آزمایش لیپاز یکی از آزمایش‌های مهم در تشخیص عملکرد صحیح پانکراس یا همان لوزالمعده است. این آزمایش معمولاً برای تشخیص شرایطی مانند پانکراتیت حاد یا مزمن و دیگر اختلالات مربوط به پانکراس تجویز می‌شود. نتایج غیرطبیعی این آزمایش می‌تواند نشان‌دهنده مشکلاتی مانند انسداد مجاری پانکراس، عفونت‌ها یا حتی سرطان پانکراس باشد.
آزمایش لیپاز و پانکراس چیست؟
اگر فردی علائم اختلال پانکراس را داشته باشد، ممکن است پزشک آزمایش خون لیپاز را توصیه کند. لیپاز آنزیمی است که ممکن است در افراد مبتلا به پانکراتیت یا سایر بیماری ها بالا باشد.
لوزالمعده در طول هضم، آنزیم لیپاز را تولید می کند. این آنزیم به روده ها در تجزیه چربی کمک می کند. التهاب یا آسیب به پانکراس می تواند منجر به انتشار لیپاز در جریان خون شود.
آزمایش لیپاز خون نشان می دهد که آیا سطح لیپاز در بدن بالا است یا خیر. اگرچه آزمایش لیپاز مختص لوزالمعده نیست، اما هنگامی که با علائم بیماری لوزالمعده همراه باشد، سطوح بالا ممکن است نشان دهنده مشکل در پانکراس باشد.
همچنین ممکن است پزشک همزمان با آزمایش لیپاز، سطح آنزیم دیگری به نام آمیلاز را نیز بررسی کند. این آزمایشات می توانند اطلاعات بیشتری را ارائه دهند که در تشخیص اختلال پانکراس کمک کننده است.
چه زمانی انجام آزمایش لیپاز نیاز است؟
پزشکان ممکن است از آزمایش لیپاز برای تشخیص یا نظارت بر شرایطی استفاده کنند که پانکراس را درگیر می کند، از جمله:
- پانکراتیت حاد یا مزمن
- فیبروز سیستیک
- تومورهای پانکراس
- سنگ های پانکراس
- دیابت نوع 2
- کتواسیدوز دیابتی
بیشتر بدانید: تشخیص سرطان پانکراس و عوامل ژنتیکی مربوط به آن
اگر فرد علائمی از اختلال پانکراس را نشان دهد، معمولاً پزشک آزمایش لیپاز را تجویز می کند.
برخی از علائم اختلال پانکراس عبارتند از:
- مدفوع چرب
- تهوع و استفراغ
- درد شدید شکم
- کاهش وزن
پزشک ممکن است آزمایش آمیلاز را در کنار آزمایش لیپاز تجویز کند. نتایج آزمایش آمیلاز می تواند به تشخیص بیماری پانکراس کمک کند.
پس از تشخیص، پزشک می‌تواند از آزمایش‌های لیپاز و آمیلاز برای نظارت بر درمان بیماری استفاده کند.
آزمایش لیپاز چگونه انجام می شود؟
آزمایش لیپاز مانند هر آزمایش خون ساده دیگری است. برای انجام آزمایش لیپاز نیاز به ناشتا بودن نمی باشد. با این حال بهتر است از دستورالعمل های آزمایشگاه پیروی شود.
فردی که هر دارو یا مکملی مصرف می کند باید از قبل در مورد آنها به پزشک اطلاع دهد زیرا برخی از داروها می توانند در نتایج این آزمایش اختلال ایجاد کنند.
نتایج آزمایش لیپاز چگونه تفسیر می شود؟
محدوده‌های معمول نتایج، بسته به عوامل مختلفی از جمله جنس، سن و سلامت کلی متفاوت است. به همین دلیل، مهم است که نتایج توسط پزشک تفسیر شود.
اگر سطح لیپاز یک فرد سه برابر بیش از حد طبیعی باشد، این می تواند نشان دهنده پانکراتیت حاد باشد.
التهاب لوزالمعده باعث افزایش سطح لیپاز خون در عرض 3 تا 6 ساعت می شود. این سطوح ممکن است تا ۲ هفته بالا بمانند.
علل بالا بودن لیپاز در آزمایش
برخی شرایط ممکن است منجر به سطوح بالای لیپاز شود، از جمله:
- پانکراتیت یا تورم پانکراس که ممکن است مزمن یا حاد باشد.
- تومور پانکراس
- سنگ های پانکراس
- کوله سیستیت یا التهاب ناگهانی کیسه صفرا
- انسداد روده یا نکروز
- بیماری زخم معده
- بیماری کلیوی
- ضربه
- بیماری التهابی روده (IBD)
- دیابت
- بیماری سلیاک
- هپاتیت C
- HIV
برخی از داروها همچنین ممکن است منجر به افزایش سطح لیپاز شوند، مانند:
- کدئین
- ایندومتاسین
- برخی از قرص های ضد بارداری
- دیورتیک های تیازیدی
- داروهای کولینرژیک
- مورفین
دلایل کاهش لیپاز
سطوح پایین لیپاز به میزان قابل توجهی ممکن است نشان دهنده آسیب به سلول های پانکراس باشد که لیپاز تولید می کنند.
این شرایط می تواند ناشی از اختلالات طولانی مدت، مانند پانکراتیت مزمن یا فیبروز کیستیک باشد.
در برخی موارد، سرطان پیشرفته پانکراس نیز ممکن است منجر به کاهش سطح آنزیم لیپاز ش
چگونه سطح لیپاز کاهش می یابد؟
پس از اینکه پزشک علت افزایش سطح لیپاز را تشخیص داد و درمان را آغاز کرد، سطح آن کاهش می یابد.
پانکراتیت حاد یکی از شایع ترین بیماری های مرتبط با سطوح بالای لیپاز در خون می باشد. هنگامی که پزشک در مراحل اولیه، بیماری را تشخیص می دهد، درمان ها می تواند شامل موارد زیر باشد:
- مایعات داخل وریدی
- داروهایی برای تسکین درد
- شروع یک رژیم غذایی سبک
پزشک همچنین برای هرگونه مشکل زمینه‌ای مسئول پانکراتیت، مانند سنگ‌های صفراوی یا افزایش سطح کلسیم، درمان را شروع می کند. برخی از داروها ممکن است باعث پانکراتیت حاد شوند. در این صورت پزشک نوع یا مقدار مصرف را تغییر می دهد.
ممکن است فرد بتواند با داشتن یک رژیم غذایی مغذی و اجتناب از کم آبی، خطر ابتلا به پانکراتیت حاد را کاهش دهد. ترک سیگار همچنین می تواند موثر باشد.
نتیجه گیری
آزمایش لیپاز یک تست نسبتا غیر تهاجمی است. در صورت مشاهده علائم اختلال پانکراس، پزشک ممکن است آزمایش خون لیپاز را توصیه کند.
نتایج این آزمایش به پزشک کمک می کند تا پانکراتیت حاد و سایر مشکلات سلامتی را که بر لوزالمعده تأثیر می گذارد، تشخیص دهد.
تشخیص و درمان پانکراتیت حاد در مراحل اولیه می تواند به جلوگیری از شدید شدن این بیماری کمک کند.
انجام آزمایش لیپاز در منزل
برای انجام آزمایش لیپاز الزامی به حضور شما در آزمایشگاه نیست، شما می توانید از طریق تماس با شماره های 09128905065 و 09128905066 جهت اعزام نمونه گیر به منزل با آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک جردن هماهنگی لازم را به عمل آورید.
