آزمایش کشت ادرار یکی از متد‌های تشخیصی در پزشکی است که برای تشخیص عفونت‌های دستگاه ادراری استفاده می‌شود. در این آزمایش، نمونه‌ای از ادرار بر روی یک محیط کشت قرار داده می‌شود تا میکروب‌ها، اگر وجود داشته باشند، بر روی این محیط رشد کنند.
عفونت دستگاه ادراری ممکن است مانند یک عفونت ساده به نظر برسد که در عرض یک هفته از بین می‌رود، اما عفونت ادراری طولانی‌مدت یا عود آن می‌تواند منجر به برخی از عوارض جدی سلامتی شود. بنابراین، لازم است که علت اصلی عفونت مکرر دستگاه ادراری در اولین فرصت تشخیص داده شود. تشخیص زودهنگام و دقیق عفونت ادراری نه تنها می تواند به درمان عفونت کمک کند، بلکه از ایجاد هر گونه عارضه سلامتی دیگری نیز جلوگیری می کند.
کشت ادرار چیست؟
ادرار یا مواد مایع زائد بدن می تواند حاوی میکروارگانیسم های مختلف عفونت زا باشد. کشت ادرار یک روش آزمایشگاهی است که برای بررسی وجود یا عدم وجود میکروب در نمونه ادرار انجام می شود. در آزمایشگاه، نمونه ادرار به یک ظرف حاوی یک ماده محرک رشد، اضافه می شود. بنابراین، اگر باکتری یا مخمر در ادرار وجود داشته باشد، شروع به تکثیر می کند. رشد میکروب ها نشان دهنده وجود عفونت سیستم ادراری است.
بیشتر بدانید: عفونت دستگاه ادراری (UTI)
چرا کشت ادرار انجام می شود؟
کشت ادرار به طور کلی برای تشخیص عفونت های دستگاه ادراری (UTIs) انجام می شود. عفونت دستگاه ادراری به دلیل وجود باکتری در مجرای ادرار رخ می دهد. این عفونت از مثانه شروع می شود و می تواند به کلیه ها و غده پروستات نیز برسد. آزمایش کشت ادرار نوع باکتری یا مخمر ایجاد کننده عفونت را مشخص می کند تا بتوان موثرترین برنامه درمانی را برای افراد تعیین کرد. همچنین تعیین می کند که آیا عفونت باکتریایی به برخی داروها مقاوم است یا خیر.
چه علائمی نیاز به کشت ادرار را نشان می دهد؟
شایع ترین علائم عفونت ادراری عبارتند از:
- درد سوزشی هنگام ادرار کردن
- تکرر ادرار
- نیاز فوری به ادرار کردن
- تب و لرز
- ظاهر ابری ادرار
- دفع ادرار بدبو
- درد در ناحیه تحتانی شکم یا پشت
آزمایش کشت ادرار چه زمانی انجام می شود؟
آزمایش کشت ادرار عموماً برای افرادی انجام می شود که علائم عفونت ادراری دارند. برخی از افراد در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به عفونت ادراری هستند. موارد زیر چند مورد رایج می باشد:
- کسانی که اغلب به عفونت ادراری مبتلا می شوند یا عفونت در این افراد، به راحتی قابل درمان نیست.
- افراد دیابتی
- ابتلا به هر نوع بیماری کلیوی یا سنگ کلیه
- داشتن رابطه جنسی با شرکای مکرر
- افرادی که در تخلیه کامل مثانه با مشکل مواجه هستند.
- استفاده از کاتتر ادراری برای تخلیه ادرار
- افرادی که دارای سیستم ایمنی ضعیفی می باشند که می‌تواند به دلیل هر نوع درمان سرطان در حال حاضر یا قبلی، پیوند عضو یا بیماری‌های خود ایمنی باشد.
نمونه ادرار برای کشت ادرار چگونه جمع آوری می شود؟
نمونه ادرار تمیز میانی، بهترین و مناسب ترین نمونه برای کشت ادرار است. اقداماتی که باید هنگام جمع آوری نمونه ادرار انجام شود عبارتند از:
- شستن دست ها
- قبل از جمع آوری ادرار، ناحیه تناسلی از جلو به عقب تمیز شود تا ادرار با باکتری ها یا سلول های موجود در پوست اطراف آلوده نشود.
- ابتدا مقدار اولیه ادرار دور ریخته شود و سپس 1-2 اونس ادرار در ظرف جمع شود.
- ظرف جمع آوری ادرار نباید با پوست در تماس باشد.
نمونه ادرار برای آزمایش معمولاً در ظرف تهیه شده توسط آزمایشگاه جمع آوری می شود. با این حال، روش‌های مختلفی برای جمع‌آوری نمونه ادرار برای افرادی که نمی‌توانند به تنهایی این کار را انجام دهند، مانند افراد بسیار بیمار، افراد مسن و نوزادان وجود دارد.
روش های دیگر جمع آوری نمونه ادرار عبارتند از:
- کاتتریزاسیون: در این روش یک کاتتر، یعنی یک لوله منعطف و نازک به مجرای ادرار وارد می شود تا به مثانه برسد. ادرار موجود در مثانه از کاتتر خارج شده و در یک کیسه جمع آوری استریل جمع آوری می شود.
- آسپیراسیون: در این روش پوست شکم بی حس می شود تا بتوان یک سوزن نازک را وارد مثانه کرد. این سوزن برای جمع آوری ادرار در کیسه استفاده می شود.
- کیسه U یا کیسه ادرار: این روش جمع آوری ادرار برای کودکان خردسال و نوزادان استفاده می شود. در این روش، کیسه ادرار از طریق چسب به آلت تناسلی یا روی فرج چسبانده می شود. هنگامی که کودک ادرار کرد، باید ادرار در یک ظرف درب دار جمع آوری شود و تا زمان انتقال به آزمایشگاه در یخچال نگهداری شود.
بیشتر بدانید: آزمایش کشت دستگاه تناسلی
آزمایش کشت ادرار چگونه انجام می شود؟
کشت ادرار یک آزمایش میکروبیولوژیکی است که در آزمایشگاه انجام می شود تا بررسی شود که آیا فرد توسط میکروارگانیسمی آلوده شده است یا خیر.
در زیر مراحل کلی مربوط به آزمایش کشت ادرار آورده شده است:
- برای آزمایش کشت ادرار، پلیت های آگار با تشکیل یک لایه نازک از محیط های غنی برای رشد باکتری ها آماده می شوند.
- نمونه ادرار در یک پلیت آگار پخش می شود و برای 24 تا 48 ساعت در انکوباتور نگهداری می شود.
- پس از انکوباسیون به مدت 2 روز، کلنی های روی صفحه آگار، توسط میکروبیولوژیست شمارش می شود. او همچنین نوع باکتری هایی را که در ظرف حاوی آگار رشد کرده اند را تعیین می کند. رنگ، شکل و اندازه کلنی ها به شناسایی نوع باکتری کمک می کند. تعداد کلنی های موجود در نمونه ادرار نشان دهنده بار باکتریایی یا مقدار باکتری موجود در نمونه ادرار است. مقدار متفاوت باکتری در نمونه به تمایز بین شرایط عادی و عفونی کمک می کند.
معمولاً اگر یک نمونه تمیز و مناسب برای آزمایش جمع‌آوری شود، فقط وجود باکتری‌هایی را نشان می‌دهد که مسئول عفونت ادراری هستند. بنابراین، معمولاً تنها یک نوع باکتری به تعداد زیاد در کشت ادرار وجود دارد.
اگر عفونت توسط بیش از یک پاتوژن ایجاد شود، ممکن است بیش از یک نوع باکتری مشاهده شود. با این حال، اگر نمونه به درستی جمع آوری نشود، احتمال وجود انواع مختلف باکتری وجود دارد.
- هر نوع متفاوتی از کلنی توسط تکنسین آزمایشگاه برای شناسایی نوع میکروب با انجام آزمایش‌های دیگر مانند رنگ‌آمیزی گرم انتخاب می‌شود.
- تست حساسیت هر نوع کلنی برای تعیین آنتی بیوتیک هایی که می توانند به طور موثر عفونت را درمان کنند انجام می شود.
نتایج آزمایش کشت ادرار چگونه تفسیر می شود؟
نتایج کشت ادرار می تواند مثبت یا منفی باشد. مثبت بودن آزمایش کشت ادرار به این معنی است که در نمونه ادرار رشد باکتری وجود دارد. مثبت بودن آزمایش کشت ادرار و علائم عفونت یا تحریک در مثانه نشان دهنده عفونت دستگاه ادراری است. آزمایش کشت ادرار مثبت با وجود بیش از 100000 واحد تشکیل دهنده کلونی (CFU) در میلی لیتر از هر نوع باکتری مشخص می شود. تست حساسیت آنتی بیوتیکی برای تعیین وجود میکروب در کشت ادرار انجام می شود. کشت ادرار و تست حساسیت، نوع باکتری مسئول ایجاد عفونت را مشخص می کند.
این آزمایش همچنین آنتی‌بیوتیک‌هایی را که باکتری‌ها به آن‌ها حساس هستند، یعنی آنتی‌بیوتیک‌هایی که می‌توانند باکتری‌های موجود در کشت را از بین ببرند، تعیین می‌کند. این اطلاعات در تعیین دارویی که می تواند به طور موثر عفونت را درمان کند بسیار مفید است.
درمان عفونت‌هایی که توسط باکتری‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک ایجاد می‌شوند سخت‌تر است و بنابراین، کشت ادرار و نتایج آزمایش حساسیت برای درمان مؤثر عفونت ضروری است. از طرف دیگر، اگر گزارش آزمایش کشت ادرار منفی باشد، به این معنی است که فلور ادرار طبیعی است و هیچ گونه رشد باکتری یا مخمر در نمونه ادرار وجود ندارد. با این حال، اگر گزارش کشت ادرار منفی همراه با هماچوری (وجود خون در ادرار) یا دیزوری (ادرار دردناک) باشد، ممکن است نیاز به انجام آزمایش‌های تصویربرداری دیگر باشد.
نتیجه گیری:
عفونت دستگاه ادراری یک مشکل رایج است. زنان بیشتر از مردان، مبتلا به عفونت ادراری می شوند. کشت ادرار مهمترین آزمایشی است که برای تشخیص عفونت ادراری انجام می شود. این آزمایش همچنین در تشخیص عامل اصلی عفونت و تعیین درمان مناسب توسط پزشک کمک کننده خواهد بود.
درباره ی ما:
- آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک جردن واقع در منطقه 3 شهر تهران تمامی آزمایش های بالینی ، ژنتیک و پاتولوژی را انجام می دهد.
- آزمایش کامل و کشت ادرار نیز در این آزمایشگاه قابل انجام می باشد.
- لازم به ذکر است که آزمایشگاه جردن با تمامی بیمه های پایه و تکمیلی طرف قرارداد می باشد.
- جهت دریافت اطلاعات بیشتر با شماره 88798979 تماس حاصل فرمایید.
- گردآورنده: بخش علمی آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک جردن- خانم سعیده گوهری
- تایید صحت علمی : جناب آقای دکتر شاهین مرتضی بیگی
