هپاتیت C از علائم تا راه درمان

هپاتیت C (Hepatitis C): کبد، بزرگترین ارگان داخل شکمی بوده که نقش مهمی در دفع سموم بدن، ساخت پروتئینهای مهمی چون آلبومین، فاکتورهای انعقادی خون، تولید انرژی و تنظیم متابولیسم به عهده دارد.

هپاتیت به معنای التهاب کبد بوده که توسط عوامل مختلفی همچون عوامل ویروسی، الکل، دارو ها، سموم مختلف و چاقی ایجاد می شود.
هپاتیت C یک عفونت کبدی است که توسط ویروس هپاتیت C (HCV) ایجاد شده و از طریق تماس با خون فرد آلوده منتقل می شود.
هپاتیت C در برخی از مبتلایان بیماری کوتاه مدت بوده اما در بیش از نیمی از افراد مبتلا، عفونت مزمن شده و به صورت هپاتیت C مزمن باقی می ماند.
سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۲۰ تخمین زده است که ۷۱ میلیون نفر به عفونت مزمن ویروس هپاتیت C مبتلا هستند که تعداد قابل توجهی از این افراد به سیروز یا سرطان کبد مبتلا خواهند شد.
عوامل ضد ویروسی جدید می توانند ۹۰ درصد بیماران مبتلا به HCV را درمان کنند.

افراد مبتلا به هپاتیت C چه علائمی دارند؟

بسیاری از افراد مبتلا به هپاتیت C بدون علامت بوده و از ابتلای خود به بیماری بی اطلاع اند و اغلب به صورت اتفاقی به هنگام انجام آزمایشات روتین و یا اهدای خون متوجه بیماری خود می شوند.
به طور میانگین از هر ۳ یا ۴ نفر مبتلا به هپاتیت C ، تنها یک نفر در ۶ ماه اول علائمی نشان می دهد که این مرحله به عنوان هپاتیت C حاد شناخته می شود. عفونت حاد HCV، بیماری کوتاه مدت بوده که در طی ۶ ماه پس از آلوده شدن به ویروس از بین می رود.

این آزمایش ها در بهترین آزمایشگاه های تهران قابل انجام و پیگیری است.

شایع‌ترین علائم هپاتیت C حاد

شایع‌ترین علائم هپاتیت C حاد شامل موارد زیر است:
۱- تب
۲- خستگی
۳- از دست دادن اشتها
۴- درد در ناحیه شکم و معده
۵- زردی چشم و پوست
همانطور که اشاره شد، از هر ۴ نفر مبتلا به هپاتیت C، سیستم ایمنی در یک نفر از مبتلایان ویروس را از بین می برد و فرد علائمی نخواهد داشت اما در باقی موارد (حدود ۷۵% ) ویروس بعد از ۶ ماه همچنان داخل بدن می ماند که به آن هپاتیت مزمن گفته می شود.
در موارد پیشرفته و بیماران مبتلا به هپاتیت مزمن علائم متفاوت بوده و تاثیر قابل توجهی بر زندگی مبتلایان داشته همچنین علائم گاها برای مدتی طولانی از بین رفته و دوباره ظاهر می شوند.

علائم هپاتیت مزمن

علائم هپاتیت مزمن شامل موارد زیر می شود:
۱- احساس خستگی دائمی
۲- تیره شدن رنگ ادرار
۳- درد عضلانی و درد مفاصل
۴- مشکلاتی در حافظه کوتاه مدت، تمرکز و انجام کار های پیچیده ذهنی مانند محاسبات ذهنی
۵- نوسانات خلقی
۶- افسردگی و اضطراب
۷- سوء هاضمه
۸- نفخ و درد شکم
۹- خارش پوست

در صورت عدم درمان هپاتیت مزمن، عفونت می تواند باعث فیبروز و در نهایت سیروز کبدی شود.
از علائم سیروز می توان یرقان، استفراغ خون، مدفوع تیره و تجمع مایع در پا یا شکم را نام برد.
هیچ یک از علائم مطرح شده به طور قطع به معنی هپاتیت نیست اما در صورت تداوم این علائم، توصیه می شود که فرد حتما به پزشک مراجعه کند.

بیشتر بخوانید: تست پوست جردن

هپاتیت C چگونه منتقل می شود؟

هپاتیت C از طریق تماس با خون فرد آلوده منتقل می‌شود.

و چه افرادی بیشتر در معرض خطر ابتلا هستند؟

از مهمترین روش های انتقال هپاتیت C می توان موارد زیر را نام برد:
۱- کارکنان مراکز درمانی و بیمارستان ها بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به ویروس هپاتیت C قرار دارند ( در حین اقداماتی چون کولونوسکوپی، انواع جراحی ها و …) و باید دقت داشته باشند تا خون ریخته شده بر روی سطوح را با ضد عفونی کننده های مناسب پاک کنند.
۲- انتقال از مادر به کودک در حین بارداری (هپاتیت C از طریق شیر مادر بدون خونریزی از نوک سینه قابل انتقال نمی باشد)
۳- انتقال از طریق رابطه جنسی بدون مراقبت، رابطه مقعدی، رابطه جنسی در دوران قاعدگی ( کمتر از ۵ % موارد از طریق رابطه جنسی مبتلا می شوند)
از آنجایی که HCV به ندرت در مایع منی و واژن وجود دارد، خطر انتقال آن از طریق رابطه جنسی کم است. ولی در صورت وجود زخم های تناسلی، خطر انتقال HCV را افزایش می دهد. در رابطه جنسی دهانی، در صورت خونریزی لثه و دهان، احتمال انتقال HCV وجود دارد.
۴- استفاده از سرنگ مشترک جهت تزریق مواد مخدر داخل وریدی
۵- وارد شدن تصادفی سرنگ و سوزن آلوده به پوست (Needlestick)

راه های غیر معمول انتقال هپاتیت C

از سایر راه های انتقال هپاتیت C که غیر معمول هستند می‌توان موارد زیر را نام برد:

۱- سوراخ کردن بینی
۲- خالکوبی، تتو و حجامت در مراکز غیر بهداشتی و توسط ابزار غیر استریل
۳- استفاده از تجهیزات اصلاح صورت و بدن به صورت مشترک (تیغ، ریش تراش که خون فرد مبتلا روی آن وجود دارد)
۴- انتقال از کارکنان مراکز بهداشتی به بیماران
۵- پیوند عضو از فرد آلوده به ویروس هپاتیت
۶- دریافت خون و فرآورده های خونی آلوده به ویروس
البته امروزه با پیشرفت تکنولوژی و انجام تمامی آزمایشات لازم در سازمان انتقال خون، احتمال انتقال HCV از طریق دریافت خون یا پیوند اعضا بسیار کاهش یافته است.
همچنین لازم به ذکر است که هپاتیت C با دست دادن، بغل کردن و بوسیدن منتقل نمی‌شود.

پیشگیری از ابتلا به بیماری هپاتیت C

در حال حاضر هیچ واکسنی برای پیشگیری از ابتلا به هپاتیت C وجود ندارد و بهترین راه برای پیشگیری از ابتلا به هپاتیت C، اجتناب از رفتارهایی است که باعث گسترش بیماری می‌شوند مانند تزریق مواد مخدر با سرنگ مشترک، استفاده از دستکش در مراکز بهداشتی درمانی، داشتن رفتارهای جنسی سالم و …

تفاوت هپاتیت A، B و C در چیست؟

از شایع ترین انواع هپاتیت می توان هپاتیت A ، B و C را نام برد. این اشکال هپاتیت هر کدام از طریق ویروسی متفاوت ایجاد می شوند و به روش های مختلفی قابل انتقال هستند.
هپاتیت A توسط ویروس هپاتیت A (HAV) ایجاد می‌شود. HAV میتواند در مدفوع و خون فرد مبتلا وجود داشته باشد.
هپاتیت B توسط ویروس هپاتیت B (HBV) ایجاد می‌شود که عمدتا از طریق تماس با خون و مایعات بدن شخص مبتلا قابل انتقال می‌باشد.
هپاتیت C توسط ویروس هپاتیت C (HCV) ایجاد می‌شود و در خصوص راه های انتقال این ویروس به طور مفصل بحث شد.

انواع هپاتیت و راه های انتقال آن

درمان هپاتیت C

هپاتیت C همیشه نیاز به درمان ندارد زیرا در بعضی از افراد، پاسخ ایمنی بدن، عفونت را از بین می برد اما زمانی که عفونت HCV مزمن می شود، درمان ضروری است .درمان HCV با دارو های ضد ویروسی با اثر مستقیم پان ژنوتیپی (Direct-Acting Antiviral Tablets) (DAAs) برای تمامی بزرگسالان، نوجوانان و کودکان زیر ۳ سال مبتلا به این عفونت، توصیه شده است.
DAA ها بیش از ۹۰% افراد مبتلا را درمان می کنند. طول زمان درمان با توجه به سن، شدت عفونت، کم خطر یا پر خطر بودن بیماری، متفاوت می باشد ( مدت زمان درمان متغیر بوده و از ۱۲ تا ۲۴ هفته است)
از پر مصرف ترین و کم هزینه ترین DAA ها می توان سوفوسبوویر(Sofosbuvir) و داکلاتاسویر (Daclatasvir)را نام برد.
در مراحل پیشرفته هپاتیت C، از پیوند کبدی می توان به عنوان یکی از گزینه های درمان نام برد.

گردآورنده : سرکار خانم غزال گلابچی فرد
تایید صحت علمی : سرکار خانم دکتر بهناز ایراندوست
کپی با ذکر منبع بلامانع می باشد.

منابع:
National Library of Medicine
Center for Disease Control and Prevention
www.nhs.vk
World Health Organization