سرطان زمانی اتفاق می افتد که تغییراتی به نام جهش در ژنهایی که رشد سلولی را تنظیم می کنند، رخ می دهد. جهش ها اجازه تقسیم و تکثیر به روش غیر قابل کنترل به سلول ها می دهند. سرطان سینه نوعی سرطان است که از سینه شروع می شود و می تواند در یک یا هر دوی آنها وجود داشته باشد. سرطان زمانی شروع می شود که سلول ها شروع به رشد خارج از کنترل می کنند. انجام آزمایش سرطان برای تشخیص بهتر در طول روند درمان این بیماری بسیار ضروری و لازم الاجراست. ما در این مطلب به انواع آزمایش هایی که برای تشخیص لازم است و همچنین در خصوص این بیماری مفصلا توضیح دادهایم. با ما همراه باشید.
سرطان پستان از کجا شروع می شود؟
سرطان پستان از قسمت های مختلف پستان شروع می شود. از انجا که در زنان، پستان برای تغذیه نوزادان شیر می سازد، هرکدام از سینه ها عمدتا غدد، مجاری و بافت چربی دارند.
قسمت های مختلف سینه:
• لوبول ها(Lobules): غده هایی هستند که شیر مادر را تولید می کنند. سرطان هایی که از اینجا شروع می شوند، سرطان های لوبولار نامیده می شوند.
• مجاری(Ducts): کانال های کوچکی هستند که از لوبول ها خارج شده و شیر را به نوک پستان منتقل می کنند. شایعترین مکان برای شروع سرطان سینه است. سرطان هایی که از اینجا شروع می شوند سرطان مجاری نامیده می شوند.
• نوک سینه(Nipple): سوراخی در پوست سینه است که مجاری در انجا به هم می رسند و به مجرای بزرگتری تبدیل می شوند تا شیر بتواند از سینه خارج شود. نوک پستان با پوست ضخیم تر و کمی تیره تر به نام آئرول احاطه شده است. نوع کمتر شایع سرطان سینه به نام بیماری پاژه ( Paget disease of the breast) پستان می تواند از نوک پستان شروع شود.
• چربی و بافت همبند ( stroma): مجاری و لوبول ها را احاطه کرده و به نگه داشتن آنها در جای خود کمک می کنند. نوع کمتر شایع سرطان سینه به نام تومور فیلود (tumors Phyllodes) از استرما شروع می شود.
• رگ های خونی و رگ های لنفی: در هر سینه وجود دارند. آنژیو سارکوم نوع کمتر شایع سرطان سینه است که از این رگ ها شروع میشود.
تعداد کمی از سرطانها از بافت های دیگر شروع می شوند. این سرطان ها سارکوم و لنفوم نامیده می شوند و واقعا به عنوان سرطان سینه در نظر گرفته نمی شوند. درک این نکته که اکثر توده های سینه خوش خیم هستند و سرطانی (بد خیم) نیستند، مهم است. تومور های غیر سرطانی سینه، رشد غیر طبیعی دارند اما به خارج از سینه گسترش پیدا نمی کنند. آنها تهدیدی برای زندگی نیستند، اما برخی از توده های خوش خیم پستان می توانند خطر ابتلا به سرطان سینه را در زنان افزایش دهند. زمانی که سلول های سرطانی وارد خون یا سیستم لنفاوی شدند سپس به سایر قسمت های بدن منتقل می شوند، در این حالت سرطان سینه می تواند گسترش یابد.
چه چیزی باعث ایجاد سرطان سینه می شود؟
بسیاری از عوامل، خطرابتلا به سرطان پستان را افزایش می دهند مانند :
عوامل خطر مرتبط با سبک زندگی برای مثال هر آنچه که می خورید و میزان ورزش می تواند شانس ابتلا به سرطان سینه را افزایش دهند. به نظر می رسد هورمون ها نیز در بسیاری از موارد ابتلا به سرطان سینه نقش دارند.
سلول های طبیعی پستان به دلیل تغییرات یا جهش در ژن ها به سرطان تبدیل می شوند. اما از هر ۱۰ سرطان سینه تنها ۱ مورد به ژن ها ی غیر طبیعی شناخته شده ای مرتبط است که از والدین منتقل می شوند ( به ارث می رسند). اکثر سرطان های سینه ( ۹۰%( از تغییرات ژنی اکتسابی ( نه ارثی) ایجاد می شوند.
ژن ها نحوه عملکرد سلول ها را کنترل می کنند. ژنها از یک ماده زیستی به نام DNA تشکیل یافته اند، که از هر دو والدین ما به ارث می رسند. DNA، چیزی بیش از ظاهر ما را تحت تاثیر قرار می دهد. همچنین می تواند خطر ابتلا به برخی بیماری ها، مانند انواع سرطان را تحت تاثیر بگذارد.
سلول های طبیعی دارای ژنهایی به نام پروتوانکوژنها هستند که به کنترل رشد سلول ها، تقسیم سلول های جدید و زنده ماندن کمک می کنند. اگر پروتوانکوژن ها جهش پیدا کنند، به انکوژن ها تبدیل می شوند. سلول هایی که دارای این انکوژن های جهش یافته هستند می توانند به سرطان تبدیل شوند.
سلول های طبیعی همچنین دارای ژنهایی به نام ژنهای سرکوب کننده تومور هستند که به کنترل تعداد دفعات تقسیم سلول های طببیعی، ترمیم اشتباهات DNA یا مرگ سلول ها در زمان مناسب کمک می کنند. اگر سلولی دارای ژن سرکوبگر تومور جهش یافته باشد، سلول می تواند به سرطان تبدیل شود.
برخی از تغییرات ژنی ( جهش) به ارث رسیده یا از والدینتان به شما منتقل شده است. به این معنی است که جهش ها در تمام سلول های شما در هنگام تولد وجود داشته است. برخی از تغییرات ژنی ارثی می توانند خطر ابتلا به سرطان های خاص را تا حد زیادی افزایش دهند و با بسیاری از سرطان هایی که در برخی خانواده ها وجود دارند مرتبط هستند. برای مثال ژن های BRCA که ژنهای سرکوب کننده تومور هستند. هنگامی که یکی از این ژن ها تغییر می کنند، نمی توانند رشد غیر طبیعی سلول را کنترل کنند و احتمال ابتلا به سرطان بیشتر می شود.
آزمایشات ژنتیکی می تواند زنانی را که دارای جهش های ارثی در ژنهای سرکوب کننده تومور BRCA1.2 و همچنین در ژنهای کمتر رایج مانند PALB2, ATM یا CHEK2 می باشند، شناسائی کنند. سپس این زنان می توانند با افزایش آگاهی از وضعیت سینه های خود و پیروی از توصیه های آزمایش های ژنتیکی و سایر غربالگری ها برای کمک به یافتن سرطان در مراحل اولیه و قابل درمان تر، اقداماتی را برای کاهش خطر ابتلا به سرطان سینه انجام دهند.
از انجائی که این جهش ها با سرطانهای دیگر(به جز پستان) نیز مرتبط هستند، زنان مبتلا به این جهش ها ممکن است غربالگری زود هنگام و اقدامات پیشگیرانه را برای سایر سرطان ها نیز در نظر بگیرند. جهش در ژنهای سرکوب کننده تومور مانند BRCA “نفوذ بالا” در نظر گرفته می شود، زیرا اغلب منجر به سرطان میشود. ژنهای درگیر می توانند بر مواردی مانند سطح هورمون، متابولیسم یا سایر عواملی که بر خطر سرطان سینه تاثیر می گذارند، تاثیر بگذارند.
بیشتر جهش های ژنی مرتبط با سرطان سینه اکتسابی هستند. بدان معنی است که این تغییر در سلولهای پستان در طول زندگی فرد اتفاق می افتد به جای اینکه به طور ارثی منتقل شده یا با آنها متولد شده باشد.
انوع سرطان سینه
انواع مختلفی از سرطان سینه وجود دارد. نوع سرطان سینه توسط سلولهای خاصی در سینه که تبدیل به سرطان می شوند تعیین می شود.
کارسینومای مجاری یا لوبولار
بیشتر سرطان های سینه کارسینوم هستند، تومورهایی که از سلول های اپیتلیال که بافت ها و اندام های بدن را پوشانده اند، شروع می شوند. زمانی که کارسینوم در سینه تشکیل می شود، معمولا نوع خاصی به نام آدنوکارسینوم است که در سلول های مجاری (مجرای شیر) یا لوبول ها ( غدد سینه که شیر می سازند) شروع می شوند. نوع سرطان سینه همچنین میتواند به گسترش یا عدم گسترش سرطان اشاره داشته باشد.
سرطان سینه درجا
سرطان سینه درجا (کارسینومای مجاری درجا یا DCIS) پیش سرطانی است که از مجاری شیر شروع می شود و به بقیه بافت پستان رشد نمی کند. اصطلاح سرطان سینه مهاجم (یا نفوذی) برای توصیف هر نوع سرطان پستان که به بافت اطراف سینه گسترش یافته است ( تهاجم کرده است) استفاده میشود.
کارسینومای مجاری درجا Ductal carcinoma in situ (DCIS)
از هر ۵ مورد سرطان سینه، ۱ مورد سرطان مجرای درجا است. تقریبا همه زنان در مراحل اولیه سرطان سینه درمان می شوند.
DCIS همچنین کارسینومای داخل مجاری یا سرطان سینه مرحله صفر نیز نامیده میشود. DICS سرطان سینه غیر تهاجمی یا پیش تهاجمی است. بدان معناست که سلول هایی که مجاری را می پوشانند به سلول های سرطانی تبدیل شده اند اما از طریق دیواره های مجاری به بافت سینه نزدیک، منتشر نشده اند.
از آنجائی که DCIS در بافت سینه اطراف خود پخش نشده است، نمیتواند فراتر از سینه به سایر قسمت های بدن گسترش یابد (متاستاز). با این حال DCIS گاهی اوقات می تواند به سرطان مهاجم تبدیل شود. در آن زمان، سرطان از مجرا به بافت مجاور گسترش یافته و از انجا می توان به سایر قسمتهای بدن متاستاز کند.
سرطان سینه مهاجم invasive breast cancer (ILC or IDC)
سرطان سینه که به بافت سینه اطراف گسترش یافته است به عنوان سرطان سینه مهاجم شناخته می شود. اکثر سرطان های سینه تهاجمی هستند.
کارسینومای مجرای مهاجم ( نفوذی) invasive (infiltrating) ductal carcinoma (IDC)
شایعترین نوع سرطان سینه است. حدود ۸ مورد از هر ۱۰ مورد سرطان مهاجم سینه، سرطان مجرای مهاجم است. IDC در سلول هایی که مجرای شیر را در سینه پوشانده اند شروع میشود. از آنجا، سرطان به دیواره مجاری پیشرفت میکند و تا بافت های اطراف سینه رشد می کند. در این مرحله ممکن است از طریق سیستم لنفاوی و جریان خون به سایر نقاط بدن گسترش پیدا کند ( متاستاز).
کارسینوم لوبولار مهاجم(ILC) invasive Lobular carcinoma
در حدود ۱ مورد از هر ۱۰ مورد سرطان سینه کارسینوم لوبولار مهاجم است. ILC ازغدد پستانی که شیر می سازند (لوبول) شروع می شود. همانند IDC به بقیه قسمت های بدن گسترش (متاستاز) پیدا می کند. تشخیص کارسینوم لوبولار مهاجم در معاینه فیزیکی و تصویر برداری مانند، ماموگرافی دشوارتر از کارسینوم مجرای مهاجم است. در مقایسه با انواع دیگر سرطان مهاجم، احتمال بیشتری دارد که هر دو سینه را تحت تاثیر قرار دهد. از هر ۵ زن مبتلا به ILC، ۱ مورد ممکن است در هنگام تشخیص در هر دو سینه سرطان داشته باشد.
انواع کمتر شایع سرطان سینه مهاجم
انواع خاصی از سرطان سینه وجود دارد که زیر مجموعه انواع سرطان مهاجم هستند. آنها کمتر از سایر سرطان های سینه شایع هستند و هر کدام به طور معمول کمتر از ۵% از تمام سرطانهای سینه را شامل میشوند. این نوع سرطان ها شامل:
- کارسینوم کیستیک آدنوئید ( آدنوکیستیک) (adenoid cystic carcinoma)
- کارسینوم آدنواسکموس درجه پائین ( Low-grade adenosquamous carcinoma)
- کارسینوم مدولاری (Carcinoma medullary)
- کارسینوم موسینوس ( یا کلوئدی) (Mucinous or colloid carcinoma)
- کارسینوم پاپیلاری (papillary carcinoma)
- کارسینوم توبولار( Tubular carcinoma)
- کارسینوم متاپلاستیک ( metaplastic carcinoma)
- کارسینوم میکروپاپیلاری ( micropapillary carcinoma)
- کارسینوم مختلط ( Mixed carcinoma)
دارای ویژگی های هر دوی مجرای مهاجم و لوبولار مهاجم است.
انواع خاصی از سرطان سینه مهاجم
برخی از سرطان های تهاجمی پستان ویژگی های خاصی دارند یا به روش های متعددی ایجاد می شوند که برنحوه درمان آنها تاثیر می گذارد. این سرطان ها کمتر شایع هستند، اما می توانند جدی تر از انواع دیگر سرطان سینه باشند.
سرطان سینه سه گانه منفی Triple-negative breast cancer
سرطان سینه سه گانه منفی ( TNBC) حدود ۱۵-۱۰% از کل سرطان های سینه را تشکیل می دهد. اصطلاح سرطان سینه سه گانه منفی به این واقعیت اشاره دارد که سلول های سرطانی، گیرنده های استروژن یا پروژسترون ( ER یا PR) ندارند، و همچنین پروتئینی به نام HER2 را بیش از اندازه تولید نمی کنند ( سلول ها در هر سه آزمایش منفی هستند). این سرطان در زنان کمتر از ۴۰ سال، سیاه پوست یا دارای جهش در ژن BRCA1 شایعتر است.
سرطان سینه التهابی inflammatory Breast cancer (IBC)
سرطان سینه التهابی نادر است و تنها ۵-۱% از کل سرطان های سینه را تشکیل می دهد. اگر چه یک نوع کارسینوم مجرای مهاجم است، اما علائم و نوع درمان آن متفاوت است. IBC باعث علائم التهاب سینه مانند، تورم و قرمزی را ایجاد می کند، که به دلیل مسدود شدن عروق لنفاوی پوست توسط سلول های سرطانی ایجاد می شود و باعث می شود پستان “ملتهب” به نظر برسد.
سرطان سینه التهابی از بسیاری جهات با انواع دیگر سرطان سینه متفاوت است، مانند:
- IBC شبیه سرطان پستان معمولی به نظر نمی رسد. اغلب باعث ایجاد توده سینه نمی شود و ممکن است در ماموگرافی ظاهر نشود، که تشخیص را دشوارتر می کنند.
- IBC تمایل دارد در زنان جوانتر (کمتر از ۴۰ سال) رخ دهد.
- به نظر می رسد زنان سیاه پوست بیشتر از زنان سفید پوست به IBC مبتلا میشوند.
- IBC بیشتر ما بین زنان دارای اضافه وزن یا چاق شایعتر است.
- IBC نسبت به انواع رایج سرطان سینه تهاجمی تر است- سریعتر رشد و گسترش مییابد.
- IBC زمانی که برای اولین بار تشخیص داده می شود همیشه درحال پیشرفت است زیرا سلول های سرطان سینه در پوست رشد کرده اند (بدان معنی است که حداقل در مرحله III است).
- در حدود ۱ مورد از هر ۳ مورد، IBC درهنگام تشخیص به نقاط دور دست بدن گسترش یافته است (متاستاز). این باعث می شود درمان سختر شود.
- زنان مبتلا به IBC نسبت به زنان مبتلا به سایر انواع شایع سرطان سینه، پیش آگهی بدتری دارند.
موارد کمتر شایع سرطان سینه
انواع دیگری از سرطان سینه وجود دارند که در انواع دیگری از سلول های سینه شروع به رشد می کنند. این سرطان ها بسیار کمتر شایع هستند و گاهی اوقات به انواع مختلف درمان نیاز دارند.
• بیماری پستان پاژه Paget Disease of breast
بیماری پستان پاژه نوع نادری از سرطان سینه است که پوست نوک پستان و آروئل ( دایره اطراف پستان که رنگ تیره دارد) را درگیر می کند. بیماری پاژه معمولا فقط یک پستان را درگیر می کند. در ۹۰-۸۰% موارد همراه با کارسینوم مجرای درجا ( DCIS) یا کارسینوم مجرای نفوذی (سرطان مهاجم سینه) دیده می شود.
• انژیو سارکوم پستان Angiosarcoma of the Breast
آنژیو سارکوم سرطان نادر است که در سلول های پوشاننده رگ های خونی یا رگ های لنفی شروع می شود. اغلب اوقات به دلیل عارضه پرتو درمانی قبلی در پستان است. ممکن است ۱۰-۸ سال پس از پرتو درمانی رخ دهد.
• تومور فیلود phyllodes tumor of Breast
تومور های فیلود ( یا تومور های فیلوید) تومورهای نادر پستان هستند که از بافت همبند (استرومائی) پستان شروع می شوند، نه از مجاری یا غدد ( که اکثر سرطان های سینه از آنجا شروع میشوند). اکثر تومورهای فیلود خوش خیم هستند و فقط تعداد کمی بد خیم هستند. تومور های فیلود بیشتر در زنان ۴۰ ساله و بزرگتر شایع است، اما زنان در هر سنی ممکن است به آن مبتلا شوند. زنان مبتلا به سندرم Li-Fraumeni ( بیماری ژنتیکی نادر و ارثی) در معرض خطر افزایش تومورهای فیلود هستند.
تومور های فیلود اغلب به ۳ گروه بر اساس اینکه چگونه زیر میکروسکوپ دیده می شوند، تقسیم می شوند:
- خوش خیم(غیر سرطانی): زمانی که بیشتر از نصف همه تومورها را تومورهای فیلود تشکیل دهد. این تومور ها کمترین احتمال رشد سریع یا گسترش را دارند.
- Borderline: تومورها دارای ویژگی هایی ما بین تومور های خوش خیم و بدخیم هستند.
- بد خیم: از هر ۴ تومور، ۱ تومور فیلود را تشکیل می دهند. اینها سریعترین رشد را دارند و بیشترین احتمال گسترش یا بازگشت پس از درمان را دارند.
عوامل خطر سرطان سینه که نمی توانید آنها را تغییر دهید:
• جنسیت
این عامل اصلی خطر ابتلا به سرطان سینه است. مردان نیز می توانند به سرطان سینه مبتلا شوند، اما این بیماری در زنان بسیار بیشتر است.
• پیر شدن
با افزایش سن خطر ابتلا به سرطان سینه افزایش پیدا می کند.
• به ارث بردن تغییرات ژنی خاص
شایعترین علت سرطان پستان ارثی جهش ارثی در ژن های BRCA1.2 است. سایر جهش های ژنی نیز می توانند منجر به سرطان سینه شوند، مانند: ATM, PALB2, TP53,CHEK2, PTEN, CDH1, STK 11.
آزمایش ژنتیکی را می توان برای جست و جوی جهش های ژن های مرتبط انجام داد.
• داشتن سابقه خانوادگی سرطان سینه
با توجه به اینکه اکثر زنانی که به سرطان سینه مبتلا می شوند، سابقه خانوادگی ابتلا به این بیماری را ندارند. اما زنانی که خویشاوندان خونی آنها مبتلا به سرطان سینه هستند در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
• داشتن سابقه شخصی سرطان سینه
زن مبتلا به سرطان در یک سینه در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان جدید در سینه دیگر یا در قسمت دیگری از همان سینه قرار دارند.
• نژاد و قومیت
در حالت کلی، زنان سفید پوست کمی بیشتر از زنان آفریقائی آمریکایی در معرض سرطان سینه قرار دارند.
• داشتن بافت سینه متراکم
سینه ها از بافت چربی، بافت فیبری و بافت غدهای تشکیل شدهاند. هنگامی که سینهها دارای بافت غدهای و فیبری بیشتر و بافت چربی کمتری باشند، در ماموگرافی متراکمتر به نظر میرسند. زنانی که سینههای متراکمتری در ماموگرافی دارند، نسبت به زنان با تراکم پستان متوسط، بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان سینه هستند. متاسفانه، بافت متراکم پستان مشاهده سرطان در ماموگرافی را نیز دشوارتر میکند.
• داشتن برخی شرایط خوش خیم پستان
زنان که با انواع خاصی از بیماری های خوش خیم (غیر سرطانی) سینه تشخیص داده میشوند، ممکن است خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش دهند. برخی از این شرایط بیشتر از سایرین با خطر سرطان سینه در ارتباط است.
• شروع زود هنگام قاعدگی
زنانی که به دلیل شروع قاعدگی زودتر ( بویژه قبل از ۱۲ سالگی) دوره های قاعدگی بیشتری دارند، کمی بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان سینه قرار می گیرند.
• یائسگی دیرتر
زنانی که به دلیل یائسگی دیرتر (معمولا بعد از ۵۵سالگی) دوره های قاعدگی بیشتری داشته اند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان سینه هستند.
• داشتن تشعشع به قفسه سینه
زنانی که در جوانی با پرتو درمانی قفسه سینه به دلیل سرطان دیگری ( مانند لنفوم هوچکین) تحت درمان قرار گرفته اند، خطر ابتلا به سرطان سینه به میزان قابل توجهی بالاتر است.
• قرار گرفتن درمعرض دی اتیل استیل بستول Exposure to diethylstilbestrol (DES)
از دهه ۱۹۴۰ تا اوایل ۱۹۷۰ به برخی از زنان باردار داروی استروژن به نام DES داده شد، زیرا تصور می شد احتمال از دست دادن نوزاد ( سقط جنین) در آنها کاهش می یابد. خطر ابتلا به سرطان سینه در این زنان افزایش پیدا می کند.
عوامل خطر سرطان پستان مرتبط با سبک زندگی
• مصرف الکل
• اضافه وزن داشتن یا چاق بودن
• عدم تحرک بدنی
• بچه دار نشدن
• شیر ندادن
• کنترل تولد
برخی از روشهای پیشگیری بارداری از هورمونها استفاده میکنند که ممکن است خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش دهد.
- داروهای ضد بارداری خوراکی
- واکسنهای ضد بارداری
- ایمپلنتهای ضد بارداری، دستگاههای داخل رحمی(IUD)، چسبهای پوستی، حلقههای واژینال
• هورمون درمانی یائسگی
- هورمون درمانی ترکیبیی
- هورمون درمانی زیستی
- استروژن درمانی
• ایمپلنت های پستان
علائم سرطان سینه
شایعترین علامت سرطان سینه،غده یا توده جدید است (اگرچه بیشتر توده های سرطان سینه سرطانی نیستند). توده ای سفت و بدون درد که دارای لبه های نا منظم است بیشتر احتمال دارد سرطانی باشد، اما سرطان سینه می تواند نرم، گرد، حساس یا حتی دردناک باشد. سایرعلائم احتمالی سرطان سینه عبارتند از:
• تورم تمام یا بخشی از سینه ( حتی اگر هیچ توده ای احساس نشود)
• فرورفتگی پوست ( گاهی شبیه پوست پرتغال است)
• درد سینه یا نوک پستان
• جمع شدن نوک پستان (چرخش به داخل)
• پوست نوک پستان یا سینه قرمز، خشک، پوسته پوسته، یا ضخیم شده است.
• ترشح از نوک پستان (غیر از شیر مادر)
• تورم غدد لنفاوی زیر بازو یا نزدیک استخوان یقه
• تغییر در سینه مانند تفاوت در اندازه، بافت یا دمای سینه.
سرطان سینه چگونه تشخیص داده می شود؟
مواردی که برای بررسی ناهنجاری های سینه استفاده می شود:
• معاینه فیزیکی پستان
• ماموگرافی
• اولترا سونوگرافی
• PET اسکن
• MRI
• آزمایش های خون
آزمایشهای خون برای تشخیص سرطان پستان
انواع آزمایش های لازم جهت بررسی و تشخیص سرطان پستان. لازم به ذکر است که همگی این آزمایشها در آزمایشگاه جردن نیز قابل انجام است.
آزمایش CBC(complete blood count)
برای چک کردن نرمال بودن سلول های خون از انواع مختلف سلول های خون، به دلیل اینکه در صورت وجود عفونت گلبول های سفید خون افزایش پیدا می کنند. آزمایش خون cbc یکی از آزمایش های کمک کننده در تشخیص است.
آزمایش های بیوشیمی خون
برای اینکه بدانید برخی از اندام ها مانند کلیه و کبد به خوبی کار می کنند یاخیر، کمک می کند. به عنوان مثال اگر سرطان به استخوان ها گسترش پیدا کند، ممکن است سطوح بالاتر از حد طبیعی کلسیم و آلکالین فسفاتاز را نشان دهد. اگر سرطان سینه به کبد گسترش پیدا کند، گاهی اوقات می تواند باعث سطوح بالائی از آزمایش های عملکردی کبدی مانند آسپارژات آمینوترانسفراز(AST) وآلانین آمینو تراسفراز(ALT) شود. سرطان سینه به کلیه ها سرایت نمی کند اما اگر آزمایش خون نشان دهد که کلیه ها خوب کار نمی کنند، ممکن است از داروهای شیمی درمانی خاصی مانند سین پلاتین استفاده نشود.
نشانگر های تومور
سلول های سرطان سینه گاهی اوقات موادی به نام نشانگرتومور می سازد که سبب افزایش این تومور مارکر ها در خون می شود. نشانگر های توموری که ممکن است بررسی شوند شامل:
آنتی ژن سرطانی ۳-۱۵ (CA 15-3)
پروتئینی که در سلول های اپی تلیال یافت می شود و بخشی از پروتئین بزرگتری بنام MUC1 است. این پروتیئن به نام موسین اپی تلیال چند شکل یا آنتی ژن غشاء اپی تلیال شناخته می شود Ca 15-3 . ممکن است در مقادیر بالاتر از حد طبیعی در بیماران مبتلا به برخی از انواع سرطان، از جمله سرطان سینه یافت شود. ممکن است برای نظارت بر پاسخ بدنتان به درمان سرطان سینه به این آزمایش نیاز داشته باشید. کاهش سطح نشانگر در طول درمان می تواند نشان دهنده پاسخ تومور باشد، در حالی که سطوح ثابت یا افزایش علی رغم درمان کافی می تواند نشان دهنده عدم پاسخ تومور به درمان یا عود تومور باشد. وبرخی ازافراد که سرطان سینه دارند سطوح بالائی از ca 15-3 ندارند. سایر مواردی که باعث افزایش سطح ca 15-3 می شود: هپاتیت مزمن، سیروز کبدی، سل، سارکوئیدوز، بیماری های التهابی لگن، اندومتریوز، لوپوس اریترومای سیستمی.
آنتی ژن سرطانی ۲۹-۲۷ (CA 27-29)
آنتی ژن سرطانی ca 27-29 برای پیش بینی عود زودرس بیماری در زنان مبتلا به سرطان پستان درمان شده استفاده می شود. این پروتیئن به نام موسین اپی تلیال چند شکل یا آنتی ژن غشاء اپی تلیال شناخته می شود. سطوح بالای ca 27-29 را می توان در افراد سالم نیز مشاهده کرد. سایر مواردی که باعث افزایش سطح ca 27-29 می شود، مانند: هپاتیت مزمن، سیروز کبدی، سل، سارکوئیدوز، بیماری های التهابی لگن، اندومتریوز، لوپوس اریترومای سیستمی، کیست های تخمدان.
پروتئین های گیرنده هورمون
همه سرطان های سینه از نظر گیرنده های هورمونی آزمایش می شوند. مخصوصا، سرطان برای گیرنده استروژن(ER) و گیرنده پروژسترون(PR) آزمایش می شود.
پروتئین HER2:
همه سرطان های تهاجمی پستان برای پروتئین HER2 برای دیدن این که آیا مقادیر زیادی از آن ساخته می شود یا خیر، آزمایش می شوند. اگر مشخص نباشد که چه مقدار پروتئین HER2 وجود دارد، سلول های سرطان سینه ممکن است تحت آزمایش مولکولی برای تغییرات ژنی قرار بگیرند تا ببینند چند نسخه از ژن HER2 ساخته می شود.
پروتئین PD-L1:
افراد مبتلا به سرطان سینه سه گانه منفی پیشرفته یا متاستاتیک ممکن است بافت سرطانی خود را برای پروتئین PD-L1 آزمایش کنند، که می تواند نشان دهد سرطان به احتمال زیاد به درمان با داروهای ایمنی درمانی خاص همراه با شیمی درمانی پاسخ می دهد یا خیر.
آزمایش های ژنتیک برای تشخیص سرطان پستان
در برخی موارد پزشکان ممکن است تغییرات ژنی خاص را در سلول های سرطان سینه آزمایش کنند که می تواند به این معنی باشد که برخی از داروهای هدفمند یا داروهای ایمنی درمانی ممکن است به درمان سرطان کمک کنند.
این آزمایش های مولکولی را می توان بر روی بافتی که طی بیوپسی یا جراحی سرطان سینه گرفته شده است، انجام داد. اگر نمونه بیوپسی خیلی کوچک باشد و تمام آزمایشات مولکولی را نتوان انجام داد، آزمایش ممکن است روی خونی که از ورید گرفته می شود انجام بپذیرد. این خون حاوی DNA سلول های تومور مرده است که در جریان خون افراد مبتلا به سرطان پیشرفته پیدا می شود. به دست آوردن DNA تومور از طریق خونگیری بعضی اوقات “بیوپسی مایع” نامیده می شود و مزایایی نسبت به نمونه برداری سوزنی استاندارد که می تواند خطراتی به همراه داشته باشد، دارد.
برخی از ژنهایی که ممکن است آزمایش شوند، شامل:
جهش های BRCA1,2 : برای زنان مبتلا به سرطان پستان پیشرفته HER2 منفی، ممکن است پزشک، شخص مبتلا ( نه سلول های سرطانی) را برای جهش ارثی BRCA1 یا BRCA(تغییر ژن) آزمایش کند. اگر یکی از این تغییرات ژنی را دارید، درمان با داروهای هدفمند، اولاپاریپ (Lynparza) یا تالازوپاریب (Talzenna) ممکن است گزینه هایی برای درمان باشد.
جهش ژنی PIK3CA: سلول های سرطانی که دارای فرم خاصی از پروتئین PI3K هستند می توانند به رشد آنها کمک کنند. این پروتئین ها از یک تغییر غیر طبیعی ژن PIK3CA ناشی می شود. اگر سرطان سینه شما دارای گیرنده هورمونی مثبت و HER2 منفی است، و سلول های سرطانی این تغییر ژنی خاص را نشان می دهند، ممکن است از داروهای هدفمند alpelisib (Piqray) همراه با داروی هورمونی Fluvestrant ( Faslodex) استفاده شود.
آزمایش های MMR , MSI : سلول های سرطان سینه ممکن است برای دانستن این که آیا سطوح بالائی از تغییرات ژنی به نام بی ثباتی ریز ماهواره (MSI) را نشان می دهد یا خیر، آزمایش شوند. همچنین ممکن است برای دانستن این که آیا سلول های سرطانی تغییراتی در هر یک از ژنهای ترمیم عدم تطبیق (MMR) دارند(MSH2, MSH6 MLH1, PMS2 ) آزمایش می شوند. سلول های سرطان سینه که دارای سطح بالائی از ناپایداری ریز ماهواره ای(MSI-h) یا نقص در ترمیم ناهماهنگی (dMMR) هستند، ممکن است با داروهای ایمنی درمانی پمبرلیزوماب ( Keytruda) یا دوستارلیزوماب- gxly ( جمپرلی) درمان شوند.
بار جهشی تومور(TMB): TBM اندازه گیری تعداد جهش های ژنی (تغییرات) درون سلول های سرطانی است. سلول های سرطان سینه که دارای جهش های ژنی زیادی هستند (TMB بالا) ممکن است بیشتر به عنوان غیر طبیعی شناخته شوند و توسط سیستم ایمنی بدن مورد حمله قرار گیرند. اگر بافت سرطان سینه آزمایش شود و مشخص شود که TMB بالائی دارد، درمان با پمبرولیزوماب ( Keytruda) می تواند یک گزینه باشد.
ژنهای همجوشی NTRK: برخی از سلول های سرطان سینه ممکن است تغییراتی در یکی از ژن های NTRK داشته باشند. این تغییرات ژنی گاهی می تواند منجر به رشد سرطان شود. لاروترکتینیب (vitrakvi) و انترکتینیب (Rozlytrek) داروهایی هستند که پروتئین های ساخته شده توسط ژنهای غیر طبیعی NTRK را هدف قرار می دهند و ممکن است گزینه هایی برای درمان افراد مبتلا به سرطان پستان پیشرفته باشد.
مراحل سرطان سینه
سرطان سینه را بر اساس اندازه تومور و میزان گسترش آن به مراحل مختلف تقسیم می شوند.
سرطان سینه ۵ مرحله اصلی دارد۰ تا ۴
• مرحله ۰
بیماری غیر تهاجمی است. بدین معنی است که از مجاری سینه خارج نشده است.
• مرحله ۱
سلول های سرطانی به بافت سینه نزدیک گسترش یافته است.
• مرحله ۲
عرض تومور یا کوچکتر از ۲cm است و به غدد زیر بغل گسترش پیدا کرده است، یا بزرگتر از ۵cm است و به غدد لنفاوی زیر بغل گسترش پیدا نکرده است.
• مرحله ۳
در این مرحله سرطان فراتر از نقطه منشاء گسترش یافته است. ممکن است به بافت ها و غدد لنفاوی مجاور حمله کرده باشد، اما به اندام های دور دست پخش نشده است. مرحله III به عنوان سرطان پیشرفته موضعی شناخته می شود.
• مرحله ۴
سرطان به نواحی دور از سینه مانند استخوان ها، کبد، ریه ها یا مغز گسترش پیدا کرده است. سرطان سینه مرحله IV سرطان سینه متاستاتیک نیز نامیده میشود.
درمان سرطان سینه
درمان سرطان سینه با روش های مختلفی انجام میگیرد.
جراحی برای برداشن سرطان سینه
- جراحی حذف پستان
- جراحی برای برداشتن سرطان و همچنین برخی از بافت های طبیعی اطراف آن است. ماستکتومی
- جراحی که در آن کل سینه برداشته می شود.
جراحی برای برداشتن غدد لنفاوی مجاور
- بیوپسی غدد لنفاوی نگهبان sentinel lymph node biopsy(SLNB)
- روشی است که جراح رنگ را تزریق میکند و سپس تنها غدد لنفاوی زیر بغل را که رنگ گرفته اند، خارج میکند.
- تشریح غدد لنفاوی زیر بغل axillary lymph node dissection(ALND)
- جراح بسیاری از غدد لنفاوی زیر بغل( کمتر از ۲۰) را خارج می کند.
پرتو درمانی
پرتو درمانی، درمان با پرتو های پرانرژی (یا ذرات) است که سلول های سرطانی را از بین می برد.
- پرتو درمانی خارجی
- تابش کل سینه
- تشدید تابش جزئی پستان accelerated partial breast irradiation
- تابش دیواره قفسه سینه
- تابش غدد لنفاوی
- براکی درمانی
- براکی درمانی داخل حفرهای
- براکی درمانی بینابینی
شیمی درمانی
• بعد از جراحی (شیمی درمانی کمکی adjuvant chemotherapy )
• قبل از جراحی (شیمی درمانی نئو ادجوان neoadjuvant chemotherapy )
• برای سرطان سینه متاستاز
هورمون درمانی
• داروهایی که گیرنده استروژن را مسدود می کنند.
این داروها با توقف استروژن از سوخت رسانی به سلولهای سرطان سینه برای رشد، کار میکنند.
تاموکسیفن tamoxifen
تورمیفن toremifene
فلوسترانت Fluvestrant
• داروهایی که سطح استروژن را کاهش میدهند.
مهارکننده های اروماتاز aromatase inhibitor(Ais)
سرکوب تخمدان
درمان داروئی هدفمند برای سرطان سینه
• درمان هدفمند برای سرطان پستان HER2 مثبت
آنتی بادی مونوکلونال
ترکیبات آنتی بادی- دارو
مهار کننده های کیناز
• درمان هدفمند برای سرطان پستان گیرنده هورمونی مثبت
مهار کننده CDK4/6
مهار کننده mTOR
مهار کننده PI3K
• درمان هدفمند برای زنان مبتلا به جهش ژن BRCA
• درمان هدفمند برای سرطان سینه سه گانه منفی
ایمنی درمانی
• مهار کننده نقاط بازرسی ایمنی برای سرطان سینه
مهار کننده PD-1
درمان با سلول های بنیادی
• درمان با سلول های CAR-T
• درمان با سلول های NK cells
پیشگیری از سرطان سینه
• حفظ کردن وزن سالم
• فعالیت بدنی داشتن
• محدود کردن یا اجتناب از مصرف الکل
برای کسب اطلاعات بیشتر و مشاوره رایگان ژنتیک با شماره ۰۹۱۲۸۹۰۵۰۶۷ تماس بگیرید.
نویسنده متن : اصغر عباسی ملکی
References:
www.urmc.rochester.edu
www.emedicine.medscape.com
www.cancer.gov
www.cancer.org
www.cdc.gov
www.my.clevelandclinic.org
www.cancerresearchuk.org
www.who.int
www.cancer.org.au
www.healthline.com
www.webmd.com
www.ncbi.nlm.nih.gov
DeVita Cancer principles and practice of oncology