سندرم زولینگر الیسون؛ علائم تا درمان

سندرم زولینگر الیسون یک اختلال گوارشی نادر است که منجر به تشکیل بیش از حد هورمون گاسترین می شود. این هورمون به طور معمول از معده ترشح می شود تا به هضم غذا کمک کند. تولید بیش از حد گاسترین می تواند ترشح اسید معده را افزایش دهد که به نوبه خود باعث ایجاد زخم در دستگاه گوارش می شود.

در این شرایط، یک یا چند تومور در لوزالمعده یا قسمت اولیه روده کوچک تشکیل می شود. این تومورها که گاسترینوما نامیده می شوند، گاسترین فرعی تولید می کنند. برخی داروها و گزینه های درمانی می توانند در درمان سندرم زولینگر-الیسون موثر باشند.

علت سندرم زولینگر الیسون

علت دقیق سندرم زولینگر الیسون ناشناخته است. مانند بیشتر تومورها، تشخیص علت آن دشوار می باشد. فقط مکانیسم این بیماری شناخته شده است. در سندرم زولینگر-الیسون، تومورهایی که روی لوزالمعده و سایر قسمت‌های دستگاه گوارش تشکیل می‌شوند، هورمون گاسترین را ترشح می‌کنند (از این رو گاسترینوما نامیده می‌شود). این هورمون باعث آزاد شدن اسید معده می شود.

مقدار زیاد اسید معده، PH معده و روده کوچک را مختل می کند و منجر به مشکلات گوارشی می شود. اسید معده همچنین باعث اختلال در پوشش اپیتلیال دستگاه گوارش و منجر به زخم، عمدتاً در معده و دوازدهه (قسمت ابتدایی روده کوچک) می شود. این عوامل می تواند برای فرد مبتلا دردناک و ناراحت کننده باشد.

طبق تحقیقات، سندرم زولینگر-الیسون با نئوپلازی غدد درون ریز متعدد نوع 1 (MEN 1) نیز مرتبط است. در این وضعیت، تومورها در قسمت های مختلف بدن از جمله غده هیپوفیز، غده پاراتیروئید و پانکراس تشکیل می شوند. MEN 1 یک بیماری ارثی است. تقریباً 25 تا 30 درصد از افراد مبتلا به سندرم زولینگر-الیسون به دلیل MEN 1 به آن مبتلا هستند.

بیشتر بدانید: تشخیص سرطان پانکراس و عوامل ژنتیکی مربوط به آن

عوامل خطر و اپیدمیولوژی سندرم زولینگر الیسون

از آنجایی که علت دقیق این بیماری شناسایی نشده است، بیان عوامل خطر مرتبط با آن دشوار است. با این حال، ارتباط سندرم زولینگر-الیسون با بیماری MEN 1 باید در نظر گرفته شود. افراد با سابقه خانوادگی بیماری MEN 1، ممکن است در مقطعی از زندگی به سندرم زولینگر-الیسون مبتلا شوند. سوء مصرف الکل نیز به عنوان یک عامل خطر برای این وضعیت مورد توجه قرار گرفته است، اما اثرات دقیق الکل بر ایجاد این وضعیت نامشخص است.

سندرم زولینگر-الیسون می تواند افراد را در هر سنی تحت تاثیر قرار دهد، اما اغلب در افراد 20 تا 50 ساله مشاهده می شود. مردان بیشتر از زنان به این بیماری مبتلا می شوند.

علائم و نشانه های سندرم زولینگر الیسون

دو مورد از شایع ترین علائم سندرم زولینگر الیسون درد شکم و اسهال مزمن است. اکثر علائم آن شبیه زخم های دستگاه گوارش است که شامل رفلاکس اسید، احساس سوزش در ناحیه قفسه سینه، بادگلو زدن، تهوع و استفراغ، از دست دادن اشتها و کاهش وزن ناخواسته است. اگر این بیماری برای مدت طولانی ادامه داشته باشد و زخم ها تکثیر شوند، ممکن است علائم خونریزی روده در فرد ایجاد شود که شامل مدفوع تیره رنگ و وجود خون در مدفوع است.

تشخیص سندرم زولینگر الیسون

تشخیص سندرم زولینگر-الیسون با به دست آوردن تاریخچه علائم و سابقه خانوادگی افراد آغاز می شود. معاینه فیزیکی ممکن است در برخی موارد انجام شود. آزمایش اولیه شامل بررسی نمونه های خون افراد برای افزایش سطح گاسترین است. این آزمایش تاییدی نیست زیرا افزایش سطح گاسترین به دلیل شرایط دیگر نیز ممکن است رخ دهد. آزمایش دیگری انجام می شود که به آن تست تحریک سکرتین می گویند.

اگر این آزمایش مثبت شد، احتمالاً فرد به سندرم زولینگر الیسون مبتلا است. آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی نیز یک آزمایش موثر برای بررسی زخم های ناشی از این بیماری است. پزشک همچنین ممکن است سونوگرافی آندوسکوپی را برای یافتن محل تومورها انجام دهد. سایر تست های تصویربرداری مانند سی تی اسکن و ام آر آی نیز می توانند به شناسایی موقعیت و اندازه گاسترینوما کمک کنند.

تشخیص های افتراقی

این سندروم را باید از سایر بیماری هایی که باعث درد شکم و اسهال می شوند افتراق داد. نمونه هایی از چنین شرایطی عبارتند از زخم معده، بیماری ریفلاکس معده به مری، هیپرگاسترینمی، بیماری کرون، بیماری سلیاک، سندرم روده تحریک پذیر و غیره.

بیشتر بدانید: سرطان مری؛ از علائم تا درمان

درمان سندرم زولینگر الیسون

درمان سندرم زولینگر-الیسون بر اساس شدت بیماری است. اگر فقط یک تومور در بدن باشد، می توان آن را از طریق جراحی برداشت. اغلب این تومورها اندازه کوچکی دارند و به سختی می توان آنها را پیدا کرد. در صورت وجود چندین تومور، پزشک ممکن است گزینه‌های درمانی دیگری از جمله جراحی کاهش دهنده حجم سلولی، آمبولیزاسیون، رادیو فرکوئنسی، تزریق مستقیم دارو به تومور یا شیمی‌درمانی را پیشنهاد کند.

پیوند کبد در موارد شدید که تومور به کبد متاستاز داده و با گزینه‌های جراحی قابل درمان نیست، ضروری است. بخش دوم درمان شامل درمان زخم است. این درمان را می توان با مصرف داروهایی برای کاهش تولید اسید معده انجام داد.

• دارو

داروهایی که برای سندرم زولینگر-الیسون تجویز می شود، ترشح اسید معده را کنترل می کند و از اثرات آن بر پوشش دستگاه گوارش جلوگیری می کند. داروهای رایجی که برای این بیماری تجویز می شود، مهارکننده های پمپ پروتون هستند که تولید اسید معده را کاهش می دهند. این داروها شامل امپرازول، لانسوپرازول، اسموپرازول، رابپرازول و غیره است. استفاده طولانی مدت بدون کنترل دوز می تواند منجر به عوارض دیگری شود.

• پیش بینی

پیش آگهی سندرم زولینگر-الیسون زمانی خوب است که با اقدامات پزشکی و جراحی درمان شود. خطر عوارض در صورت عدم درمان بیشتر است و می تواند منجر به کم خونی، زخم های سوراخ شده، کاهش وزن و در نهایت مرگ شود.

• پیشگیری

هیچ روش مشخصی برای پیشگیری از سندرم زولینگر-الیسون وجود ندارد زیرا علت این بیماری هنوز ناشناخته است. تنها اقدام احتیاطی انجام شده آزمایش ژنتیک در صورت داشتن سابقه خانوادگی بیماری MEN 1 است. با این حال، پیش بینی احتمال ابتلا به این بیماری حتی در صورت داشتن سابقه خانوادگی مثبت هنوز دشوار است.

درباره آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک جردن

یکی از آزمایشگاه های معتبری که می توانید با خیال آسوده به آن مراجعه کنید و یا درخواست اعزام نمونه گیر به محل داشته باشید ، آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک جردن است. این آزمایشگاه یکی از آزمایشگاه های با سابقه در تهران است که ازسال 1381 در این زمینه فعالیت می کند.

انجام آزمایشهای تخصصی و راه اندازی آزمایشهای جدید از اهدافی بود که از همان آغاز تاسیس در آزمایشگاه تعریف گردید. این آزمایشگاه با استفاده از روش‌های نوین و دانش پزشکی بسیار خوب توانسته یکی از برترین آزمایشگاه‌های تهران باشد.

جهت هماهنگی اعزام نمونه گیر به محل با شماره های 09128905065 و 09128905066 تماس حاصل فرمایید.