تشخیص سرطان گردن رحم توسط آزمون E-Prep

نویسنده :دکتر شهاب سلامی

سرطان گردن رحم از جمله شایعترین سرطان های بدخیم در بانوان است که در صورت تشخیص در مراحل اولیه بیماری می توان آن را به راحتی درمان کرد. در صورتی که در مراحل پیشرفته، درمان بیماری سخت و پرهزینه و در بعضی مواقع ناممکن خواهد بود.

سالهاست که آزمایش پاپ اسمیر(هر 6 ماه یکبار ) برای تمام بانوان بعد از ازدواج انجام می شود. انجام آزمایش پاپ اسمیر توسط نمونه برداری از سلولهای دهانه رحم صورت می گیرد و سلول ها پس از قرار گرفتن روی لام شیشه ای فیکس شده و پس از طی مراحل رنگ آمیزی توسط پزشک متخصص پاتولوژی بررسی می گردد که در صورت مشاهده سلول های بدخیم ، گزارش می گردند.

این آزمایش در عین سادگی کمک موثری در جلوگیری از مرگ و میر ناشی از سرطان گردن رحم بوده است، ولیکن در انجام آزمایش مشکلات فنی نیز وجود دارد. در این آزمایش به علت روی هم افتادن سلول ها و تداخل موادی مثل خون و موکوس، بررسی تک تک سلول ها توسط پاتوبیولوژیست به خوبی صورت نمی گیرد، لذا مشاهده نتایج منفی کاذب در درصد قابل توجهی از بیماران مشاهده می گردد. ( حدود ٣٠% از بیماران مبتلا به فرم پیشرفته سرطان گردن رحم آزمایش پاپ اسمیر آنها منفی کاذب بوده است!) در مطالعات صورت گرفته حساسیت آزمایش پاپ اسمیر ساده در تشخیص سلول های بدخیم، فقط 50% بوده که عمده علت این خطاها در مرحله نمونه گیری و آماده سازی اسلاید بوده است .

روش جدید جایگزین:

بیشتر از یک دهه است که از آزمون های فاز مایع پاپ تست استفاده می گردد و هدف از آن کاهش عوامل تداخل در تشخیص سلول های بدخیم بر روی اسلاید می باشد. این آزمایش ( liquid pap test ) به دو روش دستی و دستگاهی انجام می پذیرد. در روش دستی اگرچه هزینه تمام شده آزمایش پایین می باشد ولیکن سلول های دهانه گردن رحم به صورت یکسان و سالم روی اسلاید قرار نمی گیرند و مشکلاتی در تشخیص به وجود می آورند.

روش های دستگاهی مختلفی وجود دارند که آزمون E-Prep ازجمله جدیدترین دستگاه های موجود بوده و نسبت به سایر دستگاه ها دارای مزایای زیر است:

1. در این روش محتوای ویال که حاوی سلول های برداشته شده از جداره دیواره رحم است ، پس از مخلوط شدن در دستگاه بر روی ویال شماره ٢ که حاوی فیلتر مخصوص می باشد ریخته می شود ، در حالیکه در دستگاه های دیگر مقداری از محلول توسط دستگاه مکش می شود که این موضوع علاوه بر اینکه بر روی تعداد سلول های قابل بررسی تاثیر می گذارد ، سبب به هم خوردن شکل سلول های روی اسلاید می شود که در تشخیص مشکلاتی ایجاد می کند.
2. فیلتر بعد از جداسازی موکوس و خون توسط دستگاه ، سلول ها را به روی لام مخصوص منتقل می نماید که سلول های رنگ شده به صورت سالم و تک تک روی لام قابل مشاهده هستند.

در آزمون E-Prep برخلاف روش سنتی تقریبا ١٠٠% سلول های گرفته شده از دهانه رحم به ویال منتقل می شود. در صورتیکه در روش نمونه گیری سنتی ٨٠% سلول ها به لام منتقل نمی شود. لذا در آزمون E-Prep گزارش های پاپ اسمیر غیرقابل بررسی (Unsatisfactory ) تا 70% نسبت به روش سنتی کاهش می یابد.

نحوه گرفتن و انتقال نمونه:

پس از گرفتن نمونه توسط برس های مخصوص می توان برس را در محلول به خوبی تکان داد تا سلول ها از آن جدا و به محلول مخصوص داخل ویال منتقل شوند و یا برس را از انتها جدا و داخل ویال انداخت. ویال را پس از نمونه گیری تا چندین روز نیز می توان در دمای اتاق نگهداری کرد.