نقرس یک بیماری مفصلی است که با درد شدید مفاصل، قرمزی و تورم مشخص می شود. به ویژه در انگشتان شست پا که رسوب کریستال باعث ایجاد نواحی کوچکی از تورم به نام توفی می شود. این عارضه یک آرتریت التهابی دردناک بوده که بسیاری از افراد را تحت تاثیر قرار می دهد. معمولا این بیماری به دلیل وجود اسید اوریک اضافی در بدن ایجاد می شود.
به طور معمول، هر بار فقط یک مفصل (اغلب مفصل شست پا) را درگیر می کند اما مچ پا، پاشنه پا، زانو، مچ دست، انگشتان دست و آرنج همگی می توانند تحت تاثیر قرار گیرند. آرتریت نقرسی، یک شکل شدیدتر از آرتریت است که می تواند به دلیل حملات مکرر نقرس ایجاد شود. این بیماری هیچ درمانی ندارد، اگرچه می توان آن را به طور موثر با داروها کنترل کرد.
علت بروز بیماری نقرس
نقرس در اثر رسوب کریستال های نمک در فضاهای مفصلی ایجاد می شود. کریستال ها شامل اورات مونوسدیم و بلورهای پیروفسفات کلسیم است. رسوب کریستال ها به دلیل افزایش سطح اسید اوریک در بدن می باشد.
اسید اوریک رسوب می کند و کریستال ها را تشکیل می دهد که در نواحی مختلف بدن، به ویژه در فضاهای مفصلی که با بافت مفصل واکنش می دهند و باعث بروز این عارضه می شوند. علت افزایش سطح اسید اوریک ممکن است اولیه یا ثانویه باشد. علت اولیه نقرس، تولید بیش از حد اسید اوریک در بدن به دلیل اختلالات ژنتیکی مانند سندرم لش-نیهان و کمبود گلوکز-6-فسفات دهیدروژناز (G6PD) می باشد.
علت ثانویه، افزایش اسید اوریک به دلیل الکل، تاثیرات رژیم غذایی، اختلالات متابولیک، سایر بیماری ها و داروهایی بوده که باعث هیپراوریسمی می شوند. این موارد عبارتند از فشار خون بالا، کم خونی، دیابت شیرین، نارسایی کلیه، افزایش سطح کلسترول و غیره.
انواع نقرس
انواع نقرس به مراحل مختلف بیماری اشاره دارد که به شرح زیر است:
هیپراوریسمی بدون علامت
سطح اسید اوریک در یک فرد ممکن است بدون هیچ علائمی افزایش یابد. افراد در این مرحله نیازی به درمان ندارند اما سطوح بالای اسید اوریک در خون باعث آسیب بافت می شود. در نتیجه، پزشک روش هایی را برای کاهش تجمع اسید اوریک توصیه خواهد کرد.
نقرس حاد
در این نوع، به طور ناگهانی کریستال های اسید اوریک در مفصل باعث التهاب حاد و درد شدید می شوند. این حمله ممکن است بین 3 روز تا 2 هفته طول بکشد. استرس و مصرف بیش از حد الکل نیز به این حملات یا علائم شدید کمک می کند.
بیشتر بخوانید: آزمایش BUN چیست؟
نقرس اینتروال یا میان بحرانی
این دوره بین حملات نقرس حاد رخ می دهد. با پیشرفت نقرس، این فواصل کوتاه تر می شوند. در بین این دوره ها، بلورهای اسید اوریک ممکن است به تجمع در بافت ها ادامه دهند.
نقرس توفاسه مزمن
ناتوان کننده ترین نوع نقرس بوده که منجر به آسیب دائمی به مفاصل و کلیه ها می شود. در این مرحله، افراد ممکن است آرتریت مزمن داشته باشند و توفی در نواحی سردتر بدن مانند مفاصل انگشتان ایجاد شود. لازم به ذکر است نقرس توفاسه مزمن بعد از چندین سال مشاهده می شود. با این حال، اگر فرد درمان موثری دریافت کند، بعید است نقرس به این مرحله برسد.
نقرس کاذب
یکی از شرایطی که به راحتی می توان آن را با نقرس اشتباه گرفت، رسوب پیروفسفات کلسیم می باشد که به عنوان نقرس کاذب شناخته می شود. علائم آن بسیار شبیه به نقرس است، اگرچه شدت کمتری دارند. تفاوت اصلی بین نقرس و نقرس کاذب این است که مفاصل توسط کریستال های پیروفسفات کلسیم به جای کریستال های اسید اوریک تحریک می شوند.
بیشتر بخوانید: سرطان چشم چیست؟
علائم و نشانه های بیماری نقرس
به طور کلی علائم و نشانه های این عارضه به شرح زیر است:
- درد در مچ پا، مچ دست، زانو نیز قابل توجه است.
- التهاب، قرمزی، گرمی و درد در انگشت شست پا به شدت نشان دهنده نقرس است.
- رسوبات کریستالی در بافت های نرم (گوش، انگشتان دست، پا و غیره) را توفی می نامند.
- در ابتدا علائم در مفاصل منفرد مشاهده می شوند اما با پیشرفت بیماری، مفاصل متعددی درگیر می شوند.
- همچنین در صورت درگیری چشم، توفی در چشم رسوب می کند و باعث تاری دید و سایر علائم چشمی می شود.
عوارض بیماری نقرس
عوارض نقرس شامل موارد زیر است:
- سنگ کلیه
- گرفتگی نخاع
- عفونت های ثانویه
- نفروپاتی اسید اوریک
- آرتریت دژنراتیو شدید
- شکستگی در مفاصل با رسوب کریستال
تشخیص بیماری نقرس
اگر پزشک مشکوک به این بیماری باشد، آزمایشاتی را برای کمک به تشخیص نقرس تجویز خواهد کرد. این آزمایشات برای تشخیص نقرس شامل موارد زیر است:
آزمایشات خون
پزشک می خواهد با استفاده از یک آزمایش خون سطح اسید اوریک را بررسی کند. هنگامی که سطوح به طور مداوم بالای 6.8 میلی گرم در دسی لیتر باشد، اسید اوریک می تواند کریستال هایی در مفصل ایجاد کند که منجر به التهاب مفصل و حمله نقرس می شود.
همه افرادی که اسید اوریک بالاتر از این سطح دارند، به نقرس مبتلا نمی شوند. فقط داشتن سطح اسید اوریک بالا برای تشخیص نقرس کافی نیست. با این حال، آزمایش خون هم برای کمک به تشخیص و هم برای نظارت بر سطح اسید اوریک در افرادی که داروهای طولانی مدت برای درمان این عارضه مصرف می کنند، مفید است.
بیشتر بخوانید: آزمایشگاه طرف قرارداد با بیمه بانک صادرات
آزمایش مایع مفصلی
آزمایشی که می تواند بیماری نقرس را به طور قطعی تشخیص دهد، آرتروسنتز بوده که به آن آسپیراسیون مفصل نیز می گویند. پزشک ناحیه اطراف مفصل ملتهب را بی حس می کند و مقداری مایع را با استفاده از یک سوزن ظریف و توخالی خارج می کند. سپس این مایع زیر یک نوع خاص از میکروسکوپ مورد بررسی قرار می گیرد تا به دنبال کریستال های اسید اوریک مشخص باشد.
سونوگرافی
این تکنیک از امواج صوتی برای تشخیص مایعات و التهاب در بافت های نرم و ناهنجاری های ماهیچه ها یا تاندون ها استفاده می کند. سونوگرافی همچنین شواهدی از کریستال ها و توفی ها (که رسوب های توده ای از کریستال های اسید اوریک در زیر پوست قابل مشاهده هستند و می توانند در اطراف مفاصل ظاهر شوند) را نشان می دهد.
توموگرافی کامپیوتری با انرژی دوگانه (DECT)
این نوع اشعه ایکس تصاویر سه بعدی تولید می کند که ساختارهایی غیر از استخوان را نشان می دهد. DECT برای دیدن کریستال های اسید اوریک در مفاصل استفاده می شود.
بیشتر بخوانید: آزمایش ACE چیست؟
درمان بیماری نقرس
- اسید اوریک بیش از حد در بدن یا هیپراوریسمی عامل اصلی بروز این بیماری است.
- درمان های رایج شامل داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی و کورتیکواستروئیدها است که همچنین با التهاب مبارزه می کنند. این داروها، تورم و درد را در نواحی که نقرس تحت تاثیر قرار می دهد، کاهش می دهند.
- برخی داروها تولید اسید اوریک را کاهش می دهند و توانایی کلیه را برای حذف اسید اوریک از بدن بهبود می بخشند.
- بدون درمان، حمله حاد نقرس 12 تا 24 ساعت پس از شروع به بدترین حالت خود می رسد. فرد می تواند انتظار داشته باشد که طی 1 تا 2 هفته بدون درمان بهبود یابد اما ممکن است در این دوره درد قابل توجهی وجود داشته باشد.
- درمان این عارضه شامل داروهای تجویزی است. این داروها به درمان علائم، جلوگیری از مرحله شدید بیماری و کاهش خطر عوارضی مانند سنگ کلیه و کریستال های اسیدی که توده های سفید رنگی را در نواحی آسیب دیده تشکیل می دهند، کمک می کنند.
نتیجه گیری
با توجه به مطالب ذکر شده در بالا نتیجه می گیریم، نقرس یک نوع رایج آرتریت بوده و در مردان شایع تر از زنان است که منجر به درد شدید، تورم و سفتی در مفاصل خاص و اطراف آن می شود. هیپراوریسمی (اسید اوریک اضافی در خون) علت اصلی بروز این بیماری است. اگر بدن اسید اوریک بیش از حد تولید کند یا کلیه ها آن را به طور موثر دفع نکنند، ممکن است این بیماری رخ دهد. معمولا پزشک داروهای تجویزی را برای درمان نقرس با کاهش التهاب و کمک به تنظیم سطح اسید اوریک توصیه می کند.
انجام آزمایش اسید اوریک در آزمایشگاه جردن
آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک جردن با تجهیزات پیشرفته و کادر متخصص، خدمات متنوعی را در زمینه آزمایش های پزشکی ارائه می دهد. یکی از این خدمات ، انجام آزمایش اسید اوریک بر روی نمونه خون یا ادرار است . از مزایای استفاده از خدمات آزمایشگاه جردن می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- اطمینان از صحت نتایج گزارش شده
- امکان دریافت نتیجه آزمایش در کوتاه ترین زمان ممکن
- امکان انجام آزمایش تحت پوشش بیمه های پایه و تکمیلی
- امکان انجام آزمایش در محل بدون نیاز به مراجعه به آزمایشگاه
جهت دریافت اطلاعات بیشتر با شماره 09128905065 و 09128905066 تماس حاصل فرمایید.
- گردآورنده: بخش علمی آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک جردن- خانم سعیده گوهری
- تایید صحت علمی : جناب آقای دکتر شاهین مرتضی بیگی
