سندرم تخمدان پلی کیستیک که معمولا PCOS نامیده می شود، وضعیتی است که در آن تخمدان ها دارای کیست های کوچک متعدد (کیسه های پر از مایع) هستند و بیش از حد آندروژن (هورمون مردانه) تولید می کنند. زنان ممکن است با پریودهای نامنظم، افزایش وزن، ناباروری و رشد مو با الگوی مردانه ظاهر شوند. اگرچه PCO ها تهدید کننده زندگی نیستند، اما بر سلامت غدد درون ریز، متابولیک و قلب و عروق تأثیر منفی می گذارند.
علت سندرم تخمدان پلی کیستیک
اگرچه علت دقیق آن ناشناخته است، تصور می شود که این بیماری ناشی از یک جهش ژنتیکی در کروموزوم های اتوزومی است که باعث اختلال آنزیمی در تخمدان می شود. از بین عوامل محیطی، چاقی و مقاومت به انسولین، بیش از همه مورد تحقیق قرار گرفته است. افزایش سطح انسولین باعث اختلال در محور طبیعی هیپوتالاموس-هیپوفیز می شود، که مرکز کنترل هورمون های جنسی است و در نتیجه باعث عدم تعادل هورمونی در زنان می شود. بافت چربی در زنان چاق منبع بسترهایی برای تولید آندروژن است.
عوامل خطر
عوامل خطر برای سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) عبارتند از:
- سابقه خانوادگی ناباروری
- قاعدگی نامنظم مادر (پریود)
- دیابت (نوع 1 یا نوع 2)
- دیابت بارداری
- مقاومت به انسولین (انسولین هورمونی است که در لوزالمعده تولید می‌شود و به سلول‌ها اجازه می‌دهد از قند، منبع اصلی انرژی بدن استفاده کنند)
- مشکل کاهش وزن یا افزایش وزن نیز از عوامل خطر PCOS است. بسیاری از پزشکان این سندرم را با مشکلات وزن مرتبط می دانند.
علائم و نشانه های سندرم تخمدان پلی کیستیک
علائم و نشانه های PCO مربوط به ناهنجاری های قاعدگی، عدم تخمک گذاری و افزایش سطح هورمون های جنسی مردانه است.
شایع ترین علائم عبارتند از:
- بی نظمی قاعدگی؛ پریود از دست رفته، پریود سبک یا سنگین، آمنوره ثانویه (عدم قاعدگی)
- هیرسوتیسم (موهای بیش از حد بدن)، به ویژه در اطراف شکم، یک تظاهرات بالینی شایع هیپرآندروژنیسم است.
- افزایش وزن
- مقاومت به انسولین و فشار خون بالا
- طاسی با الگوی مردانه، نازک شدن موها، و به ندرت خونریزی از واژن به دلیل پارگی کیست
- سقط جنین
- سقط خودبخودی
- تقریباً 15 تا 20 درصد از زنان با آکنه و پوست چرب مواجه هستند
- تکه های کوچک پوست اضافی روی گردن و زیر بغل
- لکه های پوست تیره روی گردن، زیر بغل و زیر سینه ها
- آپنه انسدادی خواب (بیماری که با مکث های لحظه ای در تنفس مشخص می شود)
- درد مبهم شکم یا درد شدید هنگام پاره شدن کیست ها
تشخیص تنبلی تخمدان
پزشک با یک تاریخچه پزشکی دقیق و معاینه فیزیکی، از جمله معاینه لگن، شروع می کند. وجود کیست های متعدد در سونوگرافی، چاقی و هیرسوتیسم به عنوان تشخیص تخمدان پلی کیستیک در نظر گرفته می شود.
آزمایشات تشخیصی برای PCO عبارتند از:
- آزمایش خون: FSH (هورمون تحریک کننده فولیکول)، LH (هورمون لوتئینه کننده)، Testosterone (تستوسترون کل)، Estradiol (استروژن)، SHBG (گلوبولین متصل شونده به هورمون جنسی) ، Androstendione (آندروستندیون)، AMH (آنتی مولرین هورمون)، HCG (گنادوتروپین کوریونی انسانی).
- سونوگرافی لگن: در سونوگرافی معمولا کیست های کوچک متعددی وجود دارد که به عنوان رشته مروارید شناخته می شوند. این شرایط در 80 درصد بیماران دیده می شود.
تشخیص های افتراقی
برخی از اختلالات دیگر، مشابه علائم PCOs، ممکن است وجود داشته باشند و برای تشخیص کارآمد باید رد شوند. مانند:
- کم کاری یا پرکاری تیروئید
- هیپرپرولاکتینمی
- هیپرپلازی مادرزادی آدرنال
- تومورهای تخمدان
- سندرم کوشینگ
- استفاده از استروئیدهای آنابولیک اگزوژن
- استفاده از برخی داروها (مانند پروژستین های آندروژنیک، دانازول)
راهکار های درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک چگونه است؟
درمان پایه، کنترل وزن از طریق برنامه غذایی و شروع ورزش است. داروهای ضد بارداری هورمونی درمان خط اول برای ناهنجاری های قاعدگی و هیرسوتیسم و آکنه محسوب می شوند. داروهای ضد بارداری خوراکی مانند نورتیندرون، نورژستیمات یا دزوژسترل بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند. متفورمین برای مقابله با مقاومت به انسولین توصیه می شود. برای بیمار نابارور، کلومیفن سیترات یا گنادوتروپین تجویز می شود.
داروهای دیگر ممکن است شامل آنتی آندروژن، پردنیزون، لوپرولید، اسپیرونولاکتون باشد.
نتیجه
تغییرات سبک زندگی، به عنوان درمان پایه برای PCO در نظر گرفته می شود. انجام ورزش به طور منظم به سوزاندن کالری و ساخت توده عضلانی بدون چربی کمک می کند و مقاومت به انسولین را کاهش می دهد. ورزش همچنین به کاهش سطح کلسترول کمک می کند.
برای کمک به کاهش وزن، حفظ یک رژیم غذایی متعادل، یا استفاده از کالری شماری، با مشورت با یک متخصص تغذیه می تواند مفید باشد.
توجه به اندازه وعده و کاهش مصرف بیش از حد قند و کربوهیدرات ضروری است. ورزش منظم، باروری و پیامدهای PCOS را بهبود می بخشد و خطر ابتلا به دیابت، سندرم متابولیک و سایر عوارض ناشی از ابتلا به PCOS درمان نشده را کاهش می دهد.
انجام آزمایش های تشخیصی سندرم تخمدان پلی کیستیک توسط آزمایشگاه جردن
تشخیص تخمدان پلی کیستیک با انجام آزمایش خون در آزمایشگاه جردن میسر می باشد.
این آزمایشگاه با تمامی بیمه های پایه و تکمیلی طرف قرارداد بوده و شما می توانید بدون نیاز به حضور در آزمایشگاه، در سریع ترین زمان ممکن در محل کار یا منزل آزمایش دهید.
