آزمایش فسفر یکی از آزمایش های مهم خون است که میزان فسفر موجود در خون را اندازه‌گیری می‌کند. فسفر یک ماده معدنی حیاتی است که نقش مهمی در ساختار استخوان‌ها و دندان‌ها، تولید انرژی و عملکرد صحیح سلول های بدن دارد. این آزمایش معمولاً به منظور ارزیابی عملکرد کلیه‌ها، بررسی اختلالات غدد پاراتیروئید، و تشخیص مشکلات متابولیک انجام می‌شود. سطح غیرطبیعی فسفر می‌تواند نشان‌دهنده بیماری‌های مختلفی از جمله نارسایی کلیه، مشکلات غدد درون‌ریز یا اختلالات تغذیه‌ای باشد. به همین دلیل، آزمایش فسفر ابزاری ارزشمند در تشخیص و مدیریت شرایط بالینی مختلف است.
آزمایش خون فسفر چیست؟
آزمایش سرم فسفر اندازه گیری سطح فسفات در خون می باشد. فسفر یک ماده معدنی ضروری است و برای تنظیم چندین عملکرد بدن حیاتی می باشد. دو شکل فسفات در بدن وجود دارد و عمدتاً توسط عوامل تنظیم کننده کلسیم، تنظیم می شود. تقریباً 85 درصد از فسفات بدن همراه با کلسیم در استخوان ها و دندان ها ذخیره می شود و 14 تا 15 درصد در سلول ها و کمتر از 1 درصد در خون است.
میزان متوسط دریافت فسفر حدود 1000 میلی گرم در روز است. سطح فسفات بدن با تنظیم مقدار جذب شده توسط روده و دفع توسط کلیه ها حفظ می شود. همچنین با عملکرد هورمون پاراتیروئید، ویتامین D و کلسیم نیز تنظیم می شود. فسفات به تشکیل موادی کمک می کند که توسط سلول ها برای انرژی استفاده می شود.
آزمایش فسفر برای چه مواردی استفاده می شود؟
در صورت ابتلا به بیماری که باعث تغییر در سطوح فسفات خون می شود، احتمال بیشتری وجود دارد که آزمایش فسفر توسط پزشک تجویز شود. به طور معمول، کلیه ها مسئول متعادل کردن سطح فسفات در خون با دفع مقادیر اضافی آن هستند. بنابراین، نوسانات غیر معمول در سطح فسفات ممکن است به این معنی باشد که کلیه ها به درستی کار نمی کنند. سطوح غیر طبیعی فسفات در بدن همچنین می تواند به معنای اختلال در عملکرد غده پاراتیروئید باشد زیرا هورمون پاراتیروئید همچنین به تنظیم سطح فسفات خون کمک می کند. برخی از اختلالات استخوانی نیز می توانند با سطوح مختلف فسفات مشخص شوند.
بیشتر بدانید: نارسایی حاد کلیوی؛ علل تا درمان
چه زمانی انجام آزمایش خون فسفر نیاز است؟
اگر فرد مشکوک به داشتن یک بیماری شامل ناهنجاری کلیه، مشکل استخوان یا بی نظمی غده پاراتیروئید باشد، به احتمال زیاد پزشک، آزمایش خون فسفر را تجویز می کند. در صورتی که سطح کلسیم خون نامنظم باشد، پزشک می تواند آزمایش فسفر خون را نیز توصیه کند. در این شرایط، سطح فسفات در خون بسیار بالا یا پایین خواهد بود.
نشانه هایی برای سطوح بسیار پایین فسفر عبارتند از:
- اضطراب یا تحریک پذیری
- از دست دادن اشتها
- ضعف عضلانی
- درد یا شکنندگی استخوان
- بی نظمی در تنفس
در بیشتر موارد، سطوح بالای فسفر علائمی ایجاد نمی کند.
چه نوع نمونه ای برای آزمایش خون فسفر لازم است؟
برای آزمایش خون فسفر، خون‌گیری توسط یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی انجام می‌شود که ابتدا رگ مناسبی را در پشت دست یا جلوی بازو پیدا می‌کند و پس از پاک کردن ناحیه با الکل، سوزن را وارد رگ می‌کند. سپس خون در لوله ای که به سوزن متصل است ذخیره می شود و برای آزمایش سطح فسفر به آزمایشگاه فرستاده می شود.
آمادگی برای آزمایش فسفر چگونه است؟
برخی داروها بر سطح فسفات خون تأثیر می گذارند. پزشکان برای جلوگیری از تغییرات غیرضروری در نتایج آزمایش توصیه می کنند که مصرف این گونه داروها قبل از انجام آزمایش متوقف شود.
این داروها عبارتند از:
- ویتامین دی
- آنتی اسیدها
- ملین ها
همچنین ممکن است برای نتایج دقیق، ناشتایی یک شبه توصیه شود.
آیا آزمایش خون فسفر خطری دارد؟
هیچ خطر جدی در انجام آزمایش خون فسفر وجود ندارد. با این حال، افراد مبتلا به ترس از سوزن ممکن است هنگام انجام آزمایش احساس ناراحتی کنند. خطرات جزئی آزمایش خون شامل کمی خارش، کبودی و درد است که به زودی برطرف می شود.
در صورت داشتن علائم غیرعادی، باید فوراً به پزشک مراجعه شود، مانند:
- هماتوم
- عفونت در محل سوراخ
- سبکی سر یا غش
- خونریزی بیش از حد
بیشتر بدانید: آزمایش کراتینین ادرار و سلامت کلیه ها
نتیجه آزمایش فسفر خون به چه معناست؟
محدوده معمول فسفر در افراد با سن های مختلف، متفاوت است زیرا کودکان برای رشد استخوان به مقادیر بیشتری فسفر نیاز دارند. به طور کلی، محدوده 2.5 تا 4.5 mg/dL طبیعی در نظر گرفته می شود.
✔ سطوح پایین فسفر
اگر فسفات خون کمتر از حد نرمال است، علت ممکن است عوامل تغذیه ای مختلف و سایر شرایط باشد، از جمله:
- کمبود ویتامین D
- استفاده مداوم از آنتی اسیدها
- هیپرکلسمی (سطوح بالای کلسیم در خون)
- هیپرپاراتیروئیدیسم (مقدار بالای هورمون پاراتیروئید کلیه ها را تحریک می کند تا مقادیر بیشتری فسفات دفع کنند و باعث کاهش سطح در جریان خون می شود).
- سوء تغذیه
- افزایش استفاده از دیورتیک ها
- اعتیاد به الکل
✔ سطوح بالای فسفر
فسفر خون بالا معمولاً در صورت داشتن اختلال عملکرد کلیه ایجاد می شود. عوامل دیگری نیز وجود دارند که باعث افزایش سطح فسفر در خون می شوند.
- بیماری کبد
- کتواسیدوز دیابتی
- افزایش مصرف فسفر
- کم کاری پاراتیروئید
- مصرف زیاد ویتامین D
- در موارد نادر، اگر سطوح غیرطبیعی فسفر در خون دیده شود، فسفر همراه با کلسیم ممکن است در شریان‌ها و گاهی در ماهیچه‌ها تجمع و رسوب کند.
✔ تست های مرتبط
- سطح کلسیم خون
- سطح PTH خون (هورمون پاراتیروئید)
- سطح ویتامین D
اندازه گیری سطح فسفر خون در منزل
شما می توانید آزمایش فسفر (Phosphorus) را در منزل یا محل کار خود انجام دهید.
برای هماهنگی اعزام نمونه گیر به محل با آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک جردن به شماره های 09128905065 و 09128905066 تماس حاصل فرمایید.
