تومور مارکر چیست؟

تومور مارکر ماده ای است که توسط سلول های بدن تولید می شود و اطلاعات بسیار خوبی از میزان تهاجمی بودن سرطان، امکان درمان با درمان های هدفمند را در اختیار پزشک قرار میدهد. این ماده معمولا توسط سلول های سرطانی یا دیگر سلولهای بدن در واکنش به سرطان یا شرایط خوش خیم تولید می شود.
عمدتا تومور مارکرها توسط سلولهای سرطانی تولید می شوند و در مایعات بدن افراد مبتلا به سرطان مثل ادرار و خون یافت می شوند.

کاربرد تومور مارکر چیست؟

تومور مارکر ها کاربردهای مختلفی دارند. برخی تنها در یک نوع سرطان ایجاد می شوند و برخی دیگر در چند نوع سرطان موجودند. دو نوع تومور مارکر وجود دارند که از آنها برای درمان سرطان استفاده می شود.
تومور مارکر های گردشی
تومور مارکر های بافت

تومور مارکر بافت

از این نوع تومور مارکر در موارد زیر استفاده می شود :
– تشخیص مرحله پیشرفت سرطان
– ارزیابی میزان پیشرفت
– و در نهایت انتخاب بهترین گزینه برای درمان.
سطح تومور مارکر در تعیین و پیش بینی وضعیت بیمار و مرحله بیماری بسیار موثر است. برای مثال آلفا فیتوپروتئین که در سرطان بیضه از خون اندازه گیری می شود؛ به تعیین مرحله پیشرفت بیماری و روند درمان کمک می کند.

اندازه گرفتن سطح تومورمارکر ها در بدن در تعیین روند کلی درمان به پزشک کمک می کند. برخی از تستهای تشخیصی به وسیله آزمایش مشخص می کند که آیا درمان های تعیین شده به بیمار کمک خواهد کرد یا خیر.

تومور مارکر های گردشی

این نوع تومورمارکر ها که در ادرار ، خون ، مدفوع و یا سایرمایعات بدن برخی افراد مبتلا به سرطان یافت می شوند. کاربردهای زیر را دارند:
– تعیین و بررسی میزان پیشرفت سرطان
– تشخیص باقیمانده سرطان بعد از درمان
– ارزیابی میزان پاسخ دهی به درمان
– بررسی و تعیین میزان مقاومت سرطان به درمان
وجود مقدار بالای این نوع از تومور مارکر ها می تواند نشانه ای از سرطان باشد اما به تنهایی معیار تشخیص سرطان نیست. یعنی شرایط غیر سرطانی هم میتواند باعث افزایش برخی از انواع تومور مارکر ها شود.
بنابراین در کنار اندازه گیری این تومور مارکر ها تست های تصویر برداری و بیوپسی نیز انجام خواهد شد.

تومورمارکر ها چگونه اندازه گیری می شوند؟

زمانی که هدف از اندازه گیری تومور مارکر ها تعیین اثر بخشی درمان یا بررسی بازگشت سرطان باشد، سطح مارکرها در زمان های مختلف و در چند نمونه بعد از درمان بررسی خواهد شد. با این کار تغییر سطح مارکر در طول زمان مشخص می شود.
برخی از مارکرهایی که در طول زمان تغییر نمی کنند، باعث می شود فرد گزینه مناسبی برای هدف درمانی شود. برخی از مارکرها نیز در طول درمان یا بعد از آن جهش داشته و تغییر خواهند کرد.

نقش تومورمارکرها در غربالگری های سرطان چیست؟

تومورمارکرها در تعیین روند درمان و ارزیابی احتمال بازگشت دوباره سرطان بسیار مفید اند اما نمی توانند به طور قطع تعیین کنند که آیا فرد به سرطان مبتلاست یا خیر.
به عنوان مثال در سرطان پروستات که سطح PSA با تست آنتی ژن اندازه گیری می شود در غربالگری های سرطان پروستات استفاده می شود. با این حال بالا رفتن سطح PSA ممکن است به دلیل اختلالات خوش خیم پروستات باشد و یا سرطان پروستات ! بنابراین الزاما بالا بودن سطح PSA نمی تواند دلیلی برای ابتلای فرد به سرطان پروستات باشد.

 

انواع تست تومور مارکر

تست تومور مارکر CEA یا آنتی ژن کارسینو امبریونیک
تست تومور مارکر AFP یا آلفا فیتو پروتئین
تست تومور مارکر Beta HCG
تست تومور مارکر CA 19_9 یا کربوهیدات آنتی ژن ۱۹_۹
تست تومور مارکر CA 15_3 یا کربوهیدرات آنتی ژن ۱۵_ ۳
تست تومور مارکر CA_ 125 یا کربوهیدارت ۱۲۵
تست تومور مارکر Free PSA یا آنتی ژن اختصاصی پروستات

 

عمده آزمایشهای تومور مارکر در آزمایشگاه جردن بصورت روزانه انجام و گزارش می شوند از جمله : CA 19-9 , CA15-3 , CA125 , CA72-4 , CEA , AFP , PSA , Free PSA , HE4 ، PTH که امکان بررسی سرطان در اندامهای مختلف را فراهم می نمایند.
نتایج آزمایش های فوق در موارد اورژانس ظرف مدت ۲ ساعت از زمان خون گیری آماده گزارش خواهند بود.

کدام تومورمارکرها در تشخیص سرطان چه ارگانهایی کمک کننده هستند؟

سرطان پستان
CA15-3
CEA
HER2
ER
PR

سرطان تخمدان
CA125
CEA
HE4
Beta hCG
Inhibin A &B
AFP
CA72-4

سرطان رحم و سرویکس(سرطان دهانه رحم)
CA125
CEA

سرطان ریه
CA125
CEA
Cyfra 21-1
NSE

سرطان روده
M2PK
CEA
CA19-9
CA72-4
سرطان معده
CEA
CA242
CA19-9
CA72-4
HER2

سرطان پانکراس
CA125
CA19-9
CEA

سرطان کیسه صفرا
CA19-9
CEA

سرطان کبد
AFP
CEA
CA19-9

سرطان پروستات
PSA
Free. PSA

سرطان بیضه
AFP
Beta HCG
CEA

سرطان مثانه
CEA
NMP22

سرطان تیروئید
CEA
Thyroglobulin
Calcitonin