آزمایش RBC خون یکی از مهمترین بخش های ارزیابی سلامت عمومی است که در آن تعداد گلبول های قرمز خون اندازه گیری می شود. این گلبول ها وظیفه حیاتی حمل اکسیژن به بافت ها و دفع دی اکسید کربن از بدن را بر عهده دارند؛ بنابراین هرگونه افزایش یا کاهش در مقدار آنها نشانه ای از اختلالات خونی یا مشکلات زمینه ای می باشد. اما چرا تعداد RBC ممکن است تغییر کند؟ آیا همیشه کاهش RBC به معنای کم خونی است یا عوامل دیگری نیز دخیل اند؟ در این مقدمه قصد داریم درباره اهمیت آزمایش RBC، نقش گلبول های قرمز، علل بالا یا پایین بودن مقدار RBC و همچنین شرایطی که پزشک این آزمایش را تجویز می کند صحبت کنیم پس با ما همراه باشید.
گلبول های قرمز خون چیست؟
گلبول های قرمز، سلول های بدون هسته ای هستند که پروتئینی به نام هموگلوبین را حمل می کنند. هموگلوبین مسئول اتصال اکسیژن و انتقال آن به بافت ها است. هر RBC تقریباً 120 روز در گردش خون زندگی می کند و سپس در طحال یا کبد تخریب می شود. به طور کلی ویژگی های کلیدی RBC عبارتند از:
- شکل: دیسک دو طرف مقعر
- طول عمر: حدود 120 روز
- عملکرد: حمل اکسیژن و دی اکسید کربن
چرا آزمایش RBC انجام می شود؟
آزمایش RBC اطلاعات مهمی درباره تعداد گلبول های قرمز خون، حجم آنها و وضعیت هموگلوبین ارائه می دهد. دلایل اصلی انجام این آزمایش عبارتند از:
- کنترل درمان ها: بررسی اثر بخشی درمان کم خونی یا سایر اختلالات خونی.
- تشخیص کم خونی: کاهش تعداد RBC یا هموگلوبین نشان دهنده کم خونی است.
- ارزیابی بیماری های مزمن: مانند بیماری های کلیوی یا کبدی که بر تولید RBC اثر می گذارند.
- تشخیص پلی سیتمی: افزایش بیش از حد RBC نشان دهنده بیماری های خونی یا مشکلات ریوی می باشد.
بیشتر بخوانید: MCH در آزمایش خون
آمادگی قبل از آزمایش RBC خون
آزمایش RBC نیاز به آمادگی خاص ندارد اما رعایت نکات زیر دقت نتایج را بالا ببرد:
- اجتناب از ورزش شدید: قبل از آزمایش فعالیت بدنی شدید نداشته باشید.
- داروها: بعضی داروها بر نتایج RBC اثر می گذارند و بهتر است با پزشک مشورت کنید.
- ناشتایی: برای آزمایش خون کامل (CBC) ممکن است 8–12 ساعت ناشتا بودن توصیه شود.
نحوه انجام آزمایش RBC
آزمایش RBC بخشی از آزمایش خون کامل یا (Complete Blood Count) است. روش انجام آن ساده بوده که در ادامه کامل توضیح داده ایم:
- نمونه خون از ورید بازو گرفته می شود.
- نمونه در آزمایشگاه با دستگاه های اتوماتیک شمارش RBC انجام می شود.
- نتایج شامل تعداد RBC، هموگلوبین، هماتوکریت و سایر شاخص های مرتبط است.
بیشتر بخوانید: آزمایش HDL خون چیست؟
محدوده نرمال RBC
مقدار نرمال RBC بسته به سن، جنس و شرایط فیزیولوژیک فرد متفاوت است:
| گروه | محدوده نرمال (میلیون/میکرولیتر ) |
| مردان بالغ | ۴.۷ – ۶.۱ |
| زنان بالغ | ۴.۲ – ۵.۴ |
| نوزادان | ۴.۸ – ۷.۱ |
| کودکان | ۴.۱ – ۵.۵ |
تفسیر نتایج آزمایش RBC
- کاهش RBC (کم خونی)
علل شایع: کمبود آهن، ویتامین B12، خونریزی مزمن، اختلالات مغز استخوان
علائم: خستگی، ضعف، سرگیجه، رنگ پریدگی - افزایش RBC (پلی سیتمی)
علل شایع: مشکلات ریوی، بیماری های قلبی، کم آبی، بیماری های مغز استخوان
علائم: سردرد، سرگیجه، فشار خون بالا - شاخص های مرتبط:
(HCT) نسبت حجم RBC به حجم کل خون
(MCV) حجم متوسط هر RBC
(MCH) میزان هموگلوبین متوسط هر RBC
عوامل تاثیرگذار بر RBC
- کم آبی یا هیدراتاسیون ناکافی: RBC را به طور موقت افزایش می دهد.
- ارتفاع از سطح دریا: کاهش اکسیژن محیط باعث افزایش RBC می شود.
- بارداری: ممکن است به دلیل افزایش حجم خون، RBC کاهش نسبی داشته باشد.
- بیماری ها و داروها: اختلالات کلیوی، کم خونی های مزمن، برخی داروها مثل شیمی درمانی.
بیشتر بخوانید: بیماری های مشترک انسان و گربه
اهمیت آزمایش RBC در سلامت عمومی
- کنترل درمان ها: پیگیری اثر داروها یا مکمل های تغذیه ای
- ارزیابی کلی سلامت: بخشی از معاینات دوره ای و غربالگری
- پیشگیری از بیماری ها: شناسایی زودهنگام کم خونی یا پلی سیتمی
اطلاعات تماس آزمایشگاه جردن
- شماره تماس 02188798979
- ساعت کاری: شنبه تا چهارشنبه: 6:30 الی 20، پنجشنبهها: 6:30 الی 18، روزهای تعطیل: 7 الی 15
- مشاوره ژنتیک: 09128905067
- نمونه گیری در منزل: 09128905065 و 09128905066
- آدرس سایت: www.jordanmedlab.com
- اینستاگرام: jordan.laboratory
نتیجه گیری
با توجه به مطالب ذکر شده در بالا نتیجه می گیریم، آزمایش RBC ابزاری ساده اما بسیار ارزشمند برای ارزیابی وضعیت سلامت خون و عملکرد اکسیژن رسانی بدن است. بررسی تعداد گلبول های قرمز سرنخ های مهمی درباره کم خونی، مشکلات مغز استخوان، اختلالات تغذیه ای، بیماری های مزمن و حتی وضعیت هیدراتاسیون بدن ارائه می دهد. تفسیر این آزمایش به تنهایی کافی نیست اما در کنار سایر شاخص های خونی مانند هموگلوبین، هماتوکریت و شاخص های RBC، تصویر دقیق تری از وضعیت فرد به پزشک می دهد.
منابع
1. McPherson RA, Pincus MR. Henry’s Clinical Diagnosis and Management by Laboratory Methods. 23rd Edition. Elsevier, 2017.
2. Hoffbrand AV, Moss PAH. Essential Haematology. 8th Edition. Wiley-Blackwell, 2016.
3. Bain BJ. Blood Cells: A Practical Guide. 5th Edition. Wiley-Blackwell, 2015.
4. American Society of Hematology. Complete Blood Count (CBC). https://www.hematology.org/education/patients/blood-basics
5. Mayo Clinic. RBC Count. https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/rbc-count/about/pac-20384631
