آیا درباره سرطان مغز و استخوان اطلاعاتی دارید؟ مغز استخوان یک بافت نرم و اسفنجی است که در مرکز اکثر استخوان ها قرار دارد. انواع مختلفی از سرطان از جمله مولتیپل میلوما و لوسمی می تواند در مغز استخوان ایجاد شود.
مغز استخوان حاوی سلول های بنیادی است که به انواع مختلفی از سلول های خونی تبدیل می شوند، از جمله:
- گلبول های قرمز خون که وظیفه حمل اکسیژن و دی اکسید کربن را در سراسر بدن بر عهده دارند.
- گلبول های سفید خون که در مبارزه با عفونت ها نقش دارند.
- پلاکت ها که کمک به لخته شدن خون می کنند.
معمولاً بدن انسان این سلول های خونی را زمانی که به آن ها نیاز دارد تولید می کند، مانند زمانی که سلول های خونی قدیمی از بین می روند. سرطان مغز استخوان زمانی ایجاد می شود که این سلول های خونی به طور نامحدود تکثیر شوند.
علائم سرطان مغز استخوان
علائم سرطان مغز استخوان بسته به نوع و مرحله سرطان می تواند متفاوت باشد. با این حال، برخی از علائم رایج سرطان های مغز استخوان می تواند شامل موارد زیر باشد:
- خستگی
- ضعف
- کاهش وزن ناخواسته
- عفونت های مکرر
- تب
- درد استخوان
- درد مفاصل
- کبودی یا خونریزی آسان
در برخی موارد، ممکن است هیچ علامتی وجود نداشته باشد یا ممکن است آنقدر خفیف باشد که مورد توجه قرار نگیرد یا به علت دیگری نسبت داده شود.
انواع سرطان مغز استخوان
پزشکان سرطان مغز استخوان را بر اساس نوع سلولی که بر آن تأثیر می گذارد طبقه بندی می کنند.
مولتیپل میلوما
مولتیپل میلوما نوعی سرطان است که در پلاسما سل ها، که در مغز استخوان تشکیل می‌شوند، رخ می‌دهد. پلاسما سل ها در سیستم ایمنی بدن نقش مهمی دارند و آنتی بادی هایی را برای مبارزه با باکتری ها تولید می کنند.
سرطان خون
لوسمی ها سرطان های گلبول های سفید هستند. گاهی اوقات، این نوع سرطان در انواع دیگر سلول های خونی شروع می شود و سپس به مغز استخوان گسترش می یابد یا متاستاز می کند.
لوسمی های حاد سرطان هایی هستند که به سرعت رشد می کنند، در حالی که لوسمی های مزمن به کندی رشد می کنند. انواع مختلفی از سرطان خون وجود دارد، از جمله:
- لوسمی لنفوسیتی حاد (ALL): این نوع لوسمی در کودکان شایع تر از بزرگسالان است.
- لوسمی حاد میلوئیدی (AML): در افراد مسن بیشتر شایع است، اگرچه کودکان نیز ممکن است به آن مبتلا شوند.
- لوسمی لنفوسیتی مزمن (CLL): این لوسمی با رشد آهسته از لنفوسیت ها، نوعی گلبول سفید خون، منشا می گیرد و در افراد مسن شایع تر است.
- لوسمی میلوئید مزمن (CML): از مغز استخوان شروع می شود و به خون و سایر بافت های بدن گسترش می یابد. این نوع سرطان معمولا نادر است.
- لوسمی مزمن میلومونوسیتی (CMML): این نوع لوسمی در سلول های مغز استخوان که سایر سلول های خونی را تولید می کنند رشد می کند. این نوع سرطان بیشتر، افراد مسن را تحت تاثیر قرار می دهد.
- لنفوم
در افراد مبتلا به لنفوم، سرطان در لنفوسیت ها ایجاد می شود که پس از تولید در مغز استخوان در خون و بافت لنفاوی گردش می کنند. لنفوم می تواند در بسیاری از نقاط بدن از جمله مغز استخوان رخ دهد.
دو نوع اصلی لنفوم وجود دارد:
- لنفوم غیر هوچکین: این نوع لنفوم می تواند در هر جایی از بدن ایجاد شود و انواع مختلفی از لنفوسیت ها را تحت تاثیر قرار می دهد.
- لنفوم هوچکین: لنفوم هوچکین نیز نوعی سرطان است که لنفوسیت ها را تحت تاثیر قرار می دهد. به دلیل وجود نوع خاصی از سلول های غیر طبیعی به نام سلول رید استرنبرگ، از لنفوم غیر هوچکین متمایز است.
علت سرطان مغز استخوان
سرطان زمانی ایجاد می شود که DNA (ماده ژنتیکی) در سلول های آسیب دیده به نوعی غیر طبیعی شود. در بسیاری از موارد، علت دقیق این سرطان ها به طور کامل شناخته نشده است. اما عوامل خطر شناخته شده ای وجود دارد که می تواند شانس ابتلا به این سرطان ها را افزایش دهد.
با این حال، برخی از عوامل موثر ممکن است شامل این موارد باشد:
- افراد دارای نقص ایمنی (پس از پیوند یا کسانی که داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی مصرف می کنند، بیماران HIV)
- قرار گرفتن در معرض تشعشعات مضر، مواد شیمیایی و آفت کش ها
- استعداد ژنتیکی
- سیگار کشیدن و نوشیدن الکل
- چاق
تشخیص سرطان مغز استخوان
تشخیص سرطان های مغز استخوان نیازمند مراحل متعددی است که اغلب با بررسی تاریخچه پزشکی بیمار و معاینه فیزیکی توسط پزشک شروع می شود.
آزمایشات ممکن است برای ارزیابی شمارش کامل خون (CBC) انجام شود. این آزمایش نتیجه ای از تعداد گلبول های سفید، گلبول های قرمز و پلاکت ها و همچنین ناهنجاری هایی در شکل و اندازه گلبول های خونی را ارائه می دهد. آزمایش خون اضافی می تواند عملکرد کلیه و کبد، الکترولیت ها و موارد دیگر را ارزیابی کند.
در صورت لزوم، بیوپسی مغز استخوان ممکن است انجام شود که شامل برداشتن مقدار کمی از بافت مغز استخوان و بررسی آن در زیر میکروسکوپ است. این روش هر گونه ناهنجاری در مغز استخوان را تعیین می کند و آزمایشات بیشتر بر روی مغز استخوان می تواند به دنبال تغییرات یا جهش های ژنتیکی باشد.
مطالعات تصویربرداری مانند اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) یا اسکن توموگرافی پوزیترون (PET) می تواند به شناسایی وسعت سرطان و گسترش آن به سایر قسمت های بدن کمک کند.
انجام آزمایش CBC در آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک جردن
آزمایش CBC توسط آزمایشگاه جردن قابل انجام است و نتیجه آن ظرف 2 الی 3 ساعت گزارش می گردد.
این آزمایشگاه جهت رفاه حال مراجعین، امکان اعزام نمونه گیر به محل را نیز فراهم کرده است.
جهت هماهنگی اعزام نمونه گیر به محل با شماره های 09128905065 و 09128905066 تماس حاصل فرمایید.
درمان سرطان مغز استخوان
نوع درمان سرطان مغز استخوان به عوامل زیادی از جمله وسعت و نوع سرطان، سن و سلامت کلی فرد بستگی دارد. پزشک، درمان را متناسب با نیازهای مراقبت های بهداشتی فرد تنظیم می کند.
پس از تشخیص سرطان مغز استخوان، پزشک یا انکولوژیست تمام گزینه های درمانی موجود را با فرد مورد بحث قرار می دهد. آن ها ممکن است درمان های خاصی را برای حذف سرطان، جلوگیری از گسترش آن یا به حداقل رساندن علائم برای افزایش راحتی و کیفیت زندگی بیمار توصیه کنند.
انواع درمان عبارتند از:
- شیمی درمانی
در این روش از داروها برای از بین بردن سلول های سرطانی یا جلوگیری از تکثیر آن ها استفاده می شود. پزشک اغلب درمان را با تزریق داخل وریدی (IV) انجام می دهد. با این حال، گاهی اوقات در شیمی درمانی، داروهای خوراکی برای بیمار تجویز می شود.
- پرتو درمانی
این درمان شامل تزریق مستقیم تابش به سلول های سرطانی برای جلوگیری از تکثیر و گسترش آن ها است. یک متخصص سرطان، به نام انکولوژیست، ممکن است از دستگاهی استفاده کند که مغز استخوان آسیب‌دیده را با پرتو پرتوانی از تابش مورد هدف قرار می‌دهد.
اگر سرطان در سراسر بدن پخش شده باشد، انکولوژیست ممکن است تابش کامل بدن را توصیه کند. در کنار داروهای شیمی درمانی، این تابش اغلب یک مرحله مقدماتی برای پیوند مغز استخوان است.
- پیوند سلول های بنیادی
پیوند سلول های بنیادی ممکن است در برخی موارد یک گزینه درمانی باشد، اگرچه همه افراد مبتلا به سرطان مغز استخوان کاندیدای این نوع درمان نیستند.
قبل از تزریق سلول های بنیادی، فرد دوزهای بالایی از شیمی درمانی یا پرتودرمانی برای از بین بردن مغز استخوان موجود، دریافت می کند.
نتیجه
چشم انداز افراد مبتلا به سرطان مغز استخوان به طور قابل توجهی در بین افراد متفاوت است.
اگر فردی قبل از گسترش سرطان تشخیص داده شود، به احتمال زیاد به درمان پاسخ می‌دهد و تا سال‌ها پس از بهبودی عاری از سرطان باقی می‌ماند.
در سایر افراد، سرطان مغز استخوان تهاجمی است. درمان ممکن است برای این افراد موثر نباشد. علاوه بر این، هم سرطان و هم درمان‌های آن می‌توانند باعث عوارض تهدیدکننده زندگی مانند عفونت شدید یا نارسایی کلیه شوند.
پیش آگهی بیمارانی که به سرطان مغز استخوان مبتلا می شوند کاملاً فردی است. این بستگی به نحوه پاسخ بیمار به درمان و ارتباط زیادی با اراده، سلامت روان، میزان گسترش سرطان و شرایط زمینه ای بیمار دارد.
- لوسمی حاد بزرگسالان در 70-40 درصد موارد قابل درمان است (لوسمی حاد دوران کودکی – 90-80 درصد).
- لنفوم در 50 تا 60 درصد موارد قابل درمان است.
- عمر بیماران مبتلا به لنفوم با درجه پایین را می توان از 10 تا 20 سال طولانی کرد.
- عمر بیماران مولتیپل میلوما را می توان 5-8 سال طولانی کرد.
گردآورنده: بخش علمی آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک جردن- خانم سعیده گوهری
تایید صحت علمی : جناب آقای دکتر شاهین مرتضی بیگی
