تاثیرات مصرف مشروبات در نتایج آزمایش خون یکی از موضوعات مهم و در عین حال کمتر مورد توجه در ارزیابی های پزشکی است. مصرف الکل به طور مستقیم یا غیرمستقیم بر پارامترهای مختلف آزمایشگاهی تاثیر می گذارد و باعث تغییر در نتایج می شود، به طوری که ممکن است تفسیر پزشک از وضعیت سلامت فرد دچار خطا گردد. الکل با تاثیر بر عملکرد کبد، قند خون، چربی ها و حتی تعادل مایعات بدن باعث بروز ناهنجاری هایی در نتایج آزمایش های مختلف مانند آزمایش قند خون، آنزیم های کبدی، تری گلیسیرید و حتی آزمایش های هورمونی می شود. در ادامه به بررسی دقیق تر اثر مصرف الکل بر انواع آزمایش های پزشکی، مدت زمان لازم برای خروج الکل از بدن، نکات مهم قبل از انجام آزمایش و توصیه های کاربردی برای جلوگیری از نتایج نادرست خواهیم پرداخت.
الکل در بدن چگونه عمل می کند؟
بعد از مصرف، حدود 20 درصد از الکل از طریق معده و بقیه در روده کوچک جذب می شود. سپس توسط جریان خون به کبد منتقل می گردد، جایی که آنزیم الکل دهیدروژناز (ADH) آن را به استالدئید و سپس به استات تبدیل می کند. اما این فرآیند زمان بر است و تا زمانی که الکل در بدن وجود دارد، متابولیسم قند، چربی و پروتئین مختل می شود. به همین دلیل است که حتی چند ساعت بعد از نوشیدن، نتایج آزمایش غیرواقعی به نظر برسد.
تاثیر مصرف الکل بر انواع آزمایش ها
بهتر است بدانید مصرف الکل باعث تغییرات قابل توجهی در نتایج آزمایش های پزشکی می شود و گاهی تشخیص صحیح را با دشواری مواجه می کند. از آنجا که الکل بر عملکرد کبد، قند خون، چربی ها و حتی ترکیب شیمیایی ادرار تاثیر می گذارد، نتایج بسیاری از آزمایش ها ممکن است نادرست یا گمراه کننده باشند. بنابراین، آگاهی از تاثیرات مصرف الکل قبل از انجام آزمایش برای حفظ دقت نتایج و ارزیابی واقعی وضعیت سلامت فرد، امری ضروری است.
آزمایش قند خون ( FBS، GTT، HbA1c)
الکل باعث تغییر سطح گلوکز خون می‌شود.
- در افراد سالم، الکل با مهار گلوکونئوژنز در کبد باعث افت قند خون می شود.
- در افرادی که دیابت دارند، مصرف الکل ممکن است باعث افزایش یا کاهش غیرقابل پیش‌بینی گلوکز شود.
بنابراین انجام آزمایش قند خون حتی تا 48 ساعت پس از مصرف الکل ممکن است نتیجه ای گمراه کننده بدهد.
آزمایش چربی خون (Chol, LDL, HDL, Triglyceride)
الکل مستقیماً بر متابولیسم چربی تاثیر می گذارد. مصرف زیاد آن سطح تری گلیسیرید و کلسترول تام را بالا می برد و در درازمدت منجر به کبد چرب الکلی می شود. اگر قبل از آزمایش چربی خون نوشیدنی الکلی مصرف کرده باشید، نتیجه ممکن است افزایش کاذب چربی ها را نشان دهد، حتی اگر رژیم غذایی‌تان سالم باشد.
بیشتر بخوانید: دلایل مثبت شدن آزمایش مواد مخدر
آزمایش عملکرد کبد (AST, ALT, GGT, ALP, Bilirubin)
کبد اولین و اصلی ترین اندامی بوده که تحت تاثیر الکل قرار می گیرد. الکل باعث نکروز سلول های کبدی و افزایش آنزیم های AST، ALT و به‌ویژه GGT می شود. در مصرف کنندگان مزمن، این آنزیم ها به طور مزمن بالا می مانند. بنابراین پزشک ممکن است به اشتباه احتمال هپاتیت یا سیروز را مطرح کند، در حالیکه افزایش موقت ناشی از مصرف الکل است.
آزمایش کلیه ( BUN، Creatinine، Uric Acid)
الکل خاصیت ادرارآور (دیورتیک) دارد و باعث کم آبی بدن می شود. در نتیجه غلظت خون بالا رفته و اوره و کراتینین ممکن است بیشتر از حد طبیعی دیده شوند. همچنین الکل سطح اسید اوریک را بالا می برد و خطر نقرس را افزایش می دهد.
آزمایش های هورمونی (تستوسترون، استروژن، کورتیزول)
بهتر است بدانید الکل تعادل هورمون ها را به هم می زند. در مردان باعث کاهش سطح تستوسترون و اسپرم می شود و در زنان نیز چرخه قاعدگی را نامنظم می کند. به همین دلیل توصیه می شود قبل از انجام آزمایش های هورمونی، حداقل سه روز کامل از مصرف الکل پرهیز شود.
بیشتر بخواندی: نام آزمایش ها در جواب آزمایش
آزمایش تیروئید، ویتامین ها و مارکرهای التهابی
مصرف مزمن الکل سبب کاهش جذب ویتامین های B1، B6، B12 و اسید فولیک می شود و ممکن است باعث تغییر در میزان TSH و T4 گردد. در آزمایش هایی مانند CRP یا ESR نیز الکل نتایج را غیرواقعی نشان می دهد زیرا التهاب و استرس اکسیداتیو را افزایش می دهد.
مصرف مزمن الکل و اثرات بلندمدت بر نتایج آزمایش های خون
در مصرف کنندگان مزمن، تغییرات آزمایشگاهی ممکن است دائمی شود، حتی اگر چند روز از مصرف گذشته باشد. از جمله:
- افزایش دائمی GGT و AST
- کاهش گلبول های سفید
- افزایش اندازه گلبول های قرمز
- کمبود فولات و B12
- کاهش پروتئین کل و آلبومین
این نتایج معمولا به‌صورت ترکیبی دیده می شوند و پزشکان از آنها برای تشخیص مصرف مزمن الکل استفاده می کنند.
بیشتر بخوانید: عفونت کلیه چیست؟
چه مدت بعد از مصرف الکل میتوان آزمایش داد؟
الکل مدت زمان مشخصی در بدن باقی می ماند و تا زمانی که اثرات آن به طور کامل از بین نرفته باشد، نتایج آزمایش های مختلف را دچار اختلال می کند. مدت زمان لازم برای پاک شدن الکل از بدن، به میزان مصرف، دفعات مصرف و وضعیت عمومی سلامت فرد بستگی دارد.
در مصرف خفیف معمولا پس از حدود 24 ساعت الکل از بدن دفع می شود و نتایج آزمایش کمتر تحت تاثیر قرار می گیرند. اما در موارد مصرف متوسط تا زیاد، ممکن است آثار الکل تا 48 تا 72 ساعت در بدن باقی بمانند. در افراد با مصرف مزمن یا طولانی مدت، این زمان حتی تا یک هفته نیز افزایش می یابد.
به طور کلی برای اطمینان از دقت و صحت نتایج آزمایش های پزشکی، توصیه می شود حداقل سه روز کامل بعد از آخرین مصرف الکل از انجام هرگونه آزمایش خودداری شود تا اثرات باقی مانده الکل بر نتایج به حداقل برسد.
تاثیر الکل روی آزمایش ادرار
الکل تاثیر قابل توجهی بر نتایج آزمایش ادرار دارد و باعث بروز خطا در تفسیر نتایج می شود. یکی از اثرات اصلی مصرف الکل، افزایش دفع ادرار و کاهش آب بدن است که در نتیجه آن، غلظت مواد موجود در ادرار تغییر می کند. این تغییر غلظت ممکن است باعث بروز خطا در آزمایش های مرتبط با عملکرد کلیه، بررسی سطح داروها، الکترولیت ها یا هورمون ها شود.
علاوه بر این، بدن بعد از مصرف الکل، ترکیباتی به نام متابولیت های الکل (از جمله اتیل گلوکورونید یا EtG) تولید می کند که تا مدت طولانی در ادرار باقی می مانند. این مواد تا حدود 80 ساعت بعد از مصرف الکل در آزمایش ادرار شناسایی می شوند و نشانگر مصرف اخیر الکل می باشند.
بنابراین، برای جلوگیری از نتایج اشتباه یا تداخل در تفسیر آزمایش ها، توصیه می شود تا چند روز پس از مصرف الکل از انجام آزمایش ادرار خودداری شود به ویژه اگر هدف آزمایش بررسی عملکرد کلیه یا وجود مواد خاص در بدن است.
بیشتر بخوانید: آزمایش آنتی بادی تیروگلوبولین
سوالات متداول درباره مصرف الکل و آزمایش‌ها
- آیا مصرف الکل شب قبل از آزمایش خطرناک است؟ بله، زیرا هنوز در جریان خون باقی مانده و نتایج آزمایش به ویژه چربی و کبد را تغییر می دهد.
- اگر الکل مصرف کرده باشم، می توانم آزمایش را به تعویق بیندازم؟ بله. بهترین کار این است که آزمایش را حداقل سه روز عقب بیندازید.
- آیا الکل باعث مثبت شدن نتایج آزمایش اعتیاد می شود؟ خیر اما در برخی کیت ها ممکن است باعث اختلال یا تداخل در قرائت نتیجه شود.
- آیا پزشک از روی آزمایش می فهمد که الکل مصرف کرده ام؟ در برخی موارد بله. افزایش همزمان GGT، AST و MCV یکی از نشانه های آزمایشگاهی مصرف الکل است.
اطلاعات تماس آزمایشگاه جردن
- شماره تماس: 02188798979
- مشاوره ژنتیک: 09128905067
- هماهنگی نمونه‌گیری در منزل: 09128905065 – 09128905066
- ساعت کاری: شنبه تا چهارشنبه 6:30 الی 20، پنجشنبه‌ها 6:30 الی 18، روزهای تعطیل 7 الی 15
- وب‌سایت www.jordanmedlab.com
- اینستاگرام: @jordan.laboratory
نتیجه گیری
با توجه به مطالب ذکر شده در بالا نتیجه می گیریم، مصرف الکل تاثیر قابل توجهی بر نتایج بسیاری از آزمایش های پزشکی از جمله آزمایش خون، ادرار و بررسی عملکرد کبد و کلیه دارد. الکل با ایجاد تغییر در سطح قند خون، آنزیم های کبدی، ترکیب شیمیایی ادرار و تعادل مایعات بدن ممکن است باعث بروز نتایج نادرست و در نتیجه تفسیر اشتباه وضعیت سلامت فرد شود. از سوی دیگر، باقی ماندن متابولیت های الکل در بدن تا چند روز پس از مصرف، دقت آزمایش ها را کاهش می دهد. بنابراین برای دستیابی به نتایج واقعی و قابل اعتماد، پرهیز از مصرف هرگونه نوشیدنی الکلی حداقل 2 تا 3 روز قبل از انجام آزمایش ها ضروری است.
- گردآورنده: بخش علمی آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک جردن- خانم غزال گلابچی فرد
