آزمایش آلفا-1 آنتی تریپسین یکی از مهمترین آزمایشات تشخیصی برای بررسی سطح پروتئین در بدن بوده که نقشی مهمی در محافظت از بافت های ریه و کبد ایفا می کند. آلفا-1 آنتی تریپسین (AAT) توسط کبد تولید شده و از تخریب بی رویه بافت های بدن توسط آنزیم های التهابی جلوگیری می کند. کاهش سطح این پروتئین زمینه ساز بیماری های جدی مانند آمفیزم، بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) و سیروز کبدی می باشد. در این مقاله به بررسی اهمیت آزمایش آلفا-1 آنتی تریپسین، نحوه انجام آن، تفسیر نتایج و تاثیر آن بر تشخیص و مدیریت بیماری های مرتبط خواهیم پرداخت.
تست آلفا-1 آنتی تریپسین (AAT) چیست؟
این آزمایش تعیین می کند که چه مقدار آلفا-1 آنتی تریپسین (AAT) در خون وجود دارد. AAT پروتئینی بوده که توسط کبد تولید می شود و در محافظت از ریه در برابر آسیب و بیماری هایی مانند آمفیزم و بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) نقش دارد و چندین آنزیم توسط AAT غیرفعال می شوند.
الاستاز آنزیمی بوده که توسط نوتروفیل ها تولید می شود، نوعی گلبول سفید که در واکنش طبیعی بدن به آسیب و التهاب نقش دارد. الاستاز یک آنزیم تجزیه کننده پروتئین می باشد که به بدن اجازه حذف و بازیافت پروتئین ها را می دهد. اگر AAT عملکرد آن را تنظیم نکند، الاستاز بافت ریه را تجزیه کرده و از بین می برد.
ژن های خاصی در بدن انسان AAT را تولید می کنند. ژن ها اجزای اساسی وراثت هستند که از نسلی به نسل دیگر منتقل می شوند. آنها حاوی داده هایی هستند که ویژگی هایی مانند قد و رنگ چشم را تعیین می کنند. هر فرد دو نسخه از ژن را از پدر و مادر دریافت می کند، اگر یک یا هر دو نسخه از این ژن دارای جهش (تغییر) باشند، بدن AAT کمتری تولید خواهد کرد.
کمبود آلفا-1 آنتی تریپسین زمانی رخ می دهد که تولید AAT کمتر از 30 درصد طبیعی باشد. در اوایل بزرگسالی، افراد مبتلا به این بیماری در معرض خطر بالای ابتلا به آمفیزم، یک بیماری دژنراتیو ریوی هستند. این بیماری باعث آسیب دیدگی ریه می شود و اگر افراد سیگاری باشند یا در معرض گرد و غبار یا دود قرار گیرند، این آسیب دیدگی شدیدتر است.
بیشتر بخوانید: آزمایش تروپونین (Troponin) چیست؟
آزمایش آلفا-1 آنتی تریپسین (AAT) برای چه مواردی استفاده می شود؟
آزمایش آلفا-1 آنتی تریپسین (AAT) برای کمک به تشخیص کمبود آلفا-1 آنتی تریپسین به عنوان علت آمفیزم زودرس یا بیماری انسدادی ریه (COPD) مزمن استفاده می شود. همچنین اگر فردی مبتلا به آسم بوده و با وجود درمان همچنان دارای مشکلات تنفسی می باشد، این آزمایش تجویز می شود. همچنین آزمایش آلفا-1 آنتی تریپسین (AAT) برای تعیین علت زردی مداوم و سایر علائم آسیب کبدی انجام می شود.
چه زمانی انجام آزمایش آلفا-1 آنتی تریپسین (AAT) نیاز است؟
بهتر است بدانید آزمایش آنتی تریپسین آلفا-1 در شرایط زیر درخواست شود:
- برای بررسی جهش ژن قبل از بارداری
- فردی در خانواده نزدیک خود کمبود آلفا-1 آنتی تریپسین دارد.
- اگر فردی مبتلا به COPD، پانیکولیت نکروزان، گرانولوماتوز همراه با پلی آنژیت (بیماری عروقی) یا گشاد راه هوایی بدون دلیل مشخص است.
- زردی نوزادی که بیش از یک یا دو هفته طول می کشد، طحال بزرگ شده، تجمع مایع در شکم (آسیت)، خارش مداوم و سایر نشانه های آسیب کبدی در نوزادان.
- خس خس سینه، سرفه مزمن یا برونشیت، تنگی نفس پس از فعالیت یا سایر علائم آمفیزم در فردی که کمتر از 40 سال سن دارد، در صورتی که فرد سیگاری نباشد و در معرض محرک های احتمالی ریه قرار نگرفته باشد.
آزمایش AAT توسط انجمن قفسه سینه آمریکا برای افراد مبتلا به بیماری های ذکر شده در زیر توصیه می شود:
- آسم پیچیده
- پانیکولیت نکروزان
- برونشکتازی با علت ناشناخته
- بیماری کبدی غیر قابل توضیح
- پلی آنژیت همراه با گرانولوماتوز
- COPD (بیماری مزمن انسدادی ریه)
- آمفیزم در سنین پایین (کمتر از 45 سال) بدون عوامل خطر آشکار مانند سیگار کشیدن
بیشتر بخوانید: آزمایش BUN چیست؟
آزمایش آلفا-1 آنتی تریپسین (AAT) چگونه انجام می شود؟
تست AAT نیازی به آمادگی خاصی ندارد. یک ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی از یک سوزن کوچک برای گرفتن نمونه خون از ورید بازوی فرد استفاده می کند. معمولا کمتر از پنج دقیقه طول می کشد تا این فرآیند انجام شود. داروهایی که بر عملکرد کبد تاثیر می گذارند، ممکن است بر سطح AAT اثر داشته باشند. مهم است که قبل از انجام آزمایش AAT در مورد مصرف هر نوع دارو با پزشک مشورت کنید.
نتایج آزمایش آلفا-1 آنتی تریپسین (AAT) به چه معنا است؟
اگر سطح AAT کمتر از حد معمول باشد، احتمالا فرد دارای یک یا دو ژن AAT جهش یافته است. هرچه این عدد کمتر باشد، احتمال ابتلا به دو ژن جهش یافته و کمبود AAT بیشتر است. در صورت تشخیص کمبود AAT، با ایجاد تغییرات خاصی در سبک زندگی می توان خطر ابتلا به سایر بیماری های مرتبط را کاهش داد. مانند:
- ورزش منظم
- حفظ یک رژیم غذایی سالم
- مصرف داروها طبق دستور پزشک
- اجتناب از استعمال سیگار، سیگار عامل اصلی اختلالات ریوی تهدید کننده زندگی است.
تست های مرتبط: الکتروفورز پروتئین، الکتروفورز ایمونوفیکساسیون، پروتئین کل، نسبت آلبومین/گلوبولین، گازهای خون، پانل کبد
بیشتر بخوانید: کتواسیدوز دیابتی چیست؟
برای انجام آزمایش آلفا-1 آنتی تریپسین به کدام آزمایشگاه مراجعه کنیم؟
نمونه مورد نیاز جهت انجام آزمایش آلفا-1 آنتی تریپسین نمونه خون می باشد. شما می توانید برای انجام این آزمایش به آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک جردن مراجعه نمایید. لازم به ذکر است این آزمایشگاه با تمامی بیمه های پایه و تکمیلی طرف قرارداد می باشد. جهت دریافت اطلاعات بیشتر با شماره 88798979 تماس حاصل فرمایید.
- گردآورنده: بخش علمی آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک جردن- خانم سعیده گوهری
- تایید صحت علمی: جناب آقای دکتر شاهین مرتضی بیگی
