کمبود آهن و خستگی مزمن از شایع ترین مشکلاتی هستند که بسیاری از افراد در سنین مختلف با آن دست و پنجه نرم می کنند. آهن یکی از مواد معدنی حیاتی برای بدن بوده که نقش اصلی آن در تولید هموگلوبین و انتقال اکسیژن به سلول هاست. وقتی سطح آهن در بدن پایین بیاید، انرژی کافی به بافت ها نمی رسد و همین موضوع منجر به احساس بی حالی، ضعف و خستگی دائمی می شود. در این مقاله به بررسی علائم کمبود آهن، تفاوت میان خستگی ناشی از کمبود آهن و خستگی های معمولی، راهکارهای غذایی و درمانی برای برطرف کردن این مشکل و نقش کمبود آهن در زنان می پردازیم پس با ما همراه باشید.
آهن چیست و چرا برای بدن حیاتی است؟
آهن (Iron) یک ماده معدنی ضروری برای بدن است که نقش اصلی آن در ساخت هموگلوبین یعنی پروتئین حمل کننده اکسیژن در گلبول های قرمز خون است. بدون آهن کافی، بدن نمی تواند اکسیژن را به درستی به اندام ها و عضلات برساند و همین موضوع باعث خستگی، بی حالی و ضعف عمومی می شود.
کمبود آهن چه زمانی رخ می دهد؟
کمبود آهن به دو شکل دیده می شود:
- کاهش ذخایر آهن در بدن (بدون افت هموگلوبین هنوز)
- کم خونی ناشی از فقر آهن (Iron Deficiency Anemia – IDA)
لازم به ذکر است این کمبود ممکن است بنا به دلایل زیر باشد:
- بارداری و شیردهی
- تغذیه ناکافی یا گیاه خواری بدون مکمل
- خونریزی مزمن (قاعدگی های شدید، گوارشی، جراحی ها)
- سوء جذب آهن (در بیماری هایی مثل سلیاک، کرون، یا بعد از جراحی معده)
بیشتر بخوانید: آزمایش در منزل برای سالمندان
علائم رایج کمبود آهن
علائم رایج کمبود آهن از خستگی و ضعف مداوم گرفته تا کاهش تمرکز، سرگیجه و حتی مشکلات پوستی، کمبود آهن که تاثیرات گسترده ای روی زندگی روزمره دارد. شناسایی این علائم به موقع، کلید پیشگیری از مشکلات جدی تر و بهبود سطح انرژی بدن است.
- تپش قلب
- ریزش مو
- شکنندگی ناخن ها
- سردرد یا سرگیجه
- تنگی نفس با فعالیت کم
- رنگ پریدگی پوست و مخاط
- خستگی مفرط و ضعف عضلانی
- ولع برای خوردن یخ یا خاک (پیکا)
چرا کمبود آهن باعث خستگی می شود؟
آهن نقش کلیدی در تولید هموگلوبین دارد، ماده ای که اکسیژن را به سلول های بدن منتقل می کند. وقتی سطح آهن پایین بیاید، اکسیژن کافی به بافت ها نمی رسد و بدن دچار کمبود انرژی می شود. همین موضوع باعث احساس ضعف، بی حوصلگی و خستگی مزمن می شود که زندگی روزمره را تحت تاثیر قرار می دهد.
- کمبود آهن =کاهش هموگلوبین = کاهش اکسیژن رسانی به بافت ها
- عضلات، مغز و اندام های حیاتی برای عملکرد بهینه نیاز به اکسیژن دارند.
- وقتی اکسیژن کافی نمی رسد، بدن وارد حالت صرفه جویی می شود و خستگی، خواب آلودگی و افت تمرکز بروز می کند.
چه افرادی در معرض کمبود آهن هستند؟
- افراد سالمند
- کودکان در حال رشد
- افراد با رژیم گیاه خواری
- خانم های باردار یا شیرده
- خانم ها با دوره قاعدگی شدید
- بیماران با بیماری های گوارشی مزمن
روشهای تشخیص کمبود آهن
برای تشخیص دقیق فقر آهن، انجام آزمایش خون ضروری است. آزمایش هایی که برای تشخیص این عارضه تجویز می شوند عبارتند از:
- CBC (شمارش کامل سلول های خونی)
- Ferritin (فریتین یا شاخص ذخیره آهن بدن)
- Serum Iron (آهن سرم)
- TIBC (ظرفیت اتصال آهن)
- Transferrin Saturation (درصد اشباع ترانسفرین)
نکته مهم: گاهی ممکن است هموگلوبین طبیعی باشد اما فریتین پایین باشد که نشانه کاهش ذخایر آهن قبل از بروز کم خونی است.
بیشتر بخوانید: سندرم درد مزمن چیست؟
روشهای درمان کمبود آهن
به طور کلی روشهای درمان کمبود آهن به شرح زیر است:
- مکمل آهن: قرص یا شربت تحت نظر پزشک
- در موارد شدید: تزریق وریدی آهن یا بررسی علت خونریزی داخلی
- اصلاح رژیم غذایی: مصرف منابع آهن دار مانند گوشت قرمز، جگر، تخم مرغ، عدس، اسفناج، مغزها
چرا آزمایشگاه جردن بهترین گزینه برای بررسی کمبود آهن است؟
- تخصص، دقت و تجهیزات پیشرفته: آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک جردن با بهره گیری از تجهیزات مدرن، کیت های معتبر و پرسنل متخصص، نتایج دقیق و قابل اعتماد از آزمایش های فقر آهن را ارائه می دهد.
- نمونه‌گیری در منزل: برای رفاه حال بیماران، امکان نمونه گیری در منزل یا محل کار نیز فراهم است؛ حتی در روزهای تعطیل.
- جهت هماهنگی نمونه‌گیری در منزل: 09128905066 – 09128905065
- همکاری با بیمه ها: آزمایشگاه جردن طرف قرارداد با تمامی بیمه های پایه و تکمیلی می باشد.
- انجام همزمان آزمایش های کمبود آهن با سایر بررسی ها: در صورت نیاز، آزمایش های مرتبط با کم خونی های مزمن، بیماری های گوارشی، ژنتیکی و تست های اختصاصی ویتامین ها نیز قابل انجام است.
آدرس و راه های ارتباطی با آزمایشگاه جردن
- آدرس: تهران، بالاتر از چهارراه جهان کودک، بلوار آفریقا، قبل از پل میرداماد، خیابان عمدی، پلاک ۹
- تلفن: 02188798979
- ساعت کاری: شنبه تا چهارشنبه: ۶:۳۰ الی ۲۰، پنج‌شنبه: ۶:۳۰ الی ۱۸، روزهای تعطیل رسمی: ۷ تا ۱۵
- سایت www.jordanmedlab.com
- اینستاگرام @jordan.laboratory
بیشتر بخوانید: تست پروتئین الکتروفورز چیست؟
نتیجه گیری
با توجه به مطالب ذکر شده در بالا نتیجه می گیریم، کمبود آهن یکی از مشکلات شایع اما قابل پیشگیری و درمان است که تاثیر زیادی بر سطح انرژی، تمرکز و کیفیت زندگی دارد. با شناسایی به موقع علائم، انجام آزمایش های لازم و رعایت رژیم غذایی غنی از آهن یا استفاده از مکمل های تجویز شده توسط پزشک میتوان از خستگی مزمن و مشکلات ناشی از کمبود آهن جلوگیری کرد. توجه به سلامت آهن بدن، کلید حفظ انرژی، نشاط و عملکرد بهینه بدن در زندگی روزمره است.
منابع:
1. World Health Organization. Iron Deficiency Anaemia: Assessment, Prevention, and Control. WHO, 2001.
2. National Institutes of Health. Iron – Fact Sheet for Health Professionals. NIH.gov
3. Mayo Clinic. Iron deficiency anemia – Symptoms and causes. www.mayoclinic.org
4. MedlinePlus. Iron in diet. U.S. National Library of Medicine.
5. Cleveland Clinic. Iron Deficiency: Overview and More.
- گردآورنده: بخش علمی آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک جردن- خانم سعیده گوهری
- تایید صحت علمی : جناب آقای دکتر شهاب سلامی
