آزمایش های مورد نیاز قبل از جراحی از مهمترین مراحل آماده سازی بیمار برای انجام هر نوع عمل جراحی محسوب می شوند. این آزمایش ها به پزشک کمک می کنند تا وضعیت عمومی سلامت فرد را ارزیابی کرده و از بروز عوارض احتمالی حین یا بعد از عمل جلوگیری کند. اما آیا همه بیماران به یک نوع آزمایش نیاز دارند؟ پاسخ به این سؤال بستگی به نوع جراحی، سن بیمار، سابقه بیماری ها و وضعیت عمومی بدن او دارد. در ادامه به بررسی مهمترین آزمایش های قبل از جراحی از جمله آزمایش های خون، بررسی عملکرد کلیه و کبد، آزمایش های انعقادی، بررسی های قلبی و سایر تست های تکمیلی خواهیم پرداخت.
مهمترین آزمایشات قبل از جراحی
قبل از انجام هر گونه عمل جراحی، پزشک برای ارزیابی وضعیت سلامت بیمار و کاهش خطرات حین و پس از جراحی، آزمایش ها و ارزیابی های لازم را تجویز می کند. نوع آزمایش ها با توجه به نوع جراحی، سن بیمار، وضعیت سلامت عمومی و سابقه بیماری ها متفاوت است. در ادامه به رایج ترین آزمایش ها قبل از عمل جراحی اشاره می نماییم:
آزمایش خون
آزمایش خون یکی از مهمترین و رایج ترین ارزیابی هایی بوده که قبل از هر عمل جراحی انجام می شود. هدف از انجام این آزمایش ها، بررسی وضعیت عمومی بدن، عملکرد اندام های حیاتی و شناسایی مشکلات پنهان است که ممکن است در روند جراحی یا دوران نقاهت تاثیرگذار باشند. نتایج این آزمایش ها به پزشک کمک می کند تا خطرات احتمالی را پیش بینی کرده و در صورت نیاز، اقدامات پیشگیرانه یا درمانی لازم را قبل از عمل انجام دهد. در ادامه به مهمترین آزمایش های خون قبل از جراحی و نقش هر یک اشاره می کنیم.
CBC (شمارش کامل خون)
در این آزمایش، تعداد و کیفیت گلبول های قرمز، گلبول های سفید و پلاکت ها بررسی می شود. کم خونی، عفونت های نهفته یا اختلالات انعقادی از طریق این تست قابل شناسایی هستند. پزشک بر اساس نتایج CBC درباره آمادگی بدن برای جراحی تصمیم گیری می کند و در صورت وجود مشکل، درمان های لازم را قبل از عمل انجام می دهد.
FBS یا HbA1C (آزمایش قند خون)
این آزمایش برای ارزیابی سطح قند خون در بدن انجام می شود. FBS (قند خون ناشتا) میزان قند خون در زمان حال را نشان می دهد، در حالی که HbA1C میانگین قند خون طی سه ماه گذشته را مشخص می کند. بررسی قند خون قبل از جراحی ضروری است زیرا بالا بودن آن روند ترمیم زخم و بهبود پس از عمل را مختل می کند.
BUN و Creat (آزمایش بررسی عملکرد کلیه)
این آزمایش ها میزان اوره (BUN) و کراتینین (Creatinine) خون را اندازه گیری می کنند تا عملکرد کلیه ها ارزیابی شود. کلیه ها در دفع مواد زائد و تنظیم مایعات بدن نقش حیاتی دارند و اختلال در کار آنها موجب بروز مشکلات حین جراحی می شود. آگاهی از وضعیت کلیه ها به پزشک کمک می کند تا از داروها و مایعات مناسب در طول عمل استفاده کند.
LFT (آزمایش بررسی عملکرد کبد)
این آزمایش شامل بررسی آنزیم های کبدی مانند ALT، AST، ALP و میزان بیلی روبین است. نتایج این تست نشان می دهد که کبد تا چه حد در متابولیسم داروها، سم زدایی و تنظیم مواد شیمیایی بدن عملکرد درستی دارد. وجود هرگونه اختلال کبدی ممکن است بر نحوه بیهوشی یا انتخاب داروهای جراحی تأثیر بگذارد.
بیشتر بخوانید: بهترین آزمایشگاه طرف قرارداد با بیمه صدا و سیما
PT، PTT، INR (آزمایش زمان انعقاد خون)
این آزمایش ها برای سنجش توانایی بدن در لخته شدن خون انجام می شوند. اگر زمان انعقاد بیش از حد طولانی باشد، خطر خونریزی در حین یا پس از جراحی افزایش می یابد. از سوی دیگر، انعقاد بیش از اندازه نیز منجر به لخته شدن غیرطبیعی خون و انسداد عروق می شود.
آزمایش الکترولیت ها
در این آزمایش، غلظت مواد معدنی مهمی مانند سدیم، پتاسیم، کلر و بی کربنات در خون اندازه گیری می شود. این عناصر برای حفظ تعادل آب و اسید و باز بدن حیاتی هستند. اختلال در سطح الکترولیت ها باعث مشکلات قلبی یا عضلانی در طول جراحی می شود، از این رو کنترل آنها قبل از عمل اهمیت زیادی دارد.
BG & RH (آزمایش گروه خونی)
این آزمایش برای تعیین گروه خونی (A، B، AB، O) و عامل RH (مثبت یا منفی) انجام می شود. آگاهی از گروه خونی بیمار در مواقعی که نیاز به تزریق خون در حین یا پس از جراحی وجود دارد، حیاتی است. وجود اطلاعات دقیق در این زمینه باعث می شود در شرایط اضطراری، خون سازگار به سرعت در اختیار بیمار قرار گیرد.
آزمایش های قلبی و عروقی
قبل از انجام هر نوع جراحی، ارزیابی عملکرد قلب و عروق از اهمیت ویژه ای برخوردار است زیرا قلب مسئول پمپاژ خون و اکسیژن به تمام اندام هاست و هرگونه نارسایی یا اختلال در عملکرد آن خطر عوارض حین جراحی را افزایش می دهد. هدف از انجام آزمایش های قلبی، شناسایی مشکلات پنهان قلبی، بررسی توانایی قلب در تحمل استرس ناشی از عمل و پیشگیری از عوارض احتمالی مانند آریتمی یا حمله قلبی است.
ECG یا نوار قلب
نوار قلب یا الکتروکاردیوگرام یکی از ساده ترین و پرکاربردترین آزمایش ها برای ارزیابی فعالیت الکتریکی قلب است. این تست با ثبت ریتم و ضربان قلب به شناسایی آریتمی ها، ایسکمی (کاهش خونرسانی به قلب) یا آسیب های عضله قلب کمک می کند. انجام ECG به ویژه در بیماران مسن، افراد دارای سابقه فشار خون بالا، دیابت یا بیماری قلبی الزامی است تا وضعیت قلب قبل از بیهوشی و جراحی به درستی ارزیابی شود.
اکوکاردیوگرافی
اکوکاردیوگرافی روشی غیر تهاجمی بوده که با استفاده از امواج صوتی، تصویر دقیقی از ساختار و عملکرد قلب ارائه می دهد. این آزمایش میزان پمپاژ خون، وضعیت دریچه های قلب و عملکرد بطن ها را بررسی می کند. پزشک در صورت وجود علائمی مانند تنگی نفس، صدای غیرطبیعی قلب یا سابقه نارسایی قلبی، انجام اکوکاردیوگرافی را برای اطمینان از ایمنی جراحی توصیه می کند.
بیشتر بخوانید: تفاوت آزمایش ESR و CRP چیست؟
تست استرس قلبی (در صورت نیاز)
تست استرس قلبی برای بررسی واکنش قلب در هنگام فعالیت بدنی یا استرس انجام می شود. در این آزمایش، بیمار بر روی تردمیل یا دوچرخه ثابت ورزش می کند تا عملکرد قلب در شرایط افزایش ضربان و فشار مورد ارزیابی قرار گیرد. این تست بیشتر برای بیماران با سابقه بیماری قلبی، درد قفسه سینه یا کسانی که جراحی های سنگین در پیش دارند تجویز می شود.
آزمایش های ریه
قبل از انجام جراحی، بررسی وضعیت عملکرد ریه ها اهمیت زیادی دارد زیرا سیستم تنفسی در زمان بیهوشی و پس از عمل نقش مهمی در اکسیژن رسانی بدن دارد. هدف از انجام آزمایش های ریه، ارزیابی سلامت بافت های ریوی، تشخیص بیماری های پنهان تنفسی و پیشگیری از عوارضی مانند تنگی نفس یا مشکلات تهویه پس از جراحی است.
عکس قفسه سینه (Chest X-ray)
این آزمایش ساده و سریع با استفاده از اشعه ایکس، تصویری از قلب، ریه ها و ساختارهای اطراف آنها ارائه می دهد. پزشک با بررسی این تصویر وجود عفونت، التهاب، آب یا مایع در ریه ها و حتی بزرگ شدگی قلب را تشخیص می دهد که دانستن آنها پیش از جراحی برای انتخاب روش مناسب بیهوشی بسیار اهمیت دارد.
تست عملکرد ریه (Pulmonary Function Tests)
این تست ها میزان ظرفیت تنفسی و توانایی ریه ها در تبادل اکسیژن و دی اکسید کربن را اندازه گیری می کنند. نتایج آن برای پزشک مشخص می سازد که آیا بیمار بیهوشی و روند جراحی را بدون خطر تنفسی پشت سر بگذارد یا نیاز به اقدامات حمایتی بیشتر دارد.
آزمایش های تخصصی
در برخی موارد با توجه به نوع جراحی و شرایط جسمی بیمار، آزمایش های تخصصی تری مورد نیاز است تا وضعیت عملکرد اندام ها و سیستم های خاص بدن به صورت دقیق تر ارزیابی شود. این آزمایش ها به پزشک کمک می کنند تا عوامل پنهانی را که ممکن است بر روند بیهوشی، ترمیم زخم یا پاسخ بدن به عمل تاثیر می گذارند، شناسایی و کنترل کند. معمولا این بررسی ها برای بیماران دارای بیماری های زمینه ای، مشکلات هورمونی یا شرایط خاص مانند بارداری انجام می شوند.
آزمایشات هورمونی یا تیروئید از قبیل T3، T4 و TSH
این آزمایش ها برای ارزیابی عملکرد غده تیروئید انجام می شوند تا مشخص شود آیا بدن بیمار در حالت تعادل متابولیکی قرار دارد یا خیر. اختلال در ترشح هورمون های تیروئیدی بر تحمل بیهوشی، ضربان قلب و دمای بدن تاثیر می گذارد به همین دلیل بررسی آن قبل از جراحی اهمیت دارد.
آزمایش های مرتبط با عفونت از قبیل CRP، ESR، WBC
این آزمایش ها به شناسایی وجود عفونت یا التهاب در بدن کمک می کنند. بالا بودن سطح CRP یا ESR و افزایش تعداد گلبول های سفید (WBC) نشانه عفونت فعال می باشد که باید قبل از جراحی درمان شود تا از بروز عوارض پس از عمل جلوگیری شود.
آزمایش بارداری (Beta HCG)
این آزمایش در زنان در سنین باروری برای بررسی احتمال بارداری انجام می شود. اطلاع از وضعیت بارداری بسیار مهم است زیرا انجام جراحی یا استفاده از برخی داروهای بیهوشی در دوران بارداری برای جنین خطرناک می باشد.
بیشتر بخوانید: آزمایشگاه طرف قرارداد بیمه تامین اجتماعی در تهران
آزمایش های مربوط به بیماری های زمینه ای
این دسته شامل آزمایش های تشخیصی برای بیماری هایی مانند HIV، هپاتیت B و C است که در برخی جراحی ها الزامی می باشد. شناسایی این بیماری ها قبل از عمل از انتقال عفونت به کادر درمان جلوگیری کرده و به پزشک کمک می کند تا تدابیر ایمنی و درمانی مناسب را اتخاذ کند.
ارزیابی سلامت عمومی
قبل از انجام هر جراحی، بررسی وضعیت کلی سلامت بدن از اهمیت زیادی برخوردار است تا اطمینان حاصل شود که بیمار از نظر تغذیه، سیستم ایمنی و واکنش های احتمالی به داروها در شرایط مناسبی قرار دارد. این ارزیابی ها به پزشک کمک می کنند تا برنامه جراحی را با کمترین خطر و بیشترین موفقیت انجام دهد و از بروز مشکلات احتمالی پس از عمل جلوگیری شود.
ارزیابی تغذیه ای (آلبومین و پروتئین کل)
این آزمایش ها برای سنجش سطح آلبومین و پروتئین های موجود در خون انجام می شوند تا وضعیت تغذیه ای بدن مشخص شود. سطح پایین این مواد نشان دهنده سوء تغذیه یا اختلال در عملکرد کبد می باشد و ممکن است روند ترمیم زخم و بهبودی پس از جراحی را کند کند، بنابراین ارزیابی آن قبل از عمل ضروری است.
تست های آلرژی یا حساسیت دارویی
این تست ها برای شناسایی واکنش های آلرژیک بدن نسبت به داروهای بیهوشی یا سایر داروهایی که در حین جراحی استفاده می شوند انجام می گیرد. آگاهی از وجود هرگونه حساسیت دارویی به پزشک کمک می کند تا داروهای جایگزین و ایمن تری انتخاب کرده و از بروز واکنش های خطرناک حین عمل پیشگیری کند.
نتیجه گیری
با توجه به مطالب ذکر شده در بالا نتیجه می گیریم، آزمایش های قبل از جراحی نقش مهمی در حفظ ایمنی بیمار و موفقیت روند عمل دارند. این بررسی ها به پزشک کمک می کنند تا وضعیت عمومی سلامت، عملکرد اندام های حیاتی مانند قلب، ریه، کلیه و کبد و همچنین شرایط خاصی مانند قند خون، عفونت یا اختلالات انعقادی را پیش از جراحی شناسایی و کنترل کند. انجام به موقع و کامل این آزمایش ها از بروز عوارض احتمالی در حین و پس از عمل جلوگیری کرده و به بهبود سریع تر بیمار کمک می کند.
- ما در آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک جردن با استفاده از مجهز ترین دستگاه ها و مجرب ترین کارشناسان در کوتاه ترین زمان ممکن دقیق ترین نتیجه آزمایش را در اختیار شما قرار خواهیم داد. جهت دریافت اطلاعات بیشتر با شماره 02188798979 تماس حاصل فرمایید.
