کمبود ویتامین K چقدر درباره این ماده مغذی مهم می‌دانید؟ آیا می‌دانستید که کمبود این ویتامین می‌تواند خطر خونریزی‌های غیرقابل کنترل و مشکلات جدی در سلامت استخوان‌ها را افزایش دهد؟ ویتامین K یک ماده مغذی ضروری است که نقش مهمی در لخته شدن خون، بهبود زخم و سلامت استخوان دارد. افرادی که ویتامین K کافی در بدن ندارند بیشتر در معرض خطر افزایش خونریزی و شکستگی استخوان هستند.
علامت اصلی کمبود ویتامین K خونریزی زیاد می باشد. شرایطی که ممکن است منجر به کمبود این ویتامین شود شامل بیماری سلیاک و فیبروز سیستیک می باشد. مصرف مکمل های ویتامین K می تواند کمک کننده باشد. اکثر مردم ویتامین K کافی را از رژیم غذایی دریافت می کنند. با این حال، نوزادان ممکن است دچار کمبود این ویتامین شوند.
اگر فردی از داروهای رقیق کننده خون مانند وارفارین استفاده می کند، مهم است که هر روز به همان میزان ویتامین K دریافت کند.
ویتامین K چیست؟
ویتامین K به دو صورت وجود دارد:
- ویتامین K1 یا فیلوکینون که در سبزیجات برگ سبز مانند اسفناج و کلم پیچ وجود دارد.
- ویتامین K2 یا مناکینون که در غذاهای حیوانی از جمله کره و زرده تخم مرغ و غذاهای تخمیر شده مانند کفیر وجود دارد. مقداری ویتامین K2 توسط روده نیز ایجاد می شود.
هر دو ویتامین K1 و ویتامین K2 پروتئین هایی تولید می کنند که به لخته شدن خون کمک می کند. لخته شدن یا انعقاد خون از خونریزی بیش از حد داخلی و خارجی در بدن جلوگیری می کند.
اگر فردی کمبود ویتامین K داشته باشد، به این معنی است که بدن فرد نمی تواند به اندازه کافی این پروتئین ها را تولید کند و خطر خونریزی بیش از حد را افزایش می دهد.
بیشتر بزرگسالان منبع کافی ویتامین K را از طریق غذاها به دست می آورند. برخی داروها و شرایط پزشکی می توانند تولید ویتامین K را کاهش داده و باعث مهار جذب شوند. کمبود این ویتامین در نوزادان بسیار بیشتر است. هنگامی که این اتفاق می افتد، به عنوان خونریزی ناشی از کمبود ویتامین K یا VKDB شناخته می شود.
علل کمبود ویتامین K
بزرگسالان در معرض افزایش خطر کمبود ویتامین K و علائم مرتبط هستند اگر:
- رقیق کننده های خون یا داروهای ضد انعقاد را مصرف کنند که از لخته شدن خون جلوگیری می کنند.
- مصرف آنتی بیوتیک هایی که در تولید و جذب ویتامین K اختلال ایجاد می کنند.
- ویتامین K کافی را از غذاهایی که می خورند دریافت نمی کنند.
- دوزهای بسیار بالای ویتامین A یا E مصرف می کنند.
برخی از شرایط پزشکی می توانند افراد را در معرض کمبود ویتامین K بیشتری قرار دهند، مانند شرایطی که بدن کمتر قادر به جذب چربی است. این وضعیت سوء جذب چربی نامیده می شود.
شرایط مرتبط با سوء جذب چربی شامل:
- بیماری سلیاک
- فیبروز سیستیک
- اختلال روده یا مجاری صفراوی
- برداشتن بخشی از روده، مانند جراحی چاقی
دلایل مختلفی وجود دارد که نوزادان تازه متولد شده بیشتر در معرض کمبود ویتامین K هستند:
- کمبود ویتامین K در شیر مادر
- ویتامین K به خوبی از جفت به جنین منتقل نمی شود.
- کبد نوزاد تازه متولد شده قادر به استفاده موثر از ویتامین K نیست.
- روده نوزاد در چند روز اول زندگی نمی تواند ویتامین K2 تولید کند.
نیاز روزانه و منابع ویتامین K
منبع ODSTrusted توصیه می کند که بزرگسالان مقادیر زیر ویتامین K را هر روز دریافت کنند:
- 120 میکروگرم (mcg) برای مردان
- 90 میکروگرم برای زنان
غذاهایی که حاوی ویتامین K بالا می باشند عبارتند از:
- سبزیجات برگ سبز مانند اسفناج، کلم پیچ، کاهو و کلم بروکلی
- روغن های گیاهی
- برخی از میوه ها از جمله زغال اخته و انجیر
- گوشت از جمله جگر
- پنیر
- تخم مرغ
- نخود
- سویا
- چای سبز
افراد همچنین می توانند مکمل های ویتامین K را استفاده کنند. بهتر است قبل از مصرف این مکمل ها با پزشک مشورت شود زیرا ممکن است با داروهای موجود تداخل داشته باشند.
علائم کمبود ویتامین K
علائم متعددی در ارتباط با کمبود ویتامین K وجود دارد. علامت اصلی خونریزی بیش از حد می باشد.
خونریزی بیش از حد فوراً مشخص نمی شود، زیرا ممکن است تنها در صورتی رخ دهد که فرد دچار بریدگی شود.
علائم دیگر کمبود ویتامین K می تواند شامل موارد زیر باشد:
- فرد به راحتی دچار کبودی می شود.
- لخته های خون کوچک زیر ناخن مشاهده می شود.
- خونریزی در غشاهای مخاطی که نواحی داخل بدن را می پوشاند.
- مدفوع سیاه تیره، قیر مانند یا حاوی خون است.
نشانه های کمبود ویتامین K در نوزادان:
- خونریزی از ناحیه ای برش بند ناف
- خونریزی در پوست، بینی، دستگاه گوارش یا سایر نواحی
- خونریزی در آلت تناسلی کودک ختنه شده
- خونریزی مغزی ناگهانی، که شدید و بالقوه تهدید کننده زندگی در نظر گرفته می شود.
تشخیص کمبود ویتامین K
برای تشخیص کمبود ویتامین K، پزشک در مورد سابقه پزشکی فرد سؤال می‌کند.
پزشک ممکن است از یک آزمایش انعقادی به نام آزمایش زمان پروترومبین یا آزمایش PT استفاده کند. آنها یک نمونه خون از افراد می گیرند و سپس موادی را به نمونه اضافه می کنند تا زمان لخته شدن را بررسی کنند.
لخته شدن خون معمولا بین 11 تا 13 ثانیه زمان می برد. اگر بیشتر از این طول بکشد می تواند نشان دهنده کمبود ویتامین K باشد.
ممکن است لازم باشد افراد قبل از انجام این آزمایش از مصرف غذاهای دارای سطوح بالای ویتامین K اجتناب کنند.
درمان کمبود ویتامین K
اگر فردی دچار کمبود ویتامین K شود، پزشک مکمل ویتامین K به نام فیتونادیون را تجویز خواهد کرد.
مقدار مصرف مکمل بستگی به سن و سلامت فرد دارد. دوز معمول فیتونادیون برای بزرگسالان از 1 تا 10 میلی گرم متغیر است، با دوز تکرار احتمالی پس از 12 ساعت.
پزشک همچنین بررسی می کند که آیا فرد داروهای ضد انعقاد مصرف می کند، زیرا این داروها می توانند با ویتامین K تداخل داشته باشند.
- درمان در نوزادان
تجویز ویتامین K در بدو تولد، معمولاً به صورت تزریقی، می تواند از کمبود آن در نوزادان تازه متولد شده جلوگیری کند.
آکادمی اطفال آمریکا توصیه می کند که نوزادان در هنگام تولد یک تزریق 0.5 تا 1 میلی گرم ویتامین K1 دریافت کنند.
تزریق ویتامین K به ویژه برای نوزادان تحت شرایط خاص مهم است.
نتیجه گیری
کمبود ویتامین K در بزرگسالان بسیار نادر است، زیرا اکثر افراد ویتامین K کافی را از رژیم غذایی دریافت می کنند. کمبود این ویتامین و عدم درمان می تواند منجر به خونریزی بیش از حد شود. در نوزادان، تجویز ویتامین K در بدو تولد از بروز برخی مشکلات از جمله خونریزی بیش از حد جلوگیری می کند.
رژیم غذایی سرشار از غذاهای حاوی ویتامین K به جلوگیری از کمبود ویتامین K کمک خواهد کرد.
انجام آزمایش PT در منزل
چنانچه امکان مراجعه حضوری به آزمایشگاه را ندارید، آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک جردن جهت رفاه حال شما، امکان اعزام نمونه گیر به منزل را فراهم آورده است. آزمایش PT توسط آزمایشگاه جردن قابل انجام است و نتیجه آن ظرف دو الی سه ساعت گزارش می گردد.
جهت هماهنگی اعزام نمونه گیر به آزمایشگاه با شماره های ۰۹۱۲۸۹۰۵۰۶۵ و ۰۹۱۲۸۹۰۵۰۶۶ تماس حاصل فرمایید.
- گردآورنده: بخش علمی آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک جردن- خانم سعیده گوهری
- تایید صحت علمی : جناب آقای دکتر شهاب سلامی
