آزمایش آلکالین فسفاتاز (ALP) یک آزمایش خون ساده است که میزان آنزیم آلکالین فسفاتاز را در خون اندازه گیری می کند. ALP پروتئینی است که در تمام بافت های بدن یافت می‌شود، اما بیشترین فراوانی آن در کبد، مجاری صفراوی و استخوان است. این آنزیم نقش اساسی در عملکرد کبد و فرآیند تشکیل استخوان دارد. میزان ALP بالاتر یا پایین تر از محدوده طبیعی در خون می‌تواند نشان‌دهنده مشکل در کبد، استخوان ها و سایر بیماری ها باشد.
اهمیت انجام تست ALP چیست؟
تست ALP در تشخیص و نظارت بر درمان بیماری های کبد و استخوان بسیار مهم است. اگر سطح ALP فرد غیر طبیعی باشد، ممکن است نشان دهنده مشکل در کبد یا استخوان باشد که نیاز به بررسی بیشتر دارد.
تست ALP چه چیزی را اندازه گیری می کند؟
تست ALP میزان آنزیم آلکالین فسفاتاز را در خون اندازه گیری می کند. سطوح بالا می تواند نشان دهنده بیماری کبد یا اختلالات استخوانی باشد، در حالی که سطوح پایین می تواند نشان دهنده سوء تغذیه یا برخی شرایط ژنتیکی باشد.
چه زمانی آزمایش ALP تجویز می شود؟
پزشک معمولاً آزمایش را به عنوان بخشی از آزمایشات معمول تجویز می کند. آلکالین فسفاتاز معمولاً با یک سری آزمایشات دیگر به نام پانل کبدی تجویز می شود. همچنین زمانی که فرد علائم بیماری کبدی یا اختلالات استخوانی داشته باشد، این آزمایش همراه با برخی آزمایشات دیگر نیز انجام می شود.
علائم بیماری های مرتبط با آسیب یا بیماری کبدی معمولاً عبارتند از:
- ضعف، خستگی
- از دست دادن اشتها
- حالت تهوع، استفراغ
- تورم و یا درد شکم
- زردی
- ادرار تیره، مدفوع روشن
- خارش
علائم و نشانه های مربوط به اختلال استخوان عبارتند از:
- درد استخوان و یا مفصل
- افزایش شکستگی ها در بدن
- استخوان های تغییر شکل یافته
همچنین ممکن است زمانی که بیمار علائم انسداد مجرای صفراوی (مانند سنگ کیسه صفرا) را دارد، پزشک آزمایش ALP را تجویز کند، مانند:
- درد شدید در وسط یا سمت راست بالای شکم
- درد در پشت یا شانه راست
- حالت تهوع همراه با درد شکم
- احساس درد در شکم بعد از خوردن غذای چرب ( به علت منقبض شدن کیسه صفرا )
قبل از آزمایش ALP چه اقداماتی باید انجام شود؟
برای انجام این آزمایش الزاما نیازی به ناشتایی نیست ولی بهتر است از مصرف غذای چرب قبل از آزمایش خودداری شود و 5 ساعت ناشتایی رعایت شود.
همچنین، برخی داروها می توانند بر سطح ALP تأثیر بگذارند، بنابراین در صورت مصرف هر نوع دارو یا مکمل، پزشک باید مطلع شود.
چه نوع نمونه ای مورد نیاز است؟
این یک آزمایش خون است که نیاز به نمونه خون از ورید بازو دارد.
تست ALP هر چند وقت یکبار باید انجام شود؟
تعداد دفعات آزمایش ALP به توصیه های پزشک به وضعیت سلامتی افراد بستگی دارد. اگر فرد از نظر یک بیماری شناخته شده کبد یا استخوان تحت نظر باشد، پزشک ممکن است آزمایش منظم را توصیه کند.
نتیجه آزمایش به چه معنا است؟
نتایج این آزمایش اغلب در کنار آزمایش GGT (گاما گلوتامیل ترانسفراز) و سایر آزمایش‌هایی که همزمان انجام شده‌اند، مانند آزمایش‌های پانل کبدی تفسیر می‌شوند. آزمایشات همچنین با توجه به سابقه بالینی بیمار ارزیابی می شوند.
سطوح بالای ALP نشان می دهد که کبد آسیب دیده است یا شرایطی وجود دارد که باعث افزایش فعالیت سلول های استخوانی می شود. اگر تست هایی که بخشی از پانل کبدی هستند بالا باشد، ALP به دلیل آسیب کبدی ایجاد می شود.
اگر GGT نیز بالا باشد، ALP به دلیل بیماری کبدی است. از طرف دیگر، اگر آزمایشات کبدی و GGT طبیعی باشد، ALP بالا به دلیل بیماری استخوانی است.
اگر علائم و نشانه ها دلیل بالا بودن سطح ALP در خون را مشخص نکنند، ممکن است آزمایشی برای شناسایی ایزوآنزیم افزایش یافته در خون انجام شود. ALP نسبتاً بالا به دلیل لنفوم هوچکین، کولیت اولسراتیو، نارسایی احتقانی قلب یا برخی عفونت های باکتریایی رخ می دهد.
آیا نتیجه غیرطبیعی تست ALP می تواند نشانه سرطان باشد؟
در حالی که سطح غیرطبیعی ALP می تواند نشان دهنده شرایط مختلف، از جمله بیماری کبد یا اختلالات استخوانی باشد، همچنین می تواند در انواع خاصی از سرطان ها، مانند سرطان کبد یا استخوان، افزایش یابد. با این حال، آزمایش‌های دیگری برای تأیید تشخیص سرطان ضروری است.
سوالات متداول
بله، حفظ یک رژیم غذایی متعادل و سبک زندگی سالم می تواند از سلامت کبد و استخوان حمایت کند، که ممکن است بر سطح ALP تأثیر بگذارد. محدود کردن الکل و اجتناب از داروهای غیر ضروری نیز می تواند به محافظت از کبد کمک کند.
بسته به نتایج آزمایش ALP، پزشک ممکن است آزمایش‌های اضافی مانند آزمایش‌های عملکرد کبد، آزمایش ALP اختصاصی استخوان، تصویربرداری مانند سونوگرافی یا سی‌تی اسکن را برای بررسی بیشتر علت سطح غیرطبیعی ALP توصیه کند.
سطوح پایین ALP می تواند ناشی از سوء تغذیه، برخی اختلالات ژنتیکی، یا در موارد شدید، بیماری ویلسون باشد. (یک اختلال ارثی نادر که باعث تجمع مس در کبد، مغز و سایر اندام های حیاتی می شود.)
انجام آزمایش ALP در آزمایشگاه جردن
آزمایش آلکالین فسفاتاز توسط آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک جردن قابل انجام است و نتیجه آن به صورت روزانه گزارش می گردد.
جهت دریافت اطلاعات بیشتر با شماره تماس 88798979-021 تماس حاصل فرمایید.
گردآورنده: بخش علمی آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک جردن- خانم سعیده گوهری
