عفونت هلیکوباکتر پیلوری چیست و چه درمانی دارد؟

هلیکوباکتر پیلوری(Helicobacter Pylori) یک باکتری شایع است که در دستگاه گوارش رشد می کند و تمایل به حمله به مخاط معده دارد.
بر اساس آنالیز صورت گرفته در سال 2018، حدود 44% از مردم جهان، به عفونت هلیکوباکتر مبتلا هستند بنابراین هلیکوباکتر یکی از شایع‌ترین عفونت‌های باکتریایی در سراسر جهان است.
عفونت های هلیکوباکتر پیلوری در اکثر مواقع، کم خطر هستند اما عامل اکثر زخم های معده و روده کوچک و همچنین بیماری های التهابی معده (گاستریت) به شمار می روند.
H در کلمه ی H.pylori مخفف کلمه ی Helix به معنای مارپیچ است که اشاره به شکل این نوع باکتری دارد. شکل مارپیچی هلیکوباکتر، به آن اجازه نفوذ به دیواره ی معده را که سلول های ایمنی بدن نمی‌توانند به آن دسترسی پیدا کنند، می دهد و سپس این باکتری با ترشح آنزیمی به نام اوره آز، اسیدهای معده را خنثی نموده و در نهایت باعث آسیب پوشش مخاطی معده و بروز مشکلات معده می شود.

مشاوره با آزمایشگاه در خصوص عفونت هلیکوباکتر پیلوری

اگر برای انجام این آزمایش سوالی دارید یا به دنبال وقت آزمایش هستید با ما در ارتباط باشید.

عفونت هلیکوباکتر با چه علائمی همراه است؟

اکثر افراد مبتلا به عفونت هلیکوباکتر، علائمی ندارند اما چنانچه گفته شد، این باکتری می تواند به پوشش مخاط معده آسیب برساند و باعث بروز بیماری هایی از جمله زخم معده(پپتیک اولسر) ، التهاب معده(گاستریت) و التهاب معده (دئودنیت) شود.

علائم زخم معده ناشی از هلیکوباکتر عبارتند از :

علائم هلیکوباکتر پیلوری در کودکان

اگر چه هلیکوباکترپیلوری علت شایع زخم معده و گاستریت در افراد بزرگسال می باشد ولی احتمال ابتلای کودکان نیز وجود دارد. علائم گاستریت ناشی از هلیکوباکتر پیلوری در کودکان شامل:

• درد های ناگهانی تیز شکمی
• مدفوع سیاه رنگ یا وجود خون در موفوع
• استفراغ خونی

در صورت مشاهده هر کدام از علائم در کودک خود حتما بایستی به پزشک متخصص اطفال مراجعه کنید.
با وجود نادر بودن سرطان معده، افراد مبتلا به عفونت هلیکوباکتر، بیشتر در معرض ابتلا به انواع خاصی از سرطان معده قرار دارند.

علائم سرطان معده ناشی از هلیکوباکتر

علائم سرطان معده ناشی از هلیکوباکتر عبارتند از :

1- کم اشتهایی
2- کاهش وزن بدون دلیل
3- حالت تهوع
4- ناراحتی و تورم شکم
5- درد شکم
6- احساس ضعف و خستگی
7- دفع خون در مدفوع
البته علائم فوق، الزاما به معنای عفونت هلیکوباکتر و سرطان معده نمی باشد اما چنانچه این علائم را تجربه کردید، بهتر است به پزشک معالج، مراجعه کنید.

عفونت هلیکوباکتر پیلوری چگونه منتقل می‌شود؟

این باکتری هزاران سال است که با انسان ها همزیستی داشته و به طرق زیر قابل انتقال است:
1- انتقال از دهان یک فرد به فرد دیگر ( به عنوان مثال در حین بوسیدن)
2- تماس با استفراغ و یا مدفوع فرد مبتلا
3- تماس با آب یا غذای آلوده با عفونت
• لازم به ذکر است که کودکان بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به هلیکوباکتر قرار دارند زیرا ممکن است همیشه بهداشت مناسب را رعایت نکنند، همچنین عوامل محیطی مانند زندگی در کشور در حال توسعه، عدم دسترسی به آب تمیز، اسکان در کنار افراد مبتلا، زندگی در محیط های شلوغ نیز می توانند بر شیوع این بیماری تاثیر بگذارند.

روش‌های تشخیصی عفونت هلیکوباکتر

روش های مختلفی در جهت تشخیص هلیکوباکتر پیلوری وجود دارد. یکی از مهمترین روش‌های تشخیص عفونت هلیکوباکتر، انجام آزمایش می‌باشد. آزمایش هلیکوباکتر، برای تشخیص باکتری‌های موجود در سیستم گوارش، تشخیص عفونت و تشخیص اینکه آیا عفونت درمان شده یا خیر، انجام می‌شوند.

انواع آزمایش تشخیصی هلیکوباکتر پیلوری عبارتند از:

1- آزمایش‌های خون

آزمایش خون آنتی بادی های ساخته شده در بدن بر علیه عفونت هلیکوباکترپیلوری را بررسی می کند. پس از تماس با هلیکوباکتر، آنتی بادی هایی از کلاس‌های IgG،IgA و IgM ایجاد می‌شوند.

آزمایش های خون هلیکوباکتر عبارتند از :

H.Pylori Ab (IgA) : آنتی بادی از نوع IgA، در اکثر بیماران حدود 2 ماه پس از ورود باکتری به بدن، مثبت می شود و تقریبا 3 الی 4 هفته پس از درمان و ریشه کن شدن عفونت کاهش می یابد.
این آزمایش همراه با موارد مثبت کاذب می باشد که علت آن، آنتی بادی های به وجود آمده در اثر سایر عفونت ها و واکنش آن بر روی این تست است.

H.Pylori Ab (IgM): آنتی بادی از نوع IgM، شاخصی با حساسیت پایین می باشد که کاربرد ویژه ای در بالین بیمار نخواهد داشت.

H.Pylori Ab (IgG): آنتی بادی از نوع IgG، در اکثر بیماران حدود 2 ماه پس از ورود باکتری به بدن، مثبت می شود و تقریبا تا حدود یک سال پس از درمان و ریشه کن شدن عفونت مثبت باقی می ماند.
این آزمایش نیز همراه با موارد مثبت کاذب می باشد که علت آن، آنتی بادی های به وجود آمده در اثر سایر عفونت ها و واکنش آن بر روی این تست است.
انجام آزمایش های فوق نیاز به ناشتایی و شرایط خاصی ندارد.

2- آزمایش مدفوع (Stool H.Pylori Ag)

آزمایش آنتی ژن هلیکوباکتر بر روی نمونه مدفوع قابل انجام می باشد. آنتی ژن ها سیستم ایمنی را برای مبارزه با عفونت تحریک می کنند.
برای انجام این آزمایش،دستورالعمل مکتوب در خصوص نحوه جمع آوری نمونه را از آزمایشگاه دریافت کنید.
نمونه مدفوع باید در ظرف مدفوع (ظرف پلاستیکی خشک و تمیز) جمع آوری شود. بهتر است بلافاصله بعد از انجام مدفوع، نمونه به آزمایشگاه تحویل گردد اما در صورتی که این امکان نبود، نمونه را در جای خنک مانند یخچال نگهداری کنید و در اسرع وقت به آزمایشگاه تحویل دهید.
این آزمایش نیاز به ناشتایی ندارد و حداقل حجم نمونه مورد نیاز، 5 گرم می باشد.
نتیجه این آزمایش به صورت کیفی (Positive / Negative) گزارش می شود.

3- آزمایش PCR مدفوع

آزمایش PCR یا واکنش زنجیره ای پلیمراز می تواند ژنوم میکروب هلیکوباکتر پیلوری را در مدفوع تشخیص دهد. همچنین این آزمایش قادر به شناسایی جهش های ژنومی باکتری (عامل مقاومت به درمان آنتی بیوتیکی) می باشد. البته هزینه این آزمایش بالا بوده و در همه ی مراکز پزشکی و آزمایشگاهی انجام نمی شود.

بیشتر بخوانید: بیماری های تنفسی علامت مشکلات ریوی

شرایط قبل از آزمایش (UBT) C14 Urea Breath Test

1- یک ماه قبل از آزمایش، آنتی بیوتیک مصرف نکرده باشید.
2- ناشتایی به مدت 6 ساعت
3- عدم مصرف انواع آنتی اسید و بلوک کننده های ) H2 مثل سایمتیدین، رانیتیدین و …( 7 روز قبل از انجام آزمایش

گاها انجام آندوسکوپی جهت بررسی وضعیت مری، پوشش معده و بخشی از روده ی کوچک پیشنهاد می گردد که ممکن است همراه با برداشتن یک بافت کوچک (بیوپسی)و ارسال به پاتولوژیست جهت بررسی بیشتر باشد.

پیشگیری از ابتلا به میکروب هلیکوباکتر پیلوری

از آنجایی که هلیکوباکتر پیلوری واکسن ندارد، بهترین روش پیشگیری رعایت نکات بهداشتی است:
1- از مصرف غذا و آب غیر بهداشتی خودداری کنید.
2- قبل از خوردن غذا و پس از رفتن به دستشویی حتما دست های خود را بشویید.

بیشتر بخوانید: آزمایش تستت سلامت بدن چگونه است؟

درمان عفونت هلیکوباکتر پیلوری

از زمان کشف هلیکوباکتر پیلوری در سال 1983، این باسیل مارپیچی میکروآروفیل گرم منفی، به طور گسترده مورد مطالعه قرار گرفته و همچنین دارو های زیادی در درمان این باکتری مورد آزمایش و بررسی بوده اند.
رژیم های درمانی زیادی در خصوص هلیکوباکتر پیلوری وجود دارد اما در بیشتر موارد ترکیبی از آنتی بیوتیک های مختلف جهت ریشه کن کردن عفونت استفاده می شود. آنتی بیوتیک های مورد استفاده در درمان هلیکوباکتر عبارتند از کلاریترومایسین، آموکسی سیلین، مترونیدازول، تتراسایکلین، فلوروکینولون ها، تینیدازول و …
همچنین در کنار درمان آنتی بیوتیکی از دارو های دیگری جهت کمک به بهبود مخاط معده استفاده می شود:

• مهار کننده های پمپ پروتون (PPI) : امپرازول،نپتوپرازول، لانروپرازول و…
• بیسموت ساب سالیسیلات : محافظت از مخاط معده در برابر اسید معده
• مسدود کننده های گیرنده هیستامین: سایمتیدین ، فاموتیدین

مصرف چای سبز، پروبیوتیک ها، عسل، روغن زیتون، آلوئه ورا، سیاه دانه، زردچوبه، زنجبیل، روغن نارگیل از جمله درمان های خانگی و طبیعی هستند که می توانند در درمان عفونت هلیکوباکتر پیلوری موثر واقع شوند.
جهت اطمینان از درمان هلیکوباکتر پیلوری، حتما بایستی 4 هفته پس از درمان، آزمایش هلیکوباکتر انجام گیرد که انجام آزمایش UBT و تست آنتی ژن مدفوع جهت اطمینان از درمان و ریشه کن شدن عفونت ارجح هستند.

رژیم غذایی مناسب برای درمان عفونت هلیکوباکتر پیلوری

افراد مبتلا به عفونت هلیکوباکتر پیلوری جهت تسریع در روند بهبود بهتر است مواردی را در رژیم غذایی خود رعایت کنند:

• محدود کردن فلفل و غذا های تند، سیر، سس کچاپ، سس مایونز
• محدود کردن مصرف نوشیدنی های الکلی و نوشیدنی های غیر الکلی گازدار
• استفاده کمتر از قهوه، شکلات و چای پر رنگ
• تا حد امکان از مصرف غذاهای پر چرب و سنگین (آبگوشت، گوشت های چرب) و غذا های کنسرو شده خودداری نمایید.
• ترک مصرف سیگار
• مصرف بیشتر غذا ها و مواد پروبیوتیک
• استفاده از کلم بروکلی و گل کلم
• استفاده از گوشت سفید و ماهی به جای گوشت قرمز

آزمایش های تشخیصی هلیکوباکتر پیلوری، در آزمایشگاه جردن قابل انجام می باشد همچنین می توانید جهت هماهنگی اعزام نمونه گیر به منزل یا محل کار با شماره های 09128905066 ، 09128905065 و 88798979 تماس حاصل فرمایید.

بیشتر بخوانید: بهترین آزمایشگاه پزشکی در تهران کدام است؟

گردآورنده : غزال گلابچی فرد
تایید صحت علمی : سرکار خانم دکتر بهناز ایراندوست
کپی با ذکر منبع بلامانع است

منابع :
National Library of Medicine
Healthline.com
Stylecraze.com