خونریزی دستگاه گوارش؛ علت، علائم و تشخیص آن

خونریزی دستگاه گوارش (GI) معمولاً نشانه ای از یک بیماری مربوط به دستگاه گوارش است. در این وضعیت، خون در مدفوع یا استفراغ دیده می‌شود، اما همیشه قابل مشاهده نیست. شدت خونریزی می تواند از جزئی تا شدید متغیر باشد و در برخی شرایط ممکن است کشنده باشد. خونریزی ممکن است در هر یک از این نواحی شامل مری، معده، روده یا مقعد مشاهده شود.

خونریزی دستگاه گوارش فوقانی در مری، معده یا بخش اول روده کوچک (دئودنوم) رخ می دهد. خونریزی دستگاه گوارش تحتانی به خونریزی در روده بزرگ، رکتوم یا مقعد اشاره دارد. خونریزی های دستگاه گوارش تحتانی نسبت به خونریزی های دستگاه گوارش فوقانی شیوع کمتری دارند. احیا اولین خط درمانی است که شامل مایعات داخل وریدی و فرآورده های خونی می باشد. آندوسکوپی در عرض 24 ساعت پیشنهاد می شود و می تواند به مراقبت و پیش آگهی بیمار کمک کند.

علت خونریزی دستگاه گوارش

دستگاه گوارش فوقانی و تحتانی هر دو می توانند تحت تأثیر خونریزی گوارشی قرار گیرند.

1. خونریزی دستگاه گوارش فوقانی

• زخم معده: شایع ترین علت خونریزی دستگاه گوارش فوقانی، زخم معده است. ضایعاتی که روی دیواره روده و ناحیه فوقانی روده کوچک ایجاد می شوند. اسید معده به دلیل میکروب ها یا استفاده از داروهای ضدالتهابی پوشش معده را از بین می برد و در نتیجه باعث ایجاد زخم می شود.

افرادی که از داروهای رقیق کننده خون استفاده می کنند، ممکن است در معرض خطر بیشتری قرار بگیرند. زخم معده همچنین می تواند ناشی از عفونت با باکتری هلیکوباکترپیلوری باشد.

• اشک مالوری ویس: سندرم مالوری ویس (MWS) وضعیتی است که به دلیل پارگی در غشای مخاطی یا پوشش داخلی، جایی که مری به معده می‌رسد، رخ می دهد و می تواند منجر به خونریزی شود. این وضعیت در افرادی که الکل زیادی مصرف می کنند بیشتر دیده می شود.
• واریس مری: سیاهرگ هایی در مری هستند که بیش از حد منبسط شده اند. این اختلال به ویژه در افرادی که بیماری کبدی پیشرفته دارند شایع است.
• ازوفاژیت: شایع ترین علت التهاب مری، بیماری ریفلاکس معده به مری است.
• گاستریت و اثنی عشر: گاستریت به التهاب روده اشاره دارد، در حالی که اثنی عشر به التهاب روده کوچک اشاره دارد. هر دو معمولاً توسط عفونت هلیکوباکتر پیلوری ایجاد می شوند، اگرچه می توانند به دلایل دیگری مانند استفاده از مسکن ها یا الکل نیز ایجاد شوند.
• بلع جسم خارجی: بلعیدن هر چیزی که غیرقابل هضم باشد ممکن است منجر به پارگی و خونریزی دستگاه گوارش فوقانی شود.

2. خونریزی دستگاه گوارش تحتانی

• بیماری دیورتیکولی: بیماری دیورتیکولی نوعی بیماری است که روده ها را درگیر می کند. مشخصه این امر تشکیل برآمدگی های ریز و متورم در دستگاه گوارش (دیورتیکولوز) است.
• بیماری التهابی روده: بیماری التهابی روده دو نوع است:

کولیت اولسراتیو که منجر به التهاب و زخم در رکتوم و روده بزرگ می شود.

بیماری کرون که باعث التهاب پوشش کلی دستگاه گوارش می شود.

• پولیپ ها و تومورهای روده بزرگ: تومورهای مری، معده، کولون یا راست روده، چه خوش خیم یا بدخیم، می توانند به پوشش دستگاه گوارش آسیب برسانند و ممکن است منجر به خونریزی شوند. پولیپ ها معمولاً بی ضرر هستند، اما گاهی اوقات در صورت مشکوک بودن به سرطان، نیاز به برداشتن آنها وجود دارد.
• هموروئید: یکی دیگر از دلایل اصلی خونریزی گوارشی، هموروئید است. ورید متورم در راست روده یا مقعد به عنوان هموروئید شناخته می شود. زمانی که این وریدهای متورم پاره شوند و نشت کنند، خونریزی مقعدی می تواند رخ دهد. این مشکل ممکن است خود به خود با چند مداخله برطرف شود. اگر خونریزی نشان دهنده سایر اختلالات گوارشی جدی تر باشد، پزشک ممکن است آندوسکوپی را توصیه کند.
• شقاق مقعد: شکاف‌های ریز در پوشش مقعد هستند.
• پروکتیت: خونریزی گوارشی می تواند ناشی از التهاب دیواره راست روده باشد.

علائم و نشانه های خونریزی دستگاه گوارش

خونریزی گوارشی می تواند از مقادیر کم که فقط از طریق آزمایشات یافت می شود تا خونریزی عمده که منجر به عبور گلبول های قرمز و ایجاد افت فشار خون می شود متفاوت باشد.

خونریزی دستگاه گوارش (GI) می تواند علائم مختلفی ایجاد کند مانند:

• مدفوع سست یا چسبناک
• استفراغ خونی
• گرفتگی شکم
• خون در مدفوع
• خستگی
• مشکلات تنفسی
• استفراغ قهوه ای رنگ

دریافت فوری کمک های پزشکی بسیار ضروری است. همچنین، اگر فردی از یکی از علائم زیر رنج می برد، فوراً باید به دنبال درمان باشد:

• سرگیجه و سیاهی شدید
• گیجی
• فشار خون پایین
• تپش قلب
• داشتن مشکل در تنفس
• درد شدید قفسه سینه

تشخیص خونریزی دستگاه گوارش

تشخیص خونریزی دستگاه گوارش عبارت است از:

بررسی خون

CBC، ارزیابی سرعت لخته شدن خون، آزمایش های عملکرد کبد و شمارش پلاکت ها ممکن است همه این موارد مورد نیاز باشد.

معاینه نمونه مدفوع

بررسی علت خونریزی را می توان با معاینه مدفوع انجام داد.

شستشوی معده

یک لوله از طریق بینی به شکم وارد می شود تا محتویات شکم را خارج کند. این روش به تشخیص علت خونریزی کمک می کند.

آندوسکوپی روده کوچک

این روش شامل عبور دادن یک لوله بلند از داخل دهان با یک دوربین کوچک در انتهای آن است تا به پزشک اجازه دهد پوشش داخلی روده را بررسی کند.

کولونوسکوپی

این روش شامل عبور دادن یک لوله نازک به داخل روده بزرگ با یک دوربین کوچک در نوک آن است تا به جراح اجازه دهد روده و راست روده را بررسی کند. جراح ممکن است یک نمونه بیوپسی در طول این روش برای بررسی بیشتر بگیرد.

آندوسکوپی کپسولی

در طی این فرآیند یک قرص به اندازه ویتامین با یک دوربین مخصوص داخل آن توسط بیمار بلعیده می شود. کپسول در حین پایین رفتن از دستگاه گوارش چندین عکس می گیرد و آنها را به دستگاهی می فرستد که به کمربند در دور کمر بیمار متصل است. با این روش، پزشک قادر خواهد بود داخل روده کوچک را ببیند.

سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیر

یک کاتتر با نور و لنز برای بررسی رکتوم و آخرین قسمت روده بزرگ که به کولون سیگموئید معروف است وارد می شود.

آنژیوگرافی

یک رنگ مخصوص به سرخرگ تزریق می شود و بررسی با اشعه ایکس برای جستجو و ترمیم عروق خونریزی دهنده و سایر مشکلات انجام می شود.

تست های تصویربرداری

می توان از سی تی اسکن شکم برای تعیین محل خونریزی استفاده کرد.

درمان خونریزی دستگاه گوارش

خونریزی دستگاه گوارش اغلب خود به خود متوقف می شود. اگر اینطور نباشد، درمان بر اساس منبع خونریزی تعیین می شود. داروها یا روش‌هایی برای کنترل خونریزی می‌توانند در بسیاری از موقعیت‌ها ارائه شوند. به عنوان مثال، ممکن است گاهی اوقات از آندوسکوپی فوقانی برای مدیریت زخم گوارشی خونریزی دهنده یا برداشتن پولیپ ها در حین آندوسکوپی استفاده شود.

برای موارد خونریزی دستگاه گوارش فوقانی، ممکن است یک مهارکننده پمپ پروتون (PPI) به عنوان یک داروی IV برای کاهش تولید اسید تجویز شود. پس از کشف علت خونریزی، پزشک ارزیابی خواهد کرد که آیا نیاز به مصرف PPI می باشد یا خیر.

انتخاب های درمانی برای خونریزی دستگاه گوارش فوقانی بر اساس موقعیت، وسعت و منبع خونریزی تعیین می شود.

کسانی که با خونریزی های جدی به اورژانس مراجعه می کنند، هدف از درمان، جلوگیری از خونریزی بیشتر است. اگر پزشک بتواند منبع خونریزی را با استفاده از تست های تشخیصی مانند آندوسکوپی پیدا کند، یکی از درمان های زیر را به کار خواهد گرفت:

• تزریق دارو به زخم خونریزی دهنده در اسرع وقت
• برداشتن نقطه خونریزی با استفاده از حسگر یا لیزر
• بستن یک گیره در اطراف عروق برای بسته نگه داشتن آن

افرادی که خونریزی دستگاه گوارش را تجربه می کنند باید از یک جراح، مشاوره پزشکی دریافت کنند.

برای جلوگیری از خونریزی گوارشی، افراد باید مصرف داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی را به حداقل برسانند.

افرادی که مبتلا به زخم معده یا گاستریت هستند، اجتناب از نوشیدنی های الکلی و سیگار کمک می کند تا در آینده از خونریزی گوارشی جلوگیری شود. سیگار و الکل با افزایش اسیدیته معده باعث ایجاد زخم می شود. افراد مبتلا به GERD، بهتر است توصیه های درمانی پزشک را دنبال کنند.

ممکن است در نتیجه خونریزی، افراد دچار کمبود آهن و کم خونی شوند. بنابراین مصرف وعده های غذایی غنی از آهن بسیار مهم است.

درباره آزمایشگاه جردن

آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک جردن با حضور پزشکان و کارشناسان مجرب و متعهد آماده ارائه خدمت به مراجعین محترم می باشد. این آزمایشگاه همه روزه حتی در روز های تعطیل آماده خدمت رسانی به شهروندان می باشد و با تمامی بیمه های پایه و تکمیلی طرف قرارداد می باشد.

جهت دریافت اطلاعات بیشتر با شماره 88798979 تماس حاصل فرمایید.

• گردآورنده: بخش علمی آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک جردن- خانم سعیده گوهری
• تایید صحت علمی : جناب آقای دکتر شهاب سلامی