آزمایش سرولوپلاسمین یک آزمایش است که برای اندازه‌گیری سطح سرولوپلاسمین، پروتئینی که در کبد تولید می‌شود و مس را در خون حمل می‌کند، به کار می‌رود. این تست معمولاً برای تشخیص بیماری‌های مرتبط با متابولیسم مس، به ویژه بیماری ویلسون، استفاده می‌شود. کاهش سطح سرولوپلاسمین می‌تواند نشان‌دهنده اختلال در عملکرد کبد یا مشکلات جذب و ذخیره مس در بدن باشد. این آزمایش به همراه سایر تست‌های خونی و تصویربرداری‌ها انجام می‌شود تا تشخیص دقیق‌تری از شرایط مرتبط با مس به دست آید.
آزمایش سرولوپلاسمین چیست؟
آزمایش سرولوپلاسمین میزان پروتئین های حاوی مس را در سرم خون اندازه گیری می کند. این آزمایش به طور گسترده ای برای تشخیص بیماری های مرتبط با مس استفاده می شود، به عنوان مثال، بیماری ویلسون که یک اختلال ارثی نادر است و منجر به افزایش بیش از حد مس در خون می شود و در صورت عدم درمان می تواند تهدید کننده زندگی باشد.
سرولوپلاسمین پروتئینی است که در کبد تولید می شود. این ماده معدنی مس را در اندام های بدن انسان ذخیره و حمل می کند. 65 تا 90 درصد مس در خون موجود است. مس برای فرآیندهای مختلف بدن مانند تولید ملانین و ساختن استخوان های قوی بسیار حیاتی است. با این حال، وجود بیش از حد مس در خون می تواند بسیار سمی باشد. کبد به طور کلی مس را از خون می گیرد و آن را در پروتئین های سرولوپلاسمین قرار می دهد. سپس این پروتئین ها در پلاسمای خون آزاد می شوند تا سرولوپلاسمین بتواند مس را در اطراف اندام ها، بافت ها و سلول های بدن که به آن نیاز دارند انتقال دهد.
مس اضافی در خون نمی تواند در پروتئین های سرولوپلاسمین قرار گیرد و در کبد انباشته می شود و از آنجا به راحتی می تواند در قرنیه چشم، کلیه ها، استخوان ها و حتی در غدد کوچک واقع در نزدیکی تیروئید جمع شود. اگر مسمومیت با مس ناشی از بیماری ویلسون درمان نشود، می تواند آسیب جبران ناپذیری به کبد و مغز وارد کند.
آزمایش سرولوپلاسمین برای چه مواردی استفاده می شود؟
معمولاً پزشک در صورتی که مشکوک به یک بیماری ژنتیکی به نام بیماری ویلسون شود، آزمایش سرولوپلاسمین را تجویز می‌کند. این اختلال می تواند بدن را از انتقال موثر مس باز دارد. در صورت ابتلا به بیماری ویلسون، سطح مس در جریان خون کمتر از حد معمول می باشد، اما در ادرار بیش از حد انتظار است. همچنین آزمایش سرولوپلاسمین برای تشخیص بیماری‌های ناشی از کمبود مس (سطح پایین مس در خون) انجام می شود. ممکن است افراد دچار کمبود مس شوند به دلیل:
- سطوح بالای روی در رژیم غذایی (برای جذب مس در روده رقابت می کند)
- سوء جذب (بدن نمی تواند مواد مغذی را به درستی جذب کند)
- تغذیه کامل از طریق تزریق (اگر تمام غذا و مواد مغذی به صورت داخل وریدی از طریق تزریق دریافت شود)
- سوء تغذیه (اگر در رژیم غذایی مواد مغذی کافی وجود ندارد)
- بیماری منکس (یک اختلال ژنتیکی نادر که در آن بدن نمی تواند مس را به طور موثر جذب کند)
بیشتر بدانید: آزمایش Cu (مس) چیست؟
چه زمانی انجام آزمایش سرولوپلاسمین نیاز است؟
در صورت داشتن شرایط پزشکی که منجر به تجمع بیش از حد مس در بدن می شود، مانند بیماری ویلسون، ممکن است انجام این آزمایش نیاز باشد. علائم این اختلال در درجه اول مربوط به کبد است، اما می تواند روانپزشکی و عصبی نیز باشد.
علائم و نشانه های رایج بیماری ویلسون شامل موارد زیر می باشد:
- زردی پوست یا چشم
- خستگی
- حالت تهوع
- بثورات پوستی
- درد مفاصل بیش از حد
- کم خونی
- از دست دادن ناگهانی اشتها
- کبودی آسان
- مشکل در کنترل حرکات یا راه رفتن
- تغییرات در رفتار
- درد شکم
- لرزش
- انقباضات غیرارادی مداوم عضلات باعث ایجاد حرکات مکرر یا پیچشی به نام دیستونی می شود.
- استفراغ و اسهال
- مشکل در صحبت کردن و بلعیدن
- ممکن است حلقه های قهوه ای تیره در اطراف عنبیه چشم ظاهر شود.
گاهی اوقات پزشک آزمایش سرولوپلاسمین را همراه با آزمایش مس برای بررسی کمبود مس در بدن تجویز می کند.
علائم کمبود مس عبارتند از:
- پوکی استخوان
- پوست رنگ پریده
- خستگی
- احساس سوزن سوزن شدن در دست و پا
گاهی اوقات نوزادان نیز ممکن است به این آزمایش نیاز داشته باشند، به خصوص اگر دارای علائمی مانند:
- موهایی که شکننده، کم پشت یا درهم هستند.
- عدم رشد
- مشکلات تغذیه
- فقدان توانایی عضلانی
- تشنج
- تاخیر در رشد
اکثر کودکان مبتلا به این بیماری دارای طول عمر کوتاه در حد چند سال می باشند، اما درمان سریع می تواند به آنها کمک کند تا زندگی طولانی و سالمی داشته باشند.
آمادگی لازم برای آزمایش سرولوپلاسمین چگونه است؟
هیچ آمادگی خاصی برای آزمایش سرولوپلاسمین مورد نیاز نیست. آزمایش سرولوپلاسمین شامل یک آزمایش خون است که با نمونه گیری از رگ بازوی افراد انجام می شود. به طور کلی، مصرف آب اضافی قبل از آزمایش به خون گیری روانتر و موثرتر کمک می کند.
نتایج آزمایش سرولوپلاسمین به چه معنا است؟
طبق مطالعات، سطح نرمال سرولوپلاسمین سرم برای افراد عبارتند از:
- مردان (22-40mg/dl)
- زنان بدون مصرف داروهای ضد بارداری خوراکی (25-60 میلی گرم در دسی لیتر)
- زنان با مصرف داروهای ضد بارداری خوراکی یا استروژن (27-66 میلی گرم در دسی لیتر)
- زنان باردار (30-120 میلی گرم در دسی لیتر)
- کودکان خردسال نسبت به بزرگسالان و کودکان بزرگتر سطح سرولوپلاسمین خون بالاتری دارند. محدوده مرجع طبیعی برای کودکان بین 7 ماه تا 3 سال 30-90 میلی گرم در دسی لیتر است.
نتایج آزمایش ممکن است بر اساس آزمایشگاهی که نمونه خون و علائم افراد را تجزیه و تحلیل می کند متفاوت باشد. اگر سطح سرولوپلاسمین کمتر از حد طبیعی باشد، ممکن است نشان دهنده وجود بیماری ویلسون باشد.
برخی دیگر از مشکلات سلامتی که باعث کاهش سطح سرولوپلاسمین می شوند عبارتند از:
- نارسایی کبد
- سیروز
- بیماری کبد
- سوء تغذیه
- سندرم سوء جذب که در آن بدن قادر به جذب مواد مغذی به ویژه پروتئین ها و سایر مواد از روده نیست.
- سندرم نفروتیک با طیف گسترده ای از علائم مانند پروتئین کم در خون، پروتئین در ادرار، سطح تری گلیسیرید بالا و سطح کلسترول بالا.
- بیماری منکس
بیشتر بدانید: تشخیص سرطان کبد با آزمایش
اگر نتایج آزمایش سطح بالاتر از مقدار طبیعی سرولوپلاسمین را نشان دهد، می تواند به دلایل زیر باشد:
- استفاده از قرص های ضد بارداری ترکیبی، یعنی قرص های ضد بارداری خوراکی با پروژسترون و استروژن
- بارداری
- استفاده از داروهای هورمونی همراه با استروژن
- بسیاری از بیماری های نئوپلاستیک و شرایط التهابی نیز می توانند باعث افزایش سطح سرولوپلاسمین شوند.
- روماتیسم مفصلی
- سمیت مس
- سرطان
- یک عفونت جدی
- لنفوم ها مانند بیماری هوچکین
- لوپوس اریتماتوی سیستمیک
- کلانژیت صفراوی اولیه که به عنوان مجاری صفراوی آسیب دیده کبد نیز شناخته می شود.
تست های مرتبط: بیوپسی کبد، آزمایش ژنتیک، اسکن MRI، تست مس
برای انجام آزمایش سرولوپلاسمین به کدام آزمایشگاه مراجعه کنیم ؟
آزمایش سرولوپلاسمین در آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک جردن قابل انجام است.
لازم به ذکر است که این آزمایشگاه با تمامی بیمه های پایه و تکمیلی طرف قرارداد می باشد. جهت هماهنگی اعزام نمونه گیر به محل با شماره های 09128905065 و 09128905066
