هورمون گاسترین یکی از اصلی‌ترین هورمون‌های موجود در دستگاه گوارش است که توسط سلول‌های غده‌ای دیوار معده ترشح می‌شود. وظیفه اصلی این هورمون، تحریک ترشح اسیدهای معده و افزایش موشکافی آنها به منظور هضم غذا است.
گاسترین همچنین تأثیراتی در رفتارهای مختلف معده از جمله افزایش حرکات معده و تشدید انقباضات آن دارد، که هر دوی این عوامل به بهبود هضم غذا و جذب مواد مغذی کمک می‌کنند.
گاسترین چیست؟
گاسترین هورمونی است که عملکردهای خاصی را در دستگاه گوارش تنظیم می کند. هورمون ها مواد شیمیایی در جریان خون می باشند. یکی از عملکردهای اصلی هورمون گاسترین تحریک ترشح اسید معده است که به تجزیه غذا در معده برای هضم کمک می کند.
هورمون گاسترین در بدن چه نقشی دارد؟
گاسترین چندین عملکرد مهم دارد، مانند:
- معده را برای ترشح اسید معده (اسید کلریدریک) تحریک می کند.
- در انقباضات عضلانی معده (حرکت معده) نقش دارد.
- مخاط معده را تحریک می کند تا دائماً خود را دوباره پر کند.
- همراه با کوله سیستوکینین باعث انقباض کیسه صفرا و پانکراس می شود.
تفاوت بین گاسترین و اسید معده چیست؟
گاسترین، هورمون شیمیایی است که باعث ترشح اسید معده می شود. اسید معده آنزیم گوارشی پپسین را فعال می کند. این ها مواد اصلی در شیره معده می باشند.
بیشتر بدانید: مشکلات معده؛ آزمایش های ضروری
هورمون گاسترین در کجا تولید می شود؟
اندام های دستگاه گوارش در هماهنگی با فرآیندهای گوارشی، گاسترین را تولید و آزاد می کنند. این هورمون از سلول‌های پوشش اندام‌ها به نام سلول‌های G (که مخفف سلول‌های گاسترین است) تولید می شود.
بیشتر گاسترین از معده، به ویژه قسمت پایین (آنتروم) ترشح می شود. غدد معده در پوشش معده حاوی سلول های G هستند. اثنی عشر و لوزالمعده نیز مقداری گاسترین تولید می کنند.
چه عواملی ترشح گاسترین را تحریک می کند؟
مغز و دستگاه گوارش از طریق اعصاب واگ در ارتباط دائمی هستند. پس از خوردن غذا، فیبرهای عصبی واگ در مغز به معده سیگنال می دهند که با ترشح گاسترین برای هضم آماده شود.
برخی از سیگنال‌هایی که گاسترین را تحریک می‌کنند عبارتند از:
- افزایش سطح pH در معده (زمانی که اسید کمتری وجود دارد)
- کشش دیواره های معده برای جا دادن غذا
- وجود غذاهای خاص، به ویژه پروتئین ها
گاسترین ترشح اسید معده را تحریک می کند که به نوبه خود پپسین را فعال می کند. این مواد به تجزیه پروتئین ها در معده کمک می کنند. گاسترین همچنین حرکات ماهیچه های معده را فعال می کند.
ترشح هورمون گاسترین چگونه متوقف می شود؟
هنگامی که غذا از معده به دوازدهه تخلیه می شود، ترشح گاسترین متوقف می شود و مرحله بعدی هضم را آغاز می کند. همانطور که غذا در معده هضم می شود و سطح اسید در معده افزایش می یابد، گاسترین شروع به کاهش می کند.
ورود غذا به اثنی عشر، کیسه صفرا و لوزالمعده را تحریک می کند تا شیره گوارشی را آزاد کنند. سپس، دستگاه گوارش هورمون سوماتوستاتین را آزاد می کند که ترشح هورمون های دیگر را متوقف می کند.
چه آزمایشی سطح گاسترین را بررسی می کند؟
آزمایش گاسترین نوعی آزمایش خون است که سطح گاسترین در گردش خون را بررسی می کند. یک ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی نمونه کوچکی از خون فرد را از طریق یک سوزن می گیرد و آن را به آزمایشگاه می فرستد.
پزشک ممکن است سطح گاسترین افراد را بررسی کند تا مطمئن شود که خیلی بالا نمی باشد. در حالی که سطوح پایین گاسترین به ندرت اتفاق می افتد، سطوح بالای گاسترین می تواند نشان دهنده بیماری ها و شرایط خاص دستگاه گوارش باشد.
افزایش سطح گاسترین به چه معنا است؟
افزایش سطح گاسترین به عنوان هیپرگاسترینمی شناخته می شود. گاهی اوقات، هیپرگاسترینمی به این معنی است که فرد تومورهای ترشح کننده گاسترین (گاسترینوم) دارد. این ها می توانند در پانکراس یا دوازدهه رخ دهند.
در موارد دیگر، هیپرگاسترینمی می تواند نشانه ای از مهار اسید معده باشد. اسید معده پایین باعث آزاد شدن گاسترین بیشتر می شود و سیگنال هایی را که معمولاً گاسترین را خاموش می کنند، مهار می کند.
سطوح بالاتر گاسترین می تواند باعث افزایش سطح اسید معده در معده و دوازدهه شود. اسید بیش از حد می تواند پوشش مخاطی معده و اثنی عشر را فرسایش دهد و باعث ایجاد زخم (بیماری زخم معده) شود.
اسید معده بیش از حد نیز می تواند به ریفلاکس مزمن اسید (GERD) کمک کند. اگر فرد بیماری زخم پپتیک یا GERD دارد که با دارو بهبود نیافته است، ممکن است پزشک بخواهد سطح گاسترین را بررسی کند.
چه شرایط و اختلالاتی می تواند شامل سطوح بالای گاسترین باشد؟
افرادی که گاسترینوم دارند، ممکن است سطح گاسترین و اسید معده بالا داشته باشند. این ها نوعی تومور نورواندوکرین پانکراس (PET) هستند که گاسترین ترشح می کنند که می توانند سرطانی یا غیرسرطانی باشند.
شرایطی که باعث گاسترینوم می شود عبارتند از:
- سندرم زولینگر-الیسون
- نئوپلازی غدد درون ریز متعدد نوع 1 (MEN1)
شرایطی که باعث افزایش گاسترین و اسید معده بالا بدون گاسترینوم می شود عبارتند از:
- نارسایی مزمن کلیه
- انسداد خروجی معده (GOO)
اگر تولید اسید معده کاهش یابد ممکن است گاسترین بالا با اسید معده کم دیده شود. این می تواند به دلیل گاستریت آتروفیک باشد، زمانی که سلول های تولید کننده اسید در پوشش معده از بین می روند (آتروفی).
علل اصلی گاستریت آتروفیک عبارتند از:
- عفونت هلیکوباکتر پیلوری
- بیماری خودایمنی (گاستریت آتروفیک خود ایمنی)
سایر علل کاهش تولید اسید معده عبارتند از:
- داروهای مسدودکننده اسید، مانند مسدودکننده های H2 یا مهارکننده های پمپ پروتون
- واگوتومی
در صورت داشتن علائم سطح بالای گاسترین چه مواردی باید انجام شود؟
همیشه در مورد علائم گوارشی باید به پزشک مراجعه شود، به خصوص اگر برای مدت طولانی تجربه شود.
علائم مربوط به افزایش گاسترین ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درد و سوزش معده
- دل درد مزمن و سوء هاضمه
- رفلاکس معده یا رگورژیتاسیون
- گلودرد مزمن و گرفتگی صدا
- اسهال مزمن
- مشکلات گوارشی
این علائم می تواند نشان دهنده سطوح بالای اسید معده، گاستریت آتروفیک، بیماری زخم معده یا GERD باشد. در حالی که ممکن است گاسترین درگیر باشد یا نباشد، تشخیص و درمان این شرایط مهم است.
نتیجه گیری
گاسترین یک هورمون مهم در سیستم گوارش است. این هورمون در ترشح اسید معده نقش دارد.
افرادی که علائم معده یا بیماری خاصی دارند که قادر به درمان موثر آنها نبوده اند، پزشک ممکن است آزمایش گاسترین را برای آنها تجویز کند. سطوح بالای گاسترین می تواند دلیل آن را توضیح دهد.
آیا آزمایش گاسترین تحت پوشش بیمه های پایه و تکمیلی قابل انجام است ؟
بله ، آزمایشگاه جردن با تمامی بیمه های پایه و تکمیلی طرف قرارداد است در نتیجه شما می توانید آزمایش گاسترین را تحت پوشش بیمه خود انجام دهید.
لازم به ذکر است که این آزمایشگاه روز های تعطیل نیز از ساعت 7 الی 15 در خدمت شهروندان گرامی می باشد.
جهت دریافت اطلاعات بیشتر با شماره 88798979 تماس حاصل فرمایید.
