کتواسیدوز دیابتی (DKA) یکی از عوارض دیابت است که به دلیل کمبود انسولین و در نتیجه افزایش سطح قند و اسیدهای کتو در خون ایجاد می شود. یک وضعیت اورژانسی تهدید کننده زندگی که بیشتر در افراد مبتلا به دیابت نوع 1 رخ می دهد، اما افراد مبتلا به دیابت نوع 2 نیز می توانند تحت تأثیر قرار گیرند. علائم حاد شامل استفراغ، نفس نفس زدن، افزایش ادرار، گیجی و غیره می باشد.
علت کتواسیدوز دیابتی
انسولین در بدن انسان توسط پانکراس تولید می شود. در دیابت شیرین، این عملکرد مختل می شود و پانکراس قادر به تولید انسولین کافی و مورد نیاز بدن نیست. بنابراین افرادی که از دیابت رنج می‌برند، از داروهایی استفاده می‌کنند که ترشح انسولین را از پانکراس افزایش می‌دهند یا از انسولین برای مدیریت بیماری خود استفاده می‌کنند.
اگر آنها مصرف داروها یا انسولین را فراموش کنند، سطح قند خون افزایش می یابد. همچنین در برخی شرایط مانند عفونت، بارداری، ضربه، جراحی و مصرف برخی داروها، نیاز بدن به قند و انسولین افزایش می یابد که در دسترس نیست و در نتیجه کتواسیدوز دیابتی ایجاد می شود.
عوامل زیر می توانند باعث کتواسیدوز دیابتی شوند:
- مشکلات انسولین درمانی
- بیماری یا عفونت
- ضربه یا جراحی
- سکته مغزی یا حمله قلبی
- پانکراتیت
- بارداری
- سوء مصرف الکل یا مواد مخدر
- برخی از داروها
عوامل خطر
عوامل زیر می توانند احتمال ابتلا به کتواسیدوز دیابتی را افزایش دهند:
- ابتلا به دیابت نوع 1 (DM)
- دیابت نوع 2 (DM) تشخیص داده نشده
- عدم استفاده از انسولین یا استفاده از انسولین تاریخ مصرف گذشته
- ابتلا به دیابت و شروع داروهای جدید مانند استروئیدها یا دیورتیک ها
- ابتلا به دیابت و استفاده از داروهای غیرقانونی مانند کوکائین
- ابتلا به دیابت و عفونت، استرس و غیره
اپیدمیولوژی
اگرچه بر خودمراقبتی بیماران دیابتی بیش از حد تاکید شده است، اما کتواسیدوز دیابتی (DKA) همچنان مسئول 14 درصد از بستری شدن در بیمارستان و 16 درصد از مرگ و میرهای مرتبط با دیابت است. افراد جوان مبتلا به دیابت نوع 1 بیشتر تحت تأثیر کتواسیدوز دیابتی قرار می گیرند.
تشخیص کتواسیدوز دیابتی
افرادی که مبتلا به دیابت هستند و علائم و نشانه های کتواسیدوز دیابتی (DKA) را دارند، بهتر است سطح قند خون خود را در خانه بررسی کنند. اگر بیشتر از 250 میلی گرم در دسی لیتر باشد، باید کتون های موجود در ادرار را با کیت تست کتون ارزیابی کنند. وجود کتون ها یک علامت هشداردهنده DKA است و باید فورا به پزشک یا حتی بخش اورژانس مراجعه شود.
پزشک شرح حال افراد را می گیرد و آنها را از نظر علائم DKA معاینه می کند، به ویژه علائم کم آبی مانند خشکی لب و زبان، کاهش کشسانی پوست، فشار خون پایین و افزایش ضربان قلب. همچنین پزشک ممکن است آزمایش های زیر را برای بیمار تجویز کند:
- سطح گلوکز خون
- سطح آمیلاز و لیپاز خون برای بررسی پانکراتیت
- آزمایش dipstickادرار
- سطوح کتون
- سطح گازهای خون شریانی (ABG)
- شمارش کامل خون (CBC)
- سطوح BUN و کراتینین
- کشت ادرار و خون
- الکتروکاردیوگرام برای بررسی حمله قلبی
- آزمایشات تصویربرداری
- اشعه ایکس قفسه سینه می تواند عفونت در ریه ها را نشان دهد.
- سی تی اسکن یا ام آر آی سر می تواند علائم ادم مغزی را مشخص کند.
تشخیص های افتراقی
برخی از شرایط دیگر ممکن است مشابه DKA به نظر برسند. شامل:
- پانکراتیت حاد
- کما هیپراسمولار
- کتواسیدوز الکلی
- آپاندیسیت
- عفونت دستگاه ادراری (UTI) در زنان
- اسیدوز لاکتیک
- اسیدوز متابولیک
- سمیت سالیسیلات
- شوک سپتیک
بیشتر بخوانید: بیماری نقرس چیست؟
درمان کتواسیدوز دیابتی
در صورت تشخیص DKA، مدیریت شرایط حاد مورد نیاز است که در بیمارستان انجام می شود. اهداف درمان عبارتند از:
- اصلاح سطح گلوکز خون با استفاده از انسولین وریدی
- درمان وضعیت هیدراتاسیون با مایعات IV
- درمان کمبود الکترولیت ها به ویژه پتاسیم
- اصلاح وضعیت اسید و باز بدن
- درمان علت زمینه ای
پیشگیری از کتواسیدوز دیابتی
هنگامی که DKA به موقع تشخیص داده شود و درمان انجام شود، نتایج بسیار رضایت بخش خواهد بود. اگر بیمار با کمای عمیق، کاهش دمای بدن، کاهش خروجی ادرار مراجعه کند، پیش آگهی ضعیف است. همچنین، یک بیماری شدید در بیماران مسن نیز می تواند خطرناک باشد.
افرادی که دیابت دارند، برای جلوگیری از احتمال ابتلا به DKA باید نکات زیر را رعایت کنند:
- بررسی سطح قند خون
- مصرف منظم داروها
- نگه داشتن سطح قند در محدوده طبیعی و خودداری از مصرف غذاهای شیرین
انجام آزمایش خون در منزل
آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک جردن به منظور رفاه حال شهروندان گرامی امکان اعزام نمونه گیر به منزل را فراهم کرده است. چنانچه درخواست انجام آزمایش در محل دارید با شماره های 09128905065 و 09128905066 تماس بگیرید.
این آزمایشگاه با تمامی بیمه های پایه و تکمیلی طرف قرارداد است و شما می توانید آزمایش خود را تحت پوشش بیمه انجام دهید.
- گردآورنده: بخش علمی آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک جردن- خانم سعیده گوهری
- تایید صحت علمی : جناب آقای دکتر شاهین مرتضی بیگی
