رفلاکس صفرا؛ علل، علائم، روش‌های تشخیص و درمان آن

رفلاکس صفرا زمانی اتفاق می افتد که صفرا (مایعی که توسط کبد تولید می شود) دوباره به سمت معده یا مری جریان یابد. این وضعیت ممکن است نشانه ای از یک بیماری زمینه ای یا عارضه برخی از روش های جراحی باشد.

صفرا به روده ها در هضم غذا کمک می کند. رفلاکس صفرا می تواند به دلیل شرایط پزشکی زمینه ای مانند تشکیل ضایعات غیر معمول در معده یا روده رخ دهد. رفلاکس صفرا همچنین ممکن است به عنوان یک عارضه جانبی برخی از درمان های جراحی مانند جراحی معده یا کیسه صفرا باشد.

رفلاکس صفرا چیست؟

رفلاکس صفرا زمانی اتفاق می‌افتد که صفرا در روده کوچک به معده یا در برخی موارد به مری بازگردد.

هنگامی که یکی از دریچه ها یا اسفنکترها که معمولاً از رفتن مایعات گوارشی در جهت اشتباه جلوگیری می کند به درستی عمل نکند، می تواند باعث رفلاکس صفرا شود.

رفلاکس صفرا در افرادی که مشکلات سلامتی خاصی ندارند غیر معمول است، اما یک عارضه شناخته شده می باشد. این شرایط می تواند علائم متعددی از جمله درد شدید شکم را ایجاد کند. با گذشت زمان، التهاب مرتبط با این بیماری ممکن است منجر به چندین عارضه شود.

رفلاکس صفرا با رفلاکس اسید متفاوت است، رفلاکس اسید زمانی رخ می دهد که اسیدهای معده به مری برمی گردند. با این حال، فرد می تواند هر دو را همزمان تجربه کند.

علائم رفلاکس صفرا

رفلاکس صفرا می تواند علائم مختلفی ایجاد کند که برخی از آنها با علائم بسیاری از بیماری های دیگر مربوط به سیستم گوارشی (GI) مانند ریفلاکس اسید مشترک است.

علائم رفلاکس صفرا ممکن است شامل:

• حالت تهوع
• درد شدید بالای شکم
• سوزش سردل
• طعم بد در دهان
• سرفه های مداوم
• گرفتگی صدا
• استفراغ مایع زرد یا سبز رنگ

مدت زمان رفلاکس صفرا می تواند متفاوت باشد. پس از اولین بروز، برخی افراد ممکن است چندین بار در هفته آن را تجربه کنند. ریفلاکس صفرا می تواند دوباره رخ دهد تا زمانی که فرد درمان مناسب را دریافت کند.

رفلاکس صفرا علائمی مشابه سایر بیماری های دستگاه گوارش، به ویژه رفلاکس اسید معده ایجاد می کند، بنابراین پزشک ممکن است نتواند بدون انجام آزمایش، تشخیص دقیق را انجام دهد.

علل رفلاکس صفرا

رفلاکس صفرا می تواند به دلایل زیر رخ دهد:

• به عنوان یک عارضه جراحی، مانند جراحی چاقی یا کیسه صفرا
• به علت مشکل ساختاری دریچه مری، که به غذا و صفرا اجازه می دهد تا به مری برگردد.
• به دلیل مشکل در عملکرد دریچه معده به نام دریچه پیلور که ممکن است به این دلیل زخم معده ایجاد شود.

پزشکان معمولاً می توانند علت را پس از یک سری آزمایشات تشخیصی شناسایی کنند.

تشخیص رفلاکس صفرا

تشخیص رفلاکس صفرا معمولاً به ترکیبی از معاینات نیاز دارد که می تواند شامل این موارد باشد:

• آزمایشی با استفاده از سیستم مانیتورینگ Bilitec برای تشخیص وجود صفرا
• اسکن کبدی صفراوی ایمونو دی استیک اسید (HIDA) برای ارزیابی وضعیت کبد، کیسه صفرا و مجاری صفراوی
• یک آندوسکوپی فوقانی برای ارزیابی مری، معده و بخش فوقانی روده کوچک برای بررسی هر گونه ضایعات غیر معمول
• سایر آزمایش‌ها، مانند آزمایش‌های PH یا امپدانس مری، برای کمک به رد کردن رفلاکس اسید

درمان رفلاکس صفرا

رفلاکس صفرا معمولاً با تغییر رژیم غذایی یا سبک زندگی بهبود نمی یابد.

داروها

پزشکان داروها را در موارد خفیف برای رفلاکس صفرا تجویز می کنند. این داروها ممکن است شامل موارد زیر باشند:

تسکین دهنده های اسید صفراوی برای مختل کردن گردش خون صفرا، مانند:

• کلستیرامین (پروالیت)
• کلستیپول (کولستید)
• کولسولام (ولچول)
• سوکرالفات (کارافات)، که یک پوشش محافظ در معده ایجاد می کند و زخم معده را که ممکن است باعث رفلاکس شود درمان می کند.
• ursodiol  (Actigall) برای درمان اختلالات کبد یا مجاری صفراوی که ممکن است علت اصلی رفلاکس باشد.

برای رفلاکس صفرا در موارد شدیدتر یا زمانی که داروها موثر نبوده اند، پزشکان جراحی را توصیه می کنند. جراحی ممکن است هر گونه ناهنجاری غیر معمول در سیستم GI را اصلاح کند یا مشکلات ناشی از سایر روش های جراحی را برطرف کند.

جراحی همچنین می تواند به جلوگیری از عواقب طولانی مدت کمک کند.

بیشتر بخوانید: بیماری کرون چیست؟

عمل جراحی

مداخلات می تواند شامل جراحی انحراف یا ضد رفلاکس باشد.

با جراحی انحراف، پزشک متخصص اتصال جدیدی برای تخلیه صفرا در روده کوچک ایجاد می کند. این کار از ورود رفلاکس به معده جلوگیری می کند.

جراحی ضد رفلاکس شامل دوختن بخشی از پوشش معده در اطراف اسفنکتر تحتانی مری است که حرکت مواد در مری را کنترل می کند. با این حال، شواهد کافی برای تایید موثر بودن این گزینه وجود ندارد.

پیشگیری از رفلاکس صفرا

ایجاد تغییرات زیر می تواند به جلوگیری از برگشت صفرا به مری کمک کند:

• از دست دادن وزن اضافی
• اجتناب از دراز کشیدن تا 3 ساعت بعد از غذا
• محدود کردن غذاهای پرچرب
• پرهیز از خوردن وعده های غذایی بزرگ
• اجتناب از کافئین و نعناع

نتیجه گیری

رفلاکس صفرا علائمی مشابه سایر بیماری های دستگاه گوارش از جمله رفلاکس اسید نشان می دهد. در حالی که رفلاکس صفرا شایع نیست، اما می تواند به دلیل تشکیل ضایعات یا عملکرد غیر معمول دریچه های خاص در سیستم گوارش رخ دهد. همچنین ممکن است به عنوان یک عارضه جراحی چاقی یا کیسه صفرا باشد.

رفلاکس صفرا معمولاً به داروها و گاهی اوقات جراحی نیاز دارد. اگر رفلاکس صفرا درمان نشود، می تواند دستگاه گوارش را تحریک کند و خطر عوارض را افزایش دهد.

مجهز ترین آزمایشگاه پزشکی در تهران

آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک جردن فعالیت خود را در سال 1381 آغاز نمود است. این مرکز با بهره گیری از نیرو های انسانی مجرب و کارآزموده و استفاده از زیر ساخت های مناسب و به روز ترین تجهیزات دنیا، توانایی انجام تمامی آزمایش های بالینی، ژنتیک و پاتولوژی را بالاترین استاندارد های دنیا دارد.

جهت دریافت اطلاعات بیشتر با شماره 88798979 تماس حاصل فرمایید.

• گردآورنده: بخش علمی آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک جردن- خانم سعیده گوهری
• تایید صحت علمی : جناب آقای دکتر شاهین مرتضی بیگی