سوزاک یک بیماری مقاربتی (STD) است که توسط باکتری نایسریا ایجاد می شود و باعث عفونت چرکی) غشاء مجرای ادرار، راست روده یا دهان می شود. این بیماری در حین رابطه جنسی منتقل می شود و هم مردان و هم زنان را مبتلا می کند. نوزاد تازه متولد شده ممکن است در هنگام تولد به این بیماری مبتلا شود. در زنان، واژن، مجرای ادرار و دهانه رحم را آلوده می کند و ممکن است تا اندام های لگنی را درگیر کند. در مردان باعث آلوده شدن مجرای ادرار می شود. سوزاک می تواند همراه با سایر بیماری های مقاربتی وجود داشته باشد.
علل بیماری سوزاک
سوزاک یک بیماری مسری است که توسط یک باکتری گرم منفی به نام نایسریا گنوره آ ایجاد می شود. در طول رابطه جنسی واژینال، دهانی یا مقعدی از فردی به فرد دیگر منتقل می شود. این باکتری غشاهای اندام تناسلی، مقعد یا دهان را تحت تاثیر قرار می دهد و باعث عفونت چرکی می شود.
عوامل خطر و اپیدمیولوژی
سوزاک یک عفونت گسترده در سراسر جهان است. این عارضه در مردان و زنان فعال جنسی به یک اندازه شایع است، اگرچه این وضعیت به طور فزاینده ای در مردان دیده می شود. همه زنان زیر 25 سال توصیه می شود سالانه از نظر سوزاک غربالگری شوند.
عوامل خطر ابتلا به عفونت در زیر شرح داده شده است:
- جوانان فعال از نظر جنسی
- داشتن چندین شریک جنسی
- داشتن رابطه جنسی ناامن
- داشتن رابطه جنسی با فردی که دارای چندین شریک جنسی است
- داشتن سایر بیماری های مقاربتی یا سابقه بیماری های مقاربتی
- مردان هم جنس گرا
علائم و نشانه ها
دوره کمون، یعنی فاصله بین آلوده شدن با باکتری و بروز علائم، برای سوزاک 2 تا 7 روز است. با این حال، برخی از افراد ممکن است تا 30 روز علائم را نشان ندهند. بسیاری از افراد، به ویژه زنان، ممکن است هیچ علامت و نشانه ای از این بیماری را نشان ندهند.
علائم در زنان شامل:
- داشتن ترشحات واژن شفاف و چرکی
- درد هنگام مقاربت (دیسپارونی)
- سوزش ادرار (دیزوری)
- خونریزی بین قاعدگی
- درد خفیف زیر شکم
- گلو درد
بیماری التهابی لگن (به معنای عفونت اندام‌های تناسلی لگن شامل رحم، لوله‌های فالوپ و تخمدان‌ها است).
تمام علائم بالا همراه با تب، شدت می‌یابند. اگر درمان نشود، می‌تواند باعث فیبروز رحم و در نتیجه ناباروری یا بارداری خارج از رحم شود.
در مردان:
- سوزش ادرار
- ترشح از طریق آلت تناسلی (زرد/سبز)
- درد در بیضه
- بیضه متورم
- گلو درد
در نوزادان:
- قرمزی چشم
- فارنژیت
- درگیری قرنیه – در صورت عدم درمان، می تواند منجر به کوری شود
- انتشار عفونت در سراسر بدن (عفونت گنوکوکی منتشر)
- اگر مقعد درگیر شده باشد، ممکن است همراه با خون ریزی، خارش و درد باشد.
عفونت گنوکوکی منتشر (DGI) زمانی اتفاق می‌افتد که باکتری از طریق خون در سراسر بدن پخش شود. این بیماری مفاصل را تحت تاثیر قرار می دهد که باعث آرترالژی یا آرتریت، بثورات پوستی (درماتیت)، در قلب (اندوکاردیت)، در عضلات و تاندون ها (تنوسینوویت) و در مغز (مننژیت) می شود.
تشخیص بیماری سوزاک
پس از گرفتن شرح حال علائم و انجام معاینه فیزیکی، پزشک ممکن است آزمایش‌های آزمایشگاهی را توصیه کند که شامل آزمایش بررسی باکتری در ترشح ادرار با روش ساده رنگ‌آمیزی و رشد باکتری در آزمایشگاه (کشت) انجام می‌شود. ممکن است ادرار جمع آوری شود و از سایر نواحی آسیب دیده سواب گرفته شود. در صورت داشتن عوامل خطر، به ویژه کلامیدیا و HIV، ممکن است برای سایر بیماری های مقاربتی آزمایش تجویز شود.
دستورالعمل‌های اخیر CDC آزمایش‌های PCR را برای تشخیص و غربالگری سوزاک توصیه می‌کنند.
درمان سوزاک
سوزاک به طور موثر با آنتی بیوتیک درمان می شود، که عبارتند از:
- سفالوسپورین نسل سوم (سفتریاکسون تزریقی)
- آزیترومایسین از راه خوراکی
- درمان ترکیبی: در روزهای اخیر به نظر می رسد باکتری ها نسبت به آنتی بیوتیک ها مقاوم هستند، بنابراین ترکیب هر دو آنتی بیوتیک در حال حاضر توصیه می شود. تزریق سفتریاکسون به همراه آزیترومایسین به صورت خوراکی ممکن است تجویز شود.
- برای درمان عفونت کلامیدیا، پزشک ممکن است آنتی بیوتیک داکسی سایکلین را تجویز کند.
- برای افرادی که به سفالوسپورین حساسیت دارند، تزریق جنتامایسین همراه با آزیترومایسین یک گزینه درمانی می باشد.
- اگر فرد درگیری قرنیه (قرنیه چشم) داشته باشد، ممکن است پزشک بستری شدن در بیمارستان را برای تجویز آنتی بیوتیک به صورت تزریقی توصیه کند.
- برای جلوگیری از عفونت چشم نوزاد تازه متولد شده، استفاده از نیترات نقره یا آنتی بیوتیک (اریترومایسین، جنتامایسین)، پماد چشمی یا قطره چشم در بدو تولد توصیه می شود.
پیشگیری از سوزاک
- رابطه جنسی ایمن (استفاده از کاندوم)
- داشتن شرکای جنسی محدود
- غربالگری منظم برای سوزاک
- نداشتن رابطه جنسی با فردی که از بیماری مقاربتی رنج می برد
سوزاک یک بیماری قابل درمان است و در صورت درمان به موقع باعث بهبودی کامل می شود. اگر درمان نشود می تواند منجر به ناباروری در مردان و زنان شود.
انجام پنل STD در آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک جردن
در آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک جردن، پنل STD با دو روش Real Time PCR و هیبریداسیون بر روی نمونه های ادرار، پاپ اسمیر، Semen و نمونه مجرا قابل انجام می باشد.
در این آزمایش 11 پاتوژن به شرح زیر بررسی می شوند :
کلامدیا تراکوماتیس، لنفوگرانولوما ونروم، HSV1، HSV2، نایسریاگونوراه، مایکوباکتریوم جنیتالیوم، تریکوموناس واژینالیسم، اوراپلاسما پاروم، اروپلاسما اوره لیتیکوم، مایکوپلاسما هومینیس، تریپانوپالیدوم .
لازم به ذکر است که مدت زمان جوابدهی پنل STD در آزمایشگاه جردن، 3 روز کاری می باشد.
گردآورنده: بخش علمی آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک جردن- خانم سعیده گوهری
تایید صحت علمی : جناب آقای دکتر شاهین مرتضی بیگی
