یائسگی در بانوان بخشی از روند طبیعی بدن است که به پایان دوره های ماهانه اشاره دارد و نشان دهنده توقف باروری است. زنان می توانند در اواخر دهه 40 تا اوایل دهه 50 یائسگی داشته باشند. این فرآیند به دلیل کاهش تولید هورمون‌های جنسی زنانه استروژن و پروژسترون توسط تخمدان‌ها رخ می‌دهد، بنابراین در افرادی که تخمدان‌ها را با جراحی خارج می‌کنند، یائسگی زودتر از حد طبیعی رخ می‌دهد. تغییرات در سطح هورمون ها معمولاً ماه‌ها قبل از قطع خونریزی اتفاق می‌افتد که با علائمی مانند خونریزی نامنظم، خشکی واژن، گرگرفتگی، اختلال خواب، اختلالات خلقی و غیره همراه است. تغییرات سبک زندگی و چندین گزینه درمانی برای کنترل علائم در دسترس است.
علت یائسگی در بانوان چیست؟
با افزایش سن، هورمون‌های مسئول رشد تخمک‌ها در زنان کاهش می یابند و تخمدان‌ها ترشح تخمک را متوقف می‌کنند. به آرامی و به تدریج تخمک ها شروع به انحطاط می کنند و در نهایت منجر به توقف در چرخه خونریزی و یائسگی می شود.
علل یائسگی عبارتند از:
1. سن
یائسگی بخشی از روند طبیعی پیری است و بین سن 48 تا 52 سالگی رخ می دهد. در برخی از زنان، روند طبیعی یائسگی زودتر اتفاق می افتد که به نارسایی زودرس تخمدان شناخته می شود. برای برخی دیگر از زنان که تحت عمل جراحی برداشتن تخمدان ها، رحم و غیره قرار می گیرند، یائسگی زودرس رخ می دهد.
2. نارسایی زودرس تخمدان
در برخی از زنان، عملکرد تخمدان ها قبل از 40 سالگی متوقف می شود. دلیل این امر در اکثریت زنان ناشناخته است. در حالی که در برخی به دلیل دیابت، اختلالات خودایمنی، بیماری تیروئید، شیمی درمانی و رادیوتراپی رخ می دهد.
بیشتر بخوانید: نارسایی زودرس تخمدان
3. یائسگی جراحی
برخی از زنانی که به دلیل سایر اختلالات، اندام‌های جنسی و تناسلی در آنها (تخمدان، رحم، لوله‌های فالوپ) برداشته می‌شود، زودتر یائسه می‌شوند.
عوامل خطر یائسگی در بانوان
داشتن عوامل زیر می تواند شانس افراد را برای یائسگی زودتر افزایش دهد:
- سیگار کشیدن
- اختلالات پزشکی مانند تیروئید، دیابت، اندومتریوز، PCOS
- برداشتن رحم و تخمدان با جراحی
- چاقی
- سندرم X شکننده
- اختلالات خود ایمنی
- زندگی در ارتفاعات بالا
- قرار گرفتن در معرض شیمی درمانی و رادیوتراپی
علائم و نشانه های یائسگی در بانوان
دوره قبل و بعد از یائسگی با طیف وسیعی از تغییرات هورمونی همراه است و به عنوان گذار به یائسگی (MT) شناخته می شود. علائم شامل:
- قاعدگی نامنظم
- گرگرفتگی، تعریق و قرمزی پوست که از 30 ثانیه تا 10 دقیقه طول می کشد.
- اختلال خواب یا ناتوانی در خواب
- افزایش وزن
- نفخ
- تغییرات خلق و خوی
- افسردگی
- درد سینه
- سردرد
بیشتر بخوانید: سندرم تخمدان پلی کیستیک
تشخیص یائسگی در بانوان چگونه است؟
یائسگی زمانی تشخیص داده می شود که افراد حداقل 12 ماه پریود نشده باشند و می توان آن را با اندازه گیری سطح هورمون های جنسی FSH، LH و استروژن تأیید کرد. سطح FSH در دوران یائسگی بیشتر از LH است. پزشک ممکن است سطوح هورمون تیروئید را نیز بررسی کند، زیرا اختلالات تیروئیدی می تواند باعث مشکلات قاعدگی شود.
سطوح FSH و LH به مدت 2-3 ماه بررسی می شود تا پیشرفت به سمت یائسگی تایید شود. بارداری در این دوران ممکن است، بنابراین پیشگیری از بارداری تا پایان کامل پریود مورد نیاز است.
برخی از اختلالات پزشکی مرتبط با اندام های تناسلی نیز می تواند منجر به بی نظمی قاعدگی شود. پزشک ممکن است آزمایش‌های خون، آزمایش‌های تصویربرداری و بیوپسی آندومتر را برای رد این شرایط پیشنهاد کند.
تشخیص های افتراقی یائسگی در بانوان
برخی از اختلالات دیگر نیز ممکن است باعث خونریزی نامنظم یا توقف خونریزی شوند که برای تایید تشخیص یائسگی باید رد شوند.
- سندرم شیهان
- کاشکسی هیپوفیز
- کم کاری تیروئید
- هیپوگنادیسم هیپوگنادوتروپیک
- هیپرپرولاکتینمی
- فیبروئید رحم
- پولیپ رحم
- هیپرپلازی آندومتر
- سرطان آندومتر
درمان یائسگی در بانوان
معمولاً درمان با دارو برای اکثر زنان مورد نیاز نمی باشد. درمان های خانگی و تغییر سبک زندگی می تواند کمک کننده باشد. برخی از درمان هایی که می توانند به علائم کمک کنند عبارتند از:
✅ درمان جایگزینی هورمون
شامل تجویز استروژن و پروژسترون یا فقط استروژن در صورتی که رحم قبلاً برداشته شده باشد. برای درمان گرگرفتگی بسیار مفید است. همچنین ممکن است برای محافظت در برابر پوکی استخوان و شکستگی، بیماری های قلبی و سرطان آندومتر موثر باشد اما می تواند باعث سرطان سینه نیز شود. عوارض جانبی افزایش خطر سکته مغزی و لخته شدن خون است. بنابراین باید در حداقل دوز و در کمترین زمان استفاده شود
✅ تعدیل کننده های انتخابی گیرنده استروژن
SERM ها شامل داروهایی هستند که در برخی مکان ها به عنوان آگونیست استروژن و در برخی دیگر آنتاگونیست عمل می کنند. بنابراین می تواند برای محافظت در برابر پوکی استخوان، بهبود چربی های مفید و همچنین کاهش خطر ابتلا به سرطان سینه مفید باشد. این داروها شامل رالوکسیفن و تاموکسیفن هستند.
✅ داروهای غیر هورمونی
این داروها شامل SSRI و SNRI هستند. پاروکستین با دوز پایین برای گرگرفتگی مناسب است اما می تواند باعث یبوست، حالت تهوع و مشکلات خواب شود. گاباپنتین همچنین می تواند به کاهش گرگرفتگی کمک کند اما می تواند عوارض جانبی مانند خواب آلودگی و سردرد ایجاد کند. کلونیدین در برابر علائم گرگرفتگی موثر است اما با سرگیجه، یبوست، حالت تهوع و مشکلات خواب همراه است.
✅ محصولات استروژن واژن
کرم های استروژن با دوز پایین که به صورت موضعی استفاده می شوند برای خشکی واژن بی خطر هستند.
مشاوره: برخی از زنان می توانند با عضویت در گروه های حمایتی و کسب درمان شناختی رفتاری برای کاهش استرس، مدیریت اختلالات خلقی، افسردگی و غیره بهره مند شوند.
انجام آزمایش های هورمونی در منزل توسط آزمایشگاه جردن
برای انجام آزمایش های هورمونی و سایر آزمایش ها الزاما نیاز به مراجعه حضوری به آزمایشگاه نیست.
آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک جردن جهت رفاه حال شهروندان امکان اعزام نمونه گیر به منزل یا محل کار را نیز فراهم کرده است.
برای هماهنگی اعزام نمونه گیر به محل با شماره های 09128905065 و 09128905066 تماس حاصل فرمایید.
