اندام ها نیز شروع می شوند.

• سارکوم(sarcoma): در بافت همبند مانند رگ های خونی ،لایه های ماهیچه ای یا سایر بافت های همبند در دیواره روده بزرگ و راست شروع می شوند. سارکوما کولون یا رکتوم نادر است.

انواع پولیپ های روده بزرگ

تقریبا همه سرطان های روده بزرگ و رکتوم به صورت پولیپ شروع می شوند، رشدی که در سطح داخلی ایجاد می شود. خود پولیپ ها معمولا سرطان نیستند.

رایج ترین انواع پولیپ در روده بزرگ و راست روده عبارتند از:

• پولیپ هایپرپلاستیک و التهابی( hyperplastic and inflammatory polyps): معمولا شانس ابتلا به سرطان ندارند. اما پولیپ هایپرپلاستیک بزرگ، به خصوص در قسمت راست روده، می تواند مشکل سازباشد.
• آدنوم یا پولیپ آدنوماتوز(Adenomas or adenomatous polyps): این ها پیش سرطانی هستند. اگر آنها را به حال خود رها کنید، ممکن است به سرطان روده بزرگ تبدیل شوند.
• پولیپ های دندانه دار بدون نشست(sessile serrated polyps(SSP)) یا آدنوم های دندانه دار سنتی(traditional serrated adenomas(TSA)): این پولیپ ها اغلب به صورت آدنوم درمان می شوند زیرا خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش می‌دهند.

پولییپ ها ممکن است احتمال سرطانی شدن بیشتری داشته باشند، اگر:
• بزرگتر از ۱cm باشند.
• بیش از ۲ تا داشته باشید.
• علائم دیسپلازی را نشان دهند.

عوامل خطر سرطان روده بزرگ

همه افراد می تواند به سرطان روده بزرگ مبتلا شوند. این بیماری در بین آمریکایی های افریقایی تبار و افراد بالای ۵۰ سال شایع است.
شانس ابتلا به سرطان روده بزرگ در مردان ۱ به ۲۲ و در زنان ۱ به ۲۴ است.
عوامل خطر سرطان روده بزرگ که می توانید آنها را تغییر دهید، عبارتند از:
• انواع خاصی از رژیم غذایی
 رژیم غذایی با گوشت قرمز زیاد و گوشت های فراوری شده
 داشتن سطح ویتامین D پائین در خون
• چاقی
• سیگار کشیدن
• عدم تحرک بدنی
• مصرف زیاد الکل

عوامل خطر سرطان روده بزرگ که نمی توانید تغییر دهید.

• پیر شدن
• سابقه شخصی پولیپ روده بزرگ یا سرطان روده بزرگ
• سابقه شخصی بیماری التهاب روده
• سابقه خانوادگی سرطان کولورکتال یا پولیپ آدنوماتوز
• داشتن سندرم ارثی
 برخی از افرادی که به سرطان کولورکتال مبتلا می شوند، تغییرات ژنی به ارث برده اند.
• سندرم لینچ (سرطان روده بزرگ غیر پولیپوز ارثی(hereditary non-polyposis colon cancer or HNPCC)
 سندرم لینچ شایعترین سندرم ارثی سرطان روده بزرگ است. در بیشتر موارد این اختلال به دلیل نقص ارثی در ژن هایی مانند MSH2, MLH1, MSH6 ایجاد می شود، اما تغییرات در سایر ژن ها نیز می تواند باعث ایجاد سندرم لینچ شود. سرطان های مرتبط با این سندرم زمانی که افراد نسبتا جوان هستند ایجاد می شوند. خطر ابتلا به سرطان کولورکتال در طول زندگی در افراد مبتلا به این سندرم ممکن است تا ۵۰% باشد، اما به ژنهایی که به ارث رسیده نیز بستگی دارد.
 زنان مبتلا به این بیماری در معرض خطر بسیار بالایی برای ابتلا به سرطان آندومتر( پوشش داخلی رحم) قرار دارند. سایر سرطان های مرتبط با سندرم لینچ شامل: سرطان تخمدان، معده، روده کوچک، پانکراس، کلیه، پروستات، سینه، حالب و مجاری صفراوی.
 افراد مبتلا به سندرم Turcot(بیماری ارثی نادر) که دارای نقص در یکی از ژنهای سندرم لینچ دارند، در معرض خطر بالاترابتلا به سرطان روده بزرگ و همچنین نوع خاصی از سرطان مغز به نام گلیوبلاستوما هستند.

• پولیپوز آدنوماتوز خانواگی(FAP)
 به علت جهش در ژن APC که فرد از والدین به ارث می برد، ایجاد می شود. در رایج ترین نوع FAP ، صد ها یا هزاران نوع پولیپ در کولون و رکتوم فرد ایجاد می شوند که اغلب از سنین ۱۲-۱۰ سالگی شروع می شوند. سرطان معمولا در ۱ یا بیشتر از این پولیپ ها در ۲۰ سالگی ایجاد می شود. افراد مبتلا به FAP همچنین در معرض خطر ابتلا به سرطان های معده ، روده کوچک، پانکراس، کبد و برخی از اندام های دیگرنیز می‌باشند.

۳ زیر مجموعه FAP وجود دارد:
Attenuated FAP or AFAP: بیماران پولیپ های کمتری دارند (کمتر از ۱۰۰) و سرطان کولورکتال در سنین بالاتر (۵۰-۴۰) اتفاق می افتد.
Gardner Syndrome: نوعی FAP است که باعث ایجاد تومورهای غیرسرطانی در پوست، بافت نرم و استخوان می شوند.

Turcot syndrome: بیماری ارثی نادر که در آن افراد در معرض خطر بیشتر پولیپ های آدنوماتوز و سرطان کولورکتال هستند. افراد مبتلا به سندرم Turcot که دارای ژن APC هستند، در معرض خطر نوعی خاصی از سرطان مغز به نام مدولوبلاستوما هستند.

سندرم های ارثی نادر مرتبط با سرطان کولورکتال
• سندرم پتز-جگرز( peutz-jeghers syndrome or PJS): افراد مبتلا به این بیماری معمولا کک ومک اطراف دهان( گاهی اوقات روی دست و پاها) و نوع خاصی از پولیپ با نام هامارتوما در دستگاه گوارش خود دارند. این افراد در معرض خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ و همچنین سرطان های دیگر مانند سینه، تخمدان و پانکراس هستند. آنها معمولا در سنین پائینتر از معمول تشخیص داده می شوند. این سندرم به علت جهش در ژن STK11 می‌باشد.

• پولیپوز مرتبط با MUTYH(MAP): افراد مبتلا به این سندرم به پولیپ‌های کولون زیادی مبتلا می‌شوند. اگر با کلونوسکوپی منظم به دقت بررسی نشود، تقریبا همیشه به سرطان منجر می‌شوند. این افراد همچنین در معرض خطر ابتلا به سایر سرطان های دستگاه گوارش و تیروئید هستند. این سندرم در اثر جهش در ژن MUTYH و اغلب منجر به سرطان در سنین پائین می شود. از آنجایی که بسیاری از این سندرم‌ها با سرطان کولورکتال در سنین پایئن و همچنین با دیگر سرطان ها مرتبط هستند، شناسائی خانواده‌های دارای این سندرم ارثی مهم است. لذا مشاوره و آزمایش های ژنتیک ضروری می باشد.

چه چیزی باعث ایجاد سرطان در روده بزرگ می شود؟

سرطان بر اثر تغییر در DNA درون سلول ها ایجاد می شود. DNA ماده شیمیائی در سلول ها است که ژن ها را ساخته و عملکرد سلول ها را کنترل می کند.
برخی از ژنها به کنترل زمان رشد سلول ها، تقسیم به سلول های جدید و مرگ سلول ها کمک می کنند:
• ژنهای خاصی که به رشد، تقسیم و زنده ماندن سلول ها کمک می کنند، انکوژن نامیده می شوند.
• ژنهایی که به کنترل تقسیم سلولی کمک می کنند یا باعث می شوند تا سلول ها در زمان مناسب بمیرند، ژن های سرکوب کننده تومور نامیده می شوند.
سرطان بر اثر جهش در DNA که انکوژن ها را روشن یا ژنهای سرکوب کننده تومور را خاموش می کنند، ایجاد می شوند. که منجر به رشد غیر قابل کنترل سلول ها می شوند.

علائم سرطان روده بزرگ

ممکن است هیچ نشانه ای از سرطان روده بزرگ را متوجه نشوید. وقتی سرطان روده بزرگ را دارید می تواند علایم زیر را نشان دهد:
• تغییر در عادت روده که از بین نمی رود، مانند یبوست و اسهال
• احساس اینکه روده بعد از مدفوع تخلیه نشده است.
• خونریزی از راست روده
• خون در مدفوع
• مدفوع باریکتر یا نازکتر از حد معمول
• ناراحتی شکم
• گرفتگی معده
• کاهش وزن بدون علت مشخص
• تعداد کم غیر معمول گلبول های قرمز خون
• خستگی یا ضعف
• یک توده در شکم یا راست روده

تشخیص سرطان روده بزرگ

• CBC: شمارش کامل سلول های خون
• CMP: پنل کامل متابولیکی
• X-ray: عکس از شکم
• CT-scan
• MRI
• PET
• سونوگرافی
• معاینه رکتوم: پزشک از انگشتان برای احساس رشد استفاده می کند.
• کولونوسکوپی: تست غربالگری استاندارد است که پزشک از یک لوله نازک و منعطف به نام کلونوسکوپ برای مشاهده کل کولون و رکتوم استفاده می کند.
• سیگمویئدوسکوپی: نگاه کردن به راست روده و آخرین قسمت کولون را می گویند.
• سی تی کولونوگرافی: اشعه X ویژه ( که کولونوسکوپی مجازی نیز نامیده می شود) از کل روده بزرگ است. زمان کمتری می برد و نسبت به سایر ازمایش ها تهاجمی کمتری دارد. اما اگر پولیپ را نشان دهد همچنان به کلونوسکوپی نیاز دارد.
• باریم تنقیه اشعه ایکس( barium enema X-ray): نوعی اشعه ایکس است که شامل قرار دادن رنگ در روده بزرگ است. می توانند نقاط مشکل دار را پیدا کنند که ممکن است به این معنی باشد که نیاز به کولونوسکوپی دارید.
• تومور مارکر های خون

تومور مارکر CEA

سلول های سرطانی روده بزرگ گاهی اوقات موادی به نام تومور مارکر می سازند که در خون یافت می شوند. شایعترین تومورمارکر برای سرطان روده بزرگ، آنتی ژن کارسینو امبریونیک (carcinoembryonic antigen-CEA) است، پروتئینی است که توسط جنین در دوران بارداری ساخته می شود ، سپس در مدت کوتاهی پس از تولد در شرایط عادی به سطح بسیار پائینی می رسد. آزمایش خون برای این نشانگر تومور گاهی اوقات می تواند نشان دهد که ممکن است فردی به سرطان روده بزرگ مبتلا باشد، اما نمی توان از آن به تنهایی برای غربالگری یا تشخیص سرطان استفاده کرد. به این دلیل که سطوح نشانگر تومور گاهی اوقات می تواند در فردی که سرطان دارد طبیعی باشد و به دلایلی غیر از سرطان، غیر طبیعی شده باشد، مانند: سیروز کبدی،زخم معده، التهاب پانکراس ( پانکراتیت)، بیماری های غیر سرطانی پستان و آمفیزم(بیماری ریوی که در آن کیسه های هوایی اسیب می بینند و باعث تنگی نفس می شود)، عفونت هایی مانند کوله سیستیک و دیورتیکولیت، سیستنادوما موسینوس تخمدان یا آپاندیس.

آزمایش ca 19-9:

آنتی ژن کربوهیدرات (ca-carbohydrate antigen)

آنتی ژن گلیکوپروتئین موسین مرتبط با تومور است که با پروتئین گروه خونی لوئیس مرتبط است. که مقدار پروتئینی به نام ca 19-9 (آنتی ژن سرطانی) را در نمونه خون اندازه گیری می کند. این آنتی ژن در بافت های اپی تلیال پانکراس، سلول های مجاری صفراوی، معده، کیسه صفرا، روده بزرگ، آندومتر، غدد بزاقی و پروستات وجود دارد. افراد سالم می توانند مقادیر کمی از ca 19-9 را در خون خود داشته باشند. اما سطوح بالا همچنین می تواند نشانه ای از شرایط خاصی باشد که سرطان نیستند، مانند: سنگ کیسه صفرا وعفونت صفراوی (کلانژیت( ، انسداد مجاری صفراوی (یرقان)، پانکراتیت ( التهاب پانکراس)، کیستیک فیبروز و سیروز کبدی، بیماری التهابی روده.

نمونه گیری بافت ( بیوپسی):

معمولا اگر با هر آزمایش غربالگری یا تشخیصی مشکوک به سرطان کولورکتال باشد، طی کلونوسکوپی بیوپسی انجام می شود. در بیوپسی، پزشک یک قطعه کوچک از بافت را با ابزار مخصوصی که از داخل اسکوپ عبور داده می شود، بر می دارد.

آزمایش های نمونه های بیوپسی

نمونه های بیوپسی (از کلونوسکوپی یا جراحی) به آزمایشگاه فرستاده می‌شوند، در آنجا به دقت بررسی می‌شوند. اگر سرطان پیدا شود، آزمایش‌های دیگری نیز برای طبقه بندی بهتر سرطان و یافتن گزینه‌های درمانی خاص ممکن است انجام شوند.

آزمایش ژن ها

اگر سرطان گسترش یافته باشد (متاستاز)، پزشکان به دنبال تغییرات ژنتیکی خاص در سلول های سرطانی هستند که ممکن است به تعیین این که کدام دارو ها در درمان مفید تر هستند، کمک می کنند. به عنوان مثال، پزشکان معمولا سلول های سرطانی برای تغییرات در ژنهای NRAS, KRAS,BRAF آزمایش می کنند. بیمارانی که سرطان آنها دارای جهش در این ژنها هستند، معمولا از درمان با داروهای هدفمند خاصی بهره نمی برند. در مورد تومورهایی که دارای جهش BRAF V600E هستند، نه تنها احتمال کمتری دارد که به داروهای هدفمند خاص پاسخ دهند، بلکه نیاز به نوع دیگری از داروهای هدفمند اضافه شده برای درمان داشته باشند.

آزمایش های MSI و MMR

سلول های سرطانی کولورکتال معمولا برای شناسائی سطوح تغییرات ژنی به نام ناپایداری ریز ماهواره ها (MSI) آزمایش می شوند. همچنین ممکن است آزمایش ها برای بررسی این که آیا سلول‌های سرطانی در هر یک از ژنهای ترمیم عدم تطبیق (MMR) مانند MSH6, MSH2,MLH1,PMS2 تغییراتی دارند یا خیر انجام می‌پذیرند. تغییرات در ژنهای MSI, MMR ( یا هر دو) اغلب در افراد مبتلا به سندرم لینچ (HNPCC) دیده می‌شود. اکثر سرطان‌های کولورکتال سطح بالائی از MSI یا تغییراتی در ژنهای MMR را ندارند. اما بیشتر سرطانهای روده بزرگ که به سندرم لینچ مرتبط هستند، این تغییرات را دارند.

۲ دلیل برای آزمایش سرطان کولورکتال برای تغییرات ژن MSI یا ژن MMR وجود دارد:

– برای شناسائی بیمارانی که باید از نظر سندرم لینچ آزمایش شوند. تشخیص سندرم لینچ می تواند به برنامه ریزی سایرغربالگری های سرطان برای بیمار کمک کند (برای مثال، زنان مبتلا به سندرم لینچ ممکن است نیاز به غربالگری سرطان آندومتر داشته باشند). همچنین اگر بیمار مبتلا به سندرم لینچ باشد، بستگان او نیز ممکن است به آن مبتلا شوند و برای آن آزمایش انجام دهند.
– برای تعیین گزینه‌های درمانی برای سرطان کلورکتال

• DNA مدفوع:

آزمایش DNA مدفوع (همچنین به عنوان آزمایش DNA مدفوع چند هدف [MTs-DNA] یا FIT-DNA نیز شناخته می شود). بخش های غیر طبیعی DNA از سلول های سرطانی یا پولیپ و همچنین خون مخفی ( پنهان) را بررسی می کنند. سرطان کلورکتال یا سلول های پولیپ اغلب دارای جهش (تغییرات) DNA در ژنهای خاص هستند. سلول های دارای این جهش اغلب وارد مدفوع می شوند، جائی که آزمایش‌ها می توانند آنها را پیدا کنند.

• آزمایش ایمونوشیمیائی مدفوع[(FIT) fecal immunochemical test]:

یکی از روش های آزمایش سرطان روده بزرگ، جستجوی خون مخفی در مدفوع است. رگ‌های خونی در پولیپ ها یا سرطان های بزرگتر کولورکتال اغلب شکننده هستند و به راحتی بر اثر دفع مدفوع آسیب می‌بینند. عروق آسیب دیده معمولا به روده بزرگ یا رکتوم خونریزی می‌کنند، اما به ندرت خونریزی کافی برای مشاهده خون با چشم غیر مسلح در مدفوع است. آزمایش ایمونوشیمیائی مدفوع (FIT) وجود خون پنهان در مدفوع از روده های تحتانی را بررسی می‌کند.

ازمایش خون مخفی مدفوع مبتنی بر گوایاک[(gFOBT) guaiac-based fecal occult blood test] :

آزمایش خون مخفی مدفوع مبتنی بر گوایاک ( gFOBT) از طریق یک واکنش شیمیائی، خون مخفی را در مدفوع پیدا می کند. عملکرد آن متفاوت از FIT است، اما مانند FIT، gFOBT نمی تواند تشخیص دهد که خون از روده بزرگ یا از سایر قسمت های دستگاه گوارش بوده است.

آزمایش های ژنتیکی سرطان:

ژنهای دخیل در سرطان را بررسی کرده و روش درمانی مناسب را پیشنهاد می کند. برای مثال ژنهای MSH2,6 و MLH1 برای سندرم لینچ ، برای سندرم پتز جگر ژن STK11 ، برای سندرم تورکات ژن APC و برای پولیپوز ژن MUTYH بررسی می شود. بررسی ژن ها بوسیله روش NGS انجام می پذیرد. NGS (next generation sequencing) یک فناوری توالی موازی انبوه است که توان عملیاتی، مقیاس پذیری و سرعت فوق العاده بالائی را ارائه می دهد. این فناوری برای تعیین ترتیب نوکلئوتید ها در کل ژنوم یا مناطق هدف DNA استفاده می شود. NGS طیف گسترده ای از کابردها، از جمله پروفایل بیان ژن، شمارش کرومزوم ها، تشخیص تغییرات اپی ژنتیکی و تجزیه و تحلیل مولکولی که باعث کشف و ایجاد پزشکی شخصی شده است، را دارد.
آزمایش های ژنتیکی پیش بینی کننده، نوعی آزمایش است که برای جستجوی جهش‌های ژنتیکی ارثی استفاده می‌شود که ممکن است فرد را در معرض خطر بالاتر ابتلا به انواع خاصی از سرطان قرار دهند. این نوع از آزمایش‌ها برای موارد زیر پیشنهاد می شود:

– فردی با سابقه خانوادگی قوی از انواع سرطان ها
برای دیدین این که ایا آنها حامل یک جهش ژنی هستند که خطر آنها را افزایش می دهد. اگر جهش ارثی داشته باشد، آزمایشات غربالگری را برای جستجوی زود هنگام سرطان انجام دهند یا اقداماتی برای کاهش خطر مانند تغییر سبک زندگی انجام دهند.
-فردی که قبلا به سرطان مبتلا شده است
به خصوص اگر عوامل دیگری وجود داشته باشد که نشان دهد سرطان ممکن است به دلیل یک جهش ارثی ایجاد شده است ( مانند سابقه خانوادگی قوی، اگر سرطان در سنین پائین تشخیص داده شده باشد، یا اگر سرطان غیر معمول باشد مانند سرطان سینه در مردان). آزمایش ژنتیک که در آزمایشگاه ژنتیک انجام می‌گیرد، ممکن است نشان دهد آیا فرد درمعرض خطر بیشتری برای ابتلا به برخی سرطان های دیگر است یا خیر. به سایر اعضای خانواده در مورد تصمیم گیری این که آیا می خواهند برای یافتن جهش آزمایش انجام دهند یا خیر کمک می کند.
– اعضا خانواده فردی که دارای جهش ژنی ارثی هستند که خطر ابتلا به سرطان را افزایش می دهند.
آزمایش های ژنتیکی برای جستجوی زود هنگام سرطان و یا اقداماتی که برای کاهش خطر ابتلا انجام می پذیرد.
– آزمایش های سلول های سرطانی برای تغییرات ژنتیکی
در برخی از موارد که فرد مبتلا به سرطان تشخیص داده شده است، پزشک آزمایش هایی را روی نمونه ای از سلول های سرطانی برای بررسی تغییرات ژنی یا پروتئینی خاص تجویز می کند. این آزمایش ها اطلاعاتی را در مورد پیش آگاهی فرد ارائه می دهند، و همچنین ممکن است به تشخیص اینکه آیا انواع خاصی از درمان مفید است یا خیر کمک می کند. آزمایش سرطان در روند تشخیص و درمان بسیار هائز اهمیت است.

مراحل سرطان کولون

مرحله ۰: سرطان از لایه داخلی کولون یا رکتوم عبور نکرده است. که سرطان در جا نیز نامیده می‌شود.
مرحله I: سرطان در عضلات روده بزرگ یا راست روده رشد کرده است.
مرحله IIA: از طریق دیواره روده بزرگ یا راست روده پخش می شود.
مرحله IIB: در لایه داخلی شکم( صفاق) رشد کرده است.
مرحله IIC: سرطان از طریق دیواره روده بزرگ یا راست روده به بافت‌های مجاور گسترش پیدا کرده است.
مرحلهIIIA : به ۳ یا کمترغده لنفاوی یا بافت های اطراف کولون یا رکتوم گسترش پیدا می‌کند.
مرحله IIIB: از طریق دیواره روده به اندام های مجاور رشد می‌کند. همچنین به ۳ یا کمتر ازغدد لنفاوی یا بافت‌های اطراف کولون یا رکتوم گسترش پیدا می‌کند.
مرحلهIIIC : سرطان به تعداد ۴ یا بیشتر از ۴ تا ازغدد لنفاوی گسترش یافته است.
مرحله IVA: سرطان به قسمتی از بدن که دور تر است مانند کبد و ریه گسترش پیدا کرده است.
مرحله IVB : سرطان به بیش از یک اندام پخش شده است.
مرحله IVC: سرطان در پوشش داخلی شکم و احتمالا به غدد لنفاوی یا اندام‌هایی که دورتر هستند رشد کرده است.

درمان سرطان روده بزرگ

درمان به چندین عوامل بستگی دارد که خود شخص و پزشک باید در نظر بگیرند، مانند:
• مرحله بیماری
• درمان های خاص تا چه اندازه مفید خواهد بود.
• سلامتی کلی فرد
• خطرات و عوارض جانبی
• هزینه درمان

ممکن است یک یا چند مورد از این درمان ها را داشته باشید:
• جراحی
• پرتو درمانی
 پرتو درمانی خارجی
 پرتو درمانی داخلی
 پرتو درمانی اندوکاویتی(Endo cavity)
• شیمی درمانی
• ایمنی درمانی
 اصلاح کننده های پاسخ بیولوژیکی
 عوامل محرک مستعمره( Colony-stimulating factors)
 آنتی بادی مونوکلونال
 مهار کننده های بازرسی ایمنی( Immune check point inhibitor)
• هدف درمانی( target therapy)
• درمان با سلول های بنیادی (stem cell therapy)
 CAR-T cell therapy
 NK cell Therapy

امکان جلوگیری از ابتلا به سرطان کولون وجود دارد؟

جهت پیشگیری از ابتلا به سرطان کولون، روش مطمئنی وجود ندارد. اما کارهایی وجود دارد که با انجام دادن آنها ممکن است به کاهش خطر ابتلا کمک کنید.

• غربالگری سرطان کولورکتال

اگر ۴۵ سال یا بیشتر دارید، باید غربالگری سرطان کولون را شروع کنید. از چندین نوع آزمایش می‌توان استفاده کرد.

اگرسابقه خانوادگی قوی پولیپ یا سرطان روده بزرگ دارید، از مشاوره ژنتیک برای بررسی شجره پزشکی خود بهرمند شوید تا از احتمال ابتلا به سندرم سرطان خانوادگی مطلع شوید.

• وزن بدن، فعالیت بدنی و رژیم غذائی

ممکن است با مدیریت رژیم غذایی و فعالیت بدنی خود بتوانید خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را کاهش دهید.

• وزن: چاق بودن یا اضافه وزن داشتن خطر ابتلا به سرطان روده را افزایش می دهد.
• فعالیت بدنی: فعالیت فیزیکی بیشتر، خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ و پولیپ را کاهش می دهد.
• رژیم غذائی: درحالت کلی رژیم غذایی غنی از سبزیجات، میوه ها و غلات غنی شده و کمتر مصرف کردن گوشت قرمز و گوشت فراوری شده  خطر ابتلا به سرطان روده را احتمالا کاهش می دهد.
• الکل: مصرف نکردن الکل به کاهش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ کمک می کند.

• سیگار نکشیدن: سیگار کشیدن طولانی مدت با افزایش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ مرتبط است.
• ویتامین ها، کلسیم و منیزیم

مصرف روزانه مولتی ویتامین شامل فولیک اسید یا فولات ممکن است خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را کاهش دهند.

ویتامین D خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را کاهش می دهد.

• داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی

افرادی که به طور منظم از آسپرین و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن استفاده می کنند، خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ و پولیپ پائین تری دارند.

اما آسپرین و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی می توانند باعث عوارض جانبی جدی مانند خونریزی معده، سوزش یا زخم معده شوند.

• درمان جایگزینی هورمون برای زنان

مصرف کردن استروژن و پروژسترون برای یائسگی( گاهی اوقات هورمون درمانی یائسگی یا درمان جایگزین هورمونی ترکیبی نامیده می شود.) ، ممکن است خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ در زنان را کاهش دهد.

از آنجائی که مصرف استروژن و پروژسترون بعد از یائسگی می‌تواند خطر ابتلا به بیماری های قلبی- عروقی، لخته شدن خون، و سرطان سینه و ریه را در زنان افزایش می‌دهد، معمولا فقط برای کاهش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ توصیه نمی شود.

References:
www.cancer.org
www.webmd.com
www.cdc.gov
www.who.int
www.cancerresearchuk.org
www.healthline.com
www.clevelandclinic.org
DeVita principles and practice of Oncology
acsgournals.onlinelibrary.willey.com
www.mayoclinic.org
www.nhs.uk
www.medicalnewstoday.com
www.mayoclinichealthcare.co.uk
www.ncbi.nlm.nih.gov
www.medlineplus.com
www.clinical-colorectal-cancer.com
www.illumina.com
www.thermofisher.com

نویسنده متن : اصغر عباسی ملکی