زینک (Zinc) چیست؟ مقدار نرمال آن در آزمایش باید چقدر باشد؟
روی (زینک) یک ماده مغذی است که برای انجام بسیاری از واکنش های شیمیایی و حیاتی در بدن لازم است.
روی (Zinc) علاوه بر داشتن خواص آنتی اکسیدانی، نقش مهمی در سنتز DNA، رشد سلول ها، ساخت پروتئین، بهبود بافت های آسیب دیده و … ایفا می کند و سطح ایمنی بدن را افزایش می دهد.
روی دومین ماده مینرال مهم در بدن (بعد از آهن) بوده و نقش بسیار مهم و بسزایی در سلامتی بدن ایفا می کند و از آنجایی که بدن انسان قادربه ساخت این ماده نمی باشد حتما بایستی از طریق مواد غذایی یا مکمل ها تامین شود.
منابع غذایی حاوی روی (زینک)
روی به طور طبیعی در بسیاری از غذا ها وجود دارد و به برخی دیگر اضافه می شود (غلات صبحانه غنی شده) همچنین به عنوان یک مکمل غذایی نیز در دسترس است. از غنی ترین مواد غذایی حاوی روی می توان گوشت، مرغ، غذاهای دریایی (ماهی)، محصولات لبنی، تخم مرغ، حبوبات، غلات کامل، شکلات تلخ، کنجد، قارچ، اسفناج، نخود فرنگی و آجیل را نام برد.
کمبود روی بیشتر در چه کسانی دیده می شود؟
کمبود روی بسیار نادر است و شایع ترین علت کمبود روی در بدن دریافت ناکافی این ماده در رژیم غذایی است و گروه های زیر بیشتر در معرض خطر کمبود روی قرار دارند:
1- افرادی که دچار اختلالات گوارشی مانند بیماری های التهابی روده (بیماری کرون، کولیت اولسراتیو، سلیاک) هستند یا به دلیل انجام عمل جراحی دستگاه گوارش، روی را به خوبی جذب نمی‌کنند.
2- افراد مبتلا به بیماری های مزمن کبدی و کلیوی.
3- افرادی که دوره های طولانی مدت اسهال را پشت سر می گذارند.
4- خانم های باردار به دلیل افزایش میزان نیاز به روی در دوران بارداری و شیردهی.
5- گیاه خواران به دلیل وجود میزان محدود روی در غذاهای گیاهی به نسبت غذاهای حیوانی .
6- معتادان به مشروبات الکلی
7- دیابت و بیماری های لوزالمعده
8- کم خونی داسی شکل (Sickle Cell Anemia)
9- افراد سالمند (به دلیل عدم مصرف مواد غذایی متنوع یا مصرف برخی از دارو ها (هیدروکلروتیازید)
10-استفاده از دارو های مهار کننده پمپ پروتون
علائم کمبود روی در بدن
از علائم ناشی از کمبود روی در بدن می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1- کم اشتهایی
2- افسردگی
3- تاخیر در بهبود زخم
4- اسهال
5- ریزش مو
6- از دست دادن حس چشایی و بویایی
7- مشکلات باروری
8- افزایش خطر ابتلا به بیماری های عفونی به علت ضعف سیستم ایمنی و سرماخوردگی های مکرر
9- تاخیر در روند رشد در کودکان و تاخیر در بلوغ جنسی
10- کاهش وزن بی دلیل
11-آکنه
12- مشکلات بینایی به دلیل آسیب شبکیه
13- اختلالات خواب
چرا بدن ما به روی نیاز دارد؟
1- بهبود عملکرد سیستم ایمنی بدن : بدن برای بهبود عملکرد سیستم ایمنی به روی نیاز دارد. سطوح پایین روی می تواند خطر ابتلا به عفونت هایی مانند ذات الریه (پنومونی) را افزایش دهد.
2- التیام زخم : روی در حفظ سلامت پوست نقش مهمی ایفا می کند. افراد با زخم های طولانی مدت، معمولا با مشکل کمبود روی مواجه هستند.
3- درمان اسهال : سازمان بهداشت جهانی (WHO) مکمل های حاوی روی را برای نوزادان مبتلا به اسهال توصیه کرده همچنین شواهد نشان داده که مصرف روی می تواند دوره های اسهال را کوتاه تر کند به ویژه در افرادی که رژیم غذایی مغذی ندارند.
4- بهبود بیماری های مزمن : روی دارای خواص آنتی اکسیدانی است و می تواند به کاهش استرس اکسیداتیو کمک کند. دانشمندان معتقدند که بین استرس اکسیداتیو و بیماری های مزمن مانند فشار خون بالا، دیابت و سایر علائم سندرم متابولیک ارتباط وجود دارد.
تحقیقات نشان داده که روی می تواند به پیشگیری از سندرم متابولیک کمک کند.
5- به گفته ی موسسه ی ملی سلامت (NIH) روی از آسیب سلولی شبکیه جلوگیری می کند و ممکن است به تاخیر در پیشرفت دژنراسیون ماکولا مرتبط با سن و کاهش بینایی کمک کند.
6- سلامت جنسی : سطوح پایین روی در بدن ممکن است منجر به تاخیر در رشد جنسی، مشکلات باروری و کاهش تولید تستوسترون و سایر مشکلات جنسی در مردان شود با این حال مقادیر بیش از حد روی در بدن نیز می تواند برای آقایان مضر باشد.
8- پیشگیری از پوکی استخوان : بر اساس تحقیقات انجام شده در سال 2020، روی نقش مهمی در تشکیل استخوان و پیشگیری از پوکی استخوان دارد.
9- یادگیری و حافظه : برخی از تحقیقات نشان داده است که مصرف روی باعث تقویت عملکرد شناختی و بهبود حافظه می شود.
10- کاهش مشکلات عصبی : مطالعات صورت گرفته در سال 2020 نشان داده اند که بین سطوح پایین روی و مشکلات عصبی از جمله افسردگی ارتباط وجود دارد.
11- میزان کافی روی در بدن با تقویت سیستم ایمنی و حفظ غشاهای مخاطی از بدن در برابر ابتلا به ویروس کرونا محافظت می کند.
میزان مصرف توصیه شده قرص زینک
جدول زیر مقادیر توصیه شده روزانه مصرف روی را بر اساس سن و جنسیت نشان می دهد :
| بانوان | آقایان | سن |
| 2 mg | 2 mg | از بدو تولد تا 6 ماه |
| 3 mg | 3 mg | 7 تا 12 ماه |
| 3 mg | 3 mg | 1 تا 3 سال |
| 5 mg | 5 mg | 4 تا 8 سال |
| 8 mg | 8 mg | 9 تا 13 سال |
| 9 mg | 11 mg | 14 تا 18 سال |
در دوران بارداری، مصرف بیشتر روی ضروری است زیرا نوزادان تا 6 ماهگی روی را از طریق شیر مادر دریافت می کنند.
مکمل های حاوی روی
روی به صورت کپسول، کرم، قرص، پماد و به شکل مایع موجود است.
لازم به ذکر است همانطور که کمبود روی عوارض دارد، مصرف بیش از حد روی نیز می تواند باعث ایجاد مسمومیت شود که از علائم آن می توان حالت تهوع، استفراغ، کم اشتهایی، درد و گرفتگی در ناحیه ی شکم، سر درد و اسهال را نام برد.
آیا میدانید؟
همانطور که در متون پزشکی یونان باستان آمده است، از اکسید روی در پماد ها برای درمان زخم ها استفاده می شود. امروزه اکسید روی همچنان یک درمان پوستی رایج است که از پوست در برابر آفتاب سوختگی محافظت می کند همچنین برای درمان بیماری‌های پوستی ملتهب مانند سوختگی، اگزما، زخم بستر و … نیز مناسب می باشد.
آزمایش تشخیص سطح زینک در بدن
از آنجایی که علائم کمبود روی غیر اختصاصی می باشد، جهت تشخیص دقیق، آزمایش‌های دیگری همچون شمارش کامل سلول های خونی یا CBC جهت رد کم خونی و عفونت و بررسی سایر الکترولیت‌های خونی مانند کلسیم، منیزیم، ویتامین B12، ویتامین D3 و همچنین بررسی هورمون های تیروئید نیز توصیه می‌شود.
اندازه گیری مقدار روی(زینک) از طریق انجام آزمایش بر روی نمونه خون، ادرار رندوم و ادرار 24 ساعته قابل انجام می باشد.
برای انجام آزمایش Zinc پیشنهاد می شود 8 تا 12 ساعت ناشتا باشید.
این آزمایش و سایر آزمایش های فوق الذکر در آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک جردن قابل انجام می باشد و در کوتاه ترین زمان ممکن نتایج آماده و به شما ارائه می شود.
گردآورنده : غزال گلابچی فرد
تایید صحت علمی : سرکار خانم دکتر بهناز ایراندوست
منابع :
