بیماری سیاه زخم ناشی از عفونت باسیلوس آنتراسیس است، یک باکتری مقاوم و هاگ ساز که می تواند در شرایط سخت برای مدت طولانی زنده بماند. این باکتری بسیار سمی است. سیاه زخم در دام شایع است و یک بیماری عفونی بالقوه جدی در انسان است. هاگ ها به طور طبیعی در خاک وجود دارند، اما سیاه زخم زمانی فعال می شود که وارد بدن شود.
باسیلوس آنتراسیس (B. anthracis) به عنوان یک سلاح بیولوژیکی در سال 2001 در ایالات متحده شهرت پیدا کرد، زمانی که پودر سیاه زخم منجر به 22 مورد عفونت از جمله 5 مورد مرگ شد.
علت بیماری سیاه زخم
عفونت سیاه زخم زمانی اتفاق می افتد که باکتری باسیلوس آنتراسیس از طریق استنشاق، بلع، تزریق یا تماس با پوست وارد بدن شود.
هاگ های سیاه زخم در برابر بسیاری از تنش های محیطی مقاوم هستند و به طور معمول در حالت خاموش قرار دارند. اگر وارد بدن یک فرد یا حیوان شوند، به دلیل وجود آب، قندها و سایر مواد مغذی می توانند به سلول های در حال رشد فعال تبدیل شوند.
پس از فعال شدن، باکتری ها در سراسر بدن تکثیر می شوند و سمومی ایجاد می کنند که می توانند باعث بیماری شدید شوند.
سیاه زخم از سه پروتئین تشکیل شده است. هیچ یک از این پروتئین ها به خودی خود سمی نیستند، اما ترکیب آنها می تواند به یک عامل کشنده تبدیل شود، این ترکیب مسیرهای سیگنال دهی سلولی را مختل کرده و سلول ها را از عملکرد صحیح باز می دارد، همچنین می تواند سیستم ایمنی میزبان را خاموش کند و منجر به مرگ شود.
شایع ترین شکل سیاه زخم، سیاه زخم پوستی است و بیشتر از طریق تماس با محصولات حیوانی آلوده مانند پوست و مو پخش می شود.
علائم سیاه زخم
هر نوع از بیماری سیاه زخم، طیفی از علائم خاص خود را دارد. برای اکثر اشکال، علائم در عرض یک هفته پس از قرار گرفتن در معرض باکتری ظاهر می شوند، اما علائم سیاه زخم استنشاقی ممکن است بیش از یک ماه طول بکشد تا ایجاد شود.
سیاه زخم پوستی
شایع ترین شکل سیاه زخم، سیاه زخم پوستی است.
علائم به شرح زیر است:
- تاول ها یا برجستگی های کوچک خارش دار
- یک زخم متورم بدون درد با مرکز سیاه
- تورم در غدد لنفاوی و بافت مجاور
سیاه زخم پوستی، خفیف ترین شکل در نظر گرفته می شود. با درمان، به ندرت کشنده است. بدون درمان، ممکن است در 20 درصد موارد کشنده باشد.
سیاه زخم گوارشی
بیماری سیاه زخم گوارشی می تواند به علت خوردن گوشت خام یا نیم پز حیوانات آلوده ایجاد شود.
علائم سیاه زخم گوارشی عبارتند از:
- درد و تورم شکم
- اسهال
- غش کردن
- تب و لرز
- صورت برافروخته و چشمان قرمز
- سردرد
- از دست دادن اشتها
- تهوع و استفراغ
- گلو درد همراه با بلع دردناک
- تورم گردن و غدد گردن
بدون درمان، ممکن است تا 50 درصد از بیماران از بین بروند اما با درمان تا 60 درصد زنده می مانند.
سیاه زخم استنشاقی
علائم اولیه سیاه زخم استنشاقی عبارتند از:
- ناراحتی قفسه سینه
- سرفه خونی
- تهوع و استفراغ
- درد هنگام بلع
- علائم شبیه آنفولانزا
با پیشرفت بیماری، فرد احتمالاً علائم زیر را تجربه می کند:
- مشکلات تنفسی
- اکسیژن کم در خون
- مننژیت
- شوکه شدن
سیاه زخم استنشاقی، بدترین نوع سیاه زخم است. بدون درمان، در 85 تا 90 درصد موارد کشنده می باشد.
سیاه زخم تزریقی
این نوع از سیاه زخم ممکن است در افرادی که مواد مخدر تزریق می کنند، رخ دهد.
علائم اولیه سیاه زخم تزریقی عبارتند از:
- آبسه در داخل و اطراف محل تزریق
- تاول و برجستگی در اطراف محل تزریق
- تب
- یک زخم متورم در نزدیکی محل تزریق
با پیشرفت بیماری، موارد زیر ممکن است ایجاد شود:
- مننژیت
- نارسایی ارگان ها
- شوکه شدن
بیشتر بدانید: عفونت هلیکوباکتر پیلوری چیست و چه درمانی دارد؟
تشخیص بیماری سیاه زخم
بیماری سیاه زخم با بیماری های شایع مانند آنفولانزا و ذات الریه علائم مشترک بسیاری دارد. پزشک ابتدا این موارد را در بیمار بررسی می کند.
اگر سایر بیماری ها رد شوند، ممکن است آزمایش های مخصوص سیاه زخم انجام شود.
تشخیص سیاه زخم تنها با اندازه گیری آنتی بادی ها یا سموم در خون یا سایر بافت ها قابل تایید است. نوع نمونه بافت و سایر انواع آزمایش به شکل مشکوک سیاه زخم بستگی دارد.
آزمایشات شامل:
- بیوپسی پوست برای تشخیص سیاه زخم پوستی
- آزمایش مدفوع برای سیاه زخم گوارشی
- اشعه ایکس قفسه سینه یا سی تی اسکن برای تشخیص سیاه زخم استنشاقی
- آزمایش مایع نخاعی برای تشخیص مننژیت سیاه زخم
درمان سیاه زخم
درمان استاندارد بیماری سیاه زخم با آنتی بیوتیک ها و آنتی توکسین ها است. نوع آنتی بیوتیک ها به نحوه بروز عفونت، سن فرد و سابقه پزشکی بستگی دارد.
درمان‌های آنتی‌توکسین در حال حاضر در حال توسعه هستند و به جای خود باکتری، سموم آزاد شده توسط باکتری را هدف قرار می‌دهند.
اخیراً برداشتن بافت عفونی با جراحی، برای درمان سیاه زخم تزریقی با موفقیت مورد استفاده قرار گرفته است.
در سال 2013، تیمی از محققان ترکیب شیمیایی جدیدی را از دریا کشف کردند که می تواند برای درمان سیاه زخم استفاده شود.
پیشگیری از سیاه زخم
نکاتی برای پیشگیری از بیماری سیاه زخم عبارتند از:
- مصرف گوشتی که به درستی ذبح و پخته شده است.
- اجتناب از تماس با پوست حیوانات، به ویژه پوست گاو، گوسفند و بز
- افرادی که با خز، پوست و پشم کار می کنند، به خصوص اگر این ها وارداتی باشند، باید مراقبت بیشتری انجام دهند.
اگر فردی در معرض باکتری قرار گیرد، آنتی بیوتیک ها می توانند از بروز علائم سیاه زخم قبل از اینکه هاگ های باسیلوس آنتراسیس فعال شوند، جلوگیری کنند.
سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) واکسنی را برای سیاه‌زخم تأیید کرده است که می‌تواند قبل از قرار گرفتن در معرض خطر استفاده شود.
افراد در معرض خطر شامل کارکنان آزمایشگاهی، نگهبانان حیوانات و فرآورده های حیوانی و برخی از پرسنل نظامی هستند. این واکسن در دسترس عموم نیست.
درباره ما
آزمایشگاه جردن یکی از مجهز ترین و بزرگ ترین آزمایشگاه ها پزشکی واقع در منطقه 3 شهر تهران می باشد.
این آزمایشگاه خدمات خود را در زمینه انجام آزمایش های بالینی، ژنتیک و پاتولوژی ارائه می دهد.
آزمایشگاه جردن دارای بخش های پذیرش، نمونه گیری، بیوشیمی ، هماتولوژی، هورمون شناسی، سرولوژی ، سیتولوژی ، پاتولوژی ، انگل شناسی، ایمونولوژی، قارچ شناسی، آنالیز مایعات بدن و … می باشد.
این آزمایشگاه دارای تجهیزان مدرن و فضایی وسیع می باشد که با همکاری گروهی از پزشکان و کارشناسان مجرب فعالیت می نماید.
