سرطان چشم یکی از بیماری های نادری بوده که به صورت اولیه از بافت های داخل چشم منشاء می گیرد یا به صورت ثانویه از سایر نقاط بدن به چشم گسترش می یابد. این بیماری ممکن است بدون علائم واضح آغاز شود اما با پیشرفت آن، نشانه هایی مانند تاری دید، نقاط تیره در میدان بینایی یا درد در ناحیه چشم ظاهر می شود. آیا تا به حال به این فکر کرده اید که چگونه یک تومور بینایی انسان را تهدید می کند و چه عواملی در بروز آن نقش دارند؟ در این مقاله قصد داریم به طور کامل به بررسی انواع سرطان چشم، علائم، دلایل بروز این عارضه، روشهای پیشگیری و روشهای تشخیص و درمان این عارضه بپردازیم پس با ما همراه باشید.
سرطان چشم چیست؟
سرطان چشم ممکن است در هر یک از ساختارهای چشم ایجاد شود. این بیماری می تواند از چشم شروع شود که به آن سرطان اولیه داخل چشمی می گویند یا در نتیجه گسترش سرطان در ناحیه دیگری از بدن به نام سرطان ثانویه داخل چشمی باشد. سرطان چشم در هر یک از سه قسمت اصلی چشم یافت می شود:
- یک قسمت کره چشم است که حاوی ماده ژله مانندی به نام زجاجیه می باشد. کره چشم شامل سه لایه است: صلبیه، که دیواره بیرونی و یووه‌آ که تغذیه کننده چشم است و شبکیه، که اطلاعات را از چشم به مغز می فرستد.
- قسمت دیگر کاسه چشم است که این قسمت به بافت ها و استخوان های اطراف کره چشم اشاره دارد.
- بخش سوم ساختارهای آدنکس است که شامل پلک ها و غدد اشکی می باشد.
انواع سرطان چشم
شایع ترین انواع سرطان های اولیه داخل چشمی بین بزرگسالان و کودکان متفاوت است. در بزرگسالان، شایع ترین نوع ملانوما است. ملانوم داخل چشمی از سلول های رنگدانه ای شروع می شود که به چشم رنگ می دهد. ملانوم یووه‌آ 85% همه سرطان های اولیه داخل چشمی را تشکیل می دهد که 85 تا 90٪ از تومورها در مشیمیه رخ می دهد.
دومین نوع شایع در بزرگسالان، لنفوم غیر هوچکین (لنفوم داخل چشمی اولیه) است. این نوع معمولا فقط در افرادی با مشکلات سیستم ایمنی رخ می دهد. در کودکان، شایع ترین نوع سرطان اولیه چشم رتینوبلاستوما بوده و دومین شکل شایع مدولا اپیتلیوما است که بسیار نادر است.
سرطان های داخل چشمی ثانویه بیشتر از سرطان های اولیه داخل چشمی هستند. به عنوان مثال، حدود 90٪ ملانوم چشمی از پوست شروع می شود. منشا رایج دیگر، سینه ها یا ریه ها هستند. با این حال اگر سرطان های پوست روی پلک اتفاق بیفتند، همچنان می توانند سرطان اولیه باشند.
علائم سرطان چشم
بسیاری از افراد مبتلا به سرطان چشم ممکن است هیچ علائمی نداشته باشند تا زمانی که تومور پیشرفته تر شود. علائم و نشانه هایی که فرد باید به پزشک گزارش دهد عبارتند از:
- تاری دید
- برآمدگی چشم
- از دست دادن ناگهانی بینایی
- از دست دادن میدان بینایی
- یک لکه تیره در حال رشد روی عنبیه
- تغییر اندازه یا شکل مردمک چشم
- تغییر موقعیت کره چشم
- تغییر در نحوه حرکت چشم
- دیدن لکه هایی که در میدان دید حرکت می کنند.
بیشتر بخوانید: آزمایشگاه طرف قرارداد با بیمه نیروهای مسلح
عوامل خطر سرطان چشم
برخی از عوامل خطر سرطان چشم عبارتند از:
- سن بالاتر: افراد مسن بیشتر در معرض ابتلا به سرطان چشم هستند.
- نژاد: خطر ملانوم چشم در افراد سفیدپوست بیشتر از رنگین پوستان است.
- سابقه خانوادگی: داشتن خانواده با سابقه سرطان چشم نیز می تواند خطر ابتلا را افزایش دهد.
- رنگ چشم: خطر ابتلا به ملانوم یووه‌آ در افرادی که چشم های رنگ روشن مانند آبی یا سبز دارند بیشتر است.
- برخی شرایط ارثی: شرایطی مانند سندرم خال دیسپلاستیک، ملانوسیتوز اکولودرم و سندرم سرطان BAP1 ممکن است خطر ابتلا را افزایش دهد.
- خال یا کک و مک ناحیه چشم: افرادی که انواع خال یا کک و مک روی پوست یا چشم دارند، ممکن است بیشتر در معرض ابتلا به سرطان چشم باشند.
بیشتر بخوانید: آزمایش تروپونین (Troponin) چیست؟
تشخیص سرطان چشم
تشخیص سرطان چشم می تواند دشوار باشد زیرا علائم آن شبیه سایر بیماری های چشمی است. به طور معمول، سرطان های چشم در طول غربالگری های بینایی معمول تشخیص داده می شوند. افرادی که دارای ویژگی های ژنتیکی شناخته شده یا شرایطی هستند که خطر ابتلا به سرطان چشم را در آنها افزایش می دهد، ممکن است تحت غربالگری ژنتیکی بیشتری قرار گیرند. چشم پزشک معاینات زیر را برای تشخیص سرطان چشم انجام می دهد:
- معاینه چشم
- بیوپسی
- بیوپسی مایع
- سونوگرافی چشم
- آنژیوگرافی فلورسین
- توموگرافی انسجام نوری
درمان سرطان چشم
قبل از شروع درمان، پزشک اندازه تومور و اینکه آیا سرطان به سایر قسمت های چشم گسترش یافته است را ارزیابی می کند. پزشک همچنین میتواند سلول های سرطانی را زیر میکروسکوپ بررسی کند تا نوع و میزان احتمال پاسخ به درمان را تعیین کند.
اگر تومور کوچک یا با رشد کند باشد، پزشک ممکن است انتظار آگاهانه را توصیه کند. اگر تومور به اندازه معینی برسد یا علائمی ایجاد کند، درمان شروع خواهد شد. روشهای درمانی ممکن است شامل ترکیبی از موارد زیر باشد:
- جراحی: نوع و وسعت جراحی به محل و اندازه تومور بستگی دارد. مقدار برداشتن بافت می تواند از بخش کوچکی از ساختار چشم تا برداشتن کامل کره چشم (انوکلئوآسیون) متغیر باشد. لازم به ذکر است جراحی ممکن است منجر به از دست دادن برخی یا تمام بینایی در چشم شود.
- پرتودرمانی: انواع مختلفی از پرتودرمانی موجود است. پزشکان پرتوهای پر انرژی اشعه ایکس را از دستگاهی نزدیک به محل سرطان متمرکز می کنند یا ممکن است دیسکی حاوی دانه های رادیواکتیو را مستقیماً در چشم قرار دهند. پرتودرمانی شایع تر از جراحی بوده زیرا می تواند بینایی و ظاهر چشم را حفظ کند.
- لیزر درمانی: نور مادون قرمز به گرم کردن و از بین بردن تومور کمک می کند. معمولا از این روش برای سرطان های کوچک چشم استفاده می شود زیرا باعث خونریزی، جدا شدن شبکیه، انسداد رگ های خونی چشم و عود سرطان چشم می شود.
- شیمی درمانی: معمولا درمان خط اول برای سرطان چشم نیست مگر اینکه سرطان به سایر قسمت های بدن سرایت کرده باشد.
بیشتر بخوانید: آیا میتوان بدون نسخه آزمایش داد؟
روشهای پیشگیری از سرطان چشم
اگرچه هیچ ارتباط ثابت شده ای بین سرطان چشم و نور خورشید وجود ندارد اما انجمن سرطان آمریکا استفاده از عینک آفتابی محافظت شده در برابر اشعه ماوراء بنفش را در بیرون از منزل توصیه می کند. بهترین نوع عینک آفتابی با قابلیت جذب 99 تا 100 درصد UVA و UVB است.
بهتر است بدانید برخی از سرطان های چشم بهبود می یابند. در موارد دیگر، سرطان چشم قابل درمان نیست اما درمان ممکن است از گسترش و بدتر شدن آن جلوگیری کند. هیچ راه اثبات شده ای برای جلوگیری از عود یا پیشرفت سرطان چشم در دسترس نمی باشد. افراد می توانند با اتخاذ روشهای ذکر شده در زیر سلامت کلی خود را بهبود بخشند:
- تغذیه سالم
- ورزش کردن
- حفظ وزن مناسب
- اجتناب از سیگار کشیدن
جهت دریافت خدمات در منزل و اعزام نمونه گیر با شماره 02188798979 تماس حاصل فرمایید.
- گردآورنده: بخش علمی آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک جردن- خانم سعیده گوهری
- تایید صحت علمی : جناب آقای دکتر شاهین مرتضی بیگی
